Muốn sống ở đô thị chỉ đi… xe đạp!

Các thành phố lớn trên thế giới vẫn liên tục tìm giải pháp để giảm thiểu ùn tắc giao thông và ô nhiễm. Một trong những biện pháp cụ thể nhất vừa bảo vệ môi trường vừa có lợi cho sức khoẻ là thúc đẩy mô hình thành phố xe đạp.

Làn đường dành riêng cho xe đạp bên cạnh xe hơi ở Paris – Ảnh: NGÂN PHẠM

Nói đến xe đạp, ở châu Âu người ta sẽ nghĩ ngay đến thành phố Amsterdam của Hà Lan. Nhưng từ nhiều năm nay, một thành phố lớn nổi tiếng khác cũng đang tích cực đầu tư phát triển mô hình xe đạp trong đô thị.

Đó là Paris – kinh đô ánh sáng lãng mạn của Pháp, quốc gia có giải đua xe đạp nổi tiếng thế giới Tour de France (Vòng quanh nước Pháp).

Mô hình xe đạp công cộng

Paris đã vạch ra một lộ trình dài hơi từ năm 2015 tới năm 2026 để phát triển mô hình thành phố xe đạp. Trong giai đoạn 2015 – 2020, thành phố đã đầu tư hơn 150 triệu euro để xây dựng cơ sở hạ tầng phù hợp.

Hơn 46.000 bãi đỗ xe đã được xây dựng cùng với sự phát triển của hơn 1.000km đường dành riêng cho xe đạp. Dự kiến trong giai đoạn 2021 – 2026, thành phố tiếp tục đầu tư thêm 250 triệu euro nữa để trở thành một thành phố xe đạp thực thụ.

Từ năm 2007, Paris đã phát triển mô hình xe đạp công cộng Vélib trong nội thành. Người dân chỉ việc tải ứng dụng trên điện thoại và đăng ký sử dụng dịch vụ bằng thẻ tín dụng. Nhờ việc đăng ký sử dụng đơn giản và chi phí thấp tùy theo đối tượng, mô hình này được người dân rất hưởng ứng.

Cho tới nay, hệ thống này đã phát triển được gần 1.400 trạm và hơn 14.500 chiếc xe đạp. Hồi đầu hệ thống Vélib chỉ cho thuê xe bình thường và ngắn hạn theo giờ, nay do nhu cầu tăng cao, chuỗi mô hình này đã đầu tư cả xe đạp điện và cho thuê dài hạn.

Ngoài mong muốn giảm thiểu ô nhiễm môi trường, từ sau dịch COVID-19, người dân Paris cũng trở nên ngại đi phương tiện công cộng hơn.

Bên cạnh mô hình thuê xe đã nói, Paris còn có chính sách hỗ trợ mua xe đạp cá nhân. Với mong muốn người dân sử dụng xe đạp hằng ngày, Nhà nước sẽ hỗ trợ lên tới 500 euro cho việc mua xe đạp điện.

Cùng với chính sách của Nhà nước, các công ty lớn cũng tạo điều kiện thưởng thêm cho nhân viên nếu họ đi làm bằng xe đạp. Các công đoàn công ty còn lập ra những câu lạc bộ thể thao, để nhân viên có thể cùng nhau đi xe đạp hay thậm chí chạy bộ đến công ty.

Đây là động lực để mọi người tích cực sử dụng xe đạp, không chỉ trong nội thành mà cả ở ngoại ô. Người dân có thể dùng xe đạp đưa đón con đến trường rồi tiếp tục đi làm.

Phương án nào cho TP.HCM?

Ở TP.HCM, từ cuối năm 2021, Sở Giao thông vận tải cũng đã cho thí điểm mô hình xe đạp công cộng Mobike trong nội thành.

Tuy chỉ ở quy mô nhỏ nhưng đã nhận được nhiều phản ứng tích cực từ người dân, ai cũng mong muốn phát triển nhiều hơn nữa. Dù vậy, thực tế cho thấy để phát triển được mô hình thành phố xe đạp rộng lớn như Paris, chúng ta phải nỗ lực rất nhiều.

Để khuyến khích người dân sử dụng xe đạp nhiều hơn, trước tiên thành phố cần đảm bảo an toàn giao thông bằng các tuyến đường dành riêng cho xe đạp. Các bãi đậu đỗ xe cũng cần có biển quy định rõ ràng.

Muốn vậy, cần nâng cao ý thức chấp hành luật lệ giao thông của người dân, như tại Paris, thành phố cũng phải tăng cường kiểm tra để đảm bảo luật được tuân thủ. Ngoài ra, rất cần thiết phát triển một bản đồ xe đạp có đánh dấu các lộ trình có làn đường và nơi đậu đỗ riêng cho xe đạp.

Với mô hình xe đạp công cộng, việc đảm bảo chất lượng dịch vụ cần được nâng cao hàng đầu. Cần có các mức giá khác nhau cho sinh viên, người lao động hay nhân viên văn phòng.

Có thể kết hợp thuê bao xe buýt cùng với thuê bao xe đạp, giúp người dân tiện lợi trong việc chuyển phương tiện từ bến xe buýt đến các tuyến đường có trạm xe đạp. Các công ty lớn có thể hỗ trợ nhân viên trong việc chi trả thuê bao xe hằng tháng. Nên quy định chặt chẽ trong việc dùng xe để đảm bảo giữ gìn và trả xe đúng nơi quy định.

Nếu muốn khuyến khích các gia đình trẻ sử dụng xe đạp, cần phát triển các loại xe điện có thể chở được trẻ em. Tuy nhiên, cần chú ý các tiêu chuẩn kiểm định rõ ràng cho loại xe này. Châu Âu có quy định rất nghiêm ngặt về xe đạp điện.

Dù là xe điện, tốc độ tối đa của chúng cũng chỉ đạt 25km/h. Trẻ em luôn phải đội mũ bảo hiểm và có ghế ngồi riêng với chắn chân an toàn.

Thêm vào đó, xe đạp điện có thêm phần xe kéo phía sau (remorque) hay yên xe dài để chở nhiều trẻ em cũng là một tiềm năng lớn. Loại xe này có cả mái che nắng mưa, mọi người sẽ dễ dàng đưa đón con trước khi đi làm.