Người gốc Á ở Mỹ biểu tình chống thù hận – Ảnh: REUTERS

Các cuộc tấn công vào người gốc Á tại 16 thành phố lớn nhất của Mỹ vẫn tăng 164% trong 3 tháng đầu năm 2021, mức tăng được xem là vẫn cao trong chuỗi ảnh hưởng từ đại dịch COVID-19, theo dữ liệu của cảnh sát Mỹ.

Dữ liệu của cảnh sát, do Trung tâm Nghiên cứu chủ nghĩa hận thù và cực đoan tại Đại học Bang California, ở TP San Bernardino, tổng hợp và cung cấp cho Đài VOA, cho thấy các sở cảnh sát đã điều tra tổng cộng 95 vụ tấn công nhằm vào người Mỹ gốc Á tại 16 trong số các thành phố đông dân nhất ở quốc gia trong quý đầu tiên của năm nay, trong khi cùng kỳ năm 2020 chỉ có 36 vụ.

16 thành phố nằm trong nghiên cứu bao gồm New York và Los Angeles, hai thành phố đông dân nhất của đất nước, chiếm khoảng 8% dân số Mỹ. Trong dữ liệu tội phạm căm thù mới nhất của FBI trên toàn nước Mỹ, 16 thành phố nằm trong nghiên cứu cũng chiếm hơn 21% tổng số tội phạm căm thù vào năm 2019.

Ông Brian Levin, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu về sự căm thù và chủ nghĩa cực đoan, nhận định: “Các dữ liệu sơ bộ này cho thấy ở những thành phố lớn có lịch sử thu thập các báo cáo chống người châu Á lâu nhất, có mức độ tội phạm thù hận cao hoặc gia tăng kéo dài đến năm 2021. Chúng tôi ghi nhận nhiều tội ác thù hận hơn trong quý đầu tiên của năm 2021 ở các thành phố này so với tất cả các tội phạm trước đại dịch năm 2019. Và trong một số, hơn tất cả năm 2020”.

Biểu tình chống thù hận với người gốc Á ở quảng trường Thời đại danh tiếng của TP New York (Mỹ), ngày 4-4 – Ảnh: REUTERS

“Khi nào thì tụi mầy mới chịu rời đi?”

Báo The Straits Times dẫn lời một người đến từ thành phố Milpitas ở Thung lũng Silicon, nơi có hơn 60% dân số là người gốc Á, kể lại việc bị một người đàn ông lớn tuổi quấy rầy khi đang mua sắm tại một cửa hàng.

Người này, một trong số 3.800 vụ việc được ghi nhận từ tháng 3-2020 đến tháng 2-2021, kể lại: “Tôi hỏi ông ta có chuyện gì và ông ấy trả lời ‘Chuyện gì ư? Mày không được mua sắm ở đây!’. Tôi bối rối không biết phải làm sao, và ông ta tiếp lời ‘Tụi tao đã xóa tên công ty của tụi mày ra khỏi danh sách, gửi trả sinh viên của tụi mày về nước… Khi nào thì tụi mày mới chịu rời đi? Tụi tao sẽ tước bỏ quyền công dân của tụi mày!’”.

Một trường hợp khác đến từ Boston, bang Massachusetts, kể lại: “Tôi nhận được một email ngẫu nhiên từ một người không quen biết, bảo tôi hãy quay về Trung Quốc, đổ lỗi cho tôi về chính trị Trung Quốc, gọi người Trung Quốc là ‘những cỗ máy vô lương tâm’ và nói với tôi rằng nước Mỹ không cần tôi đến làm việc”.

Tâm lý kỳ thị người gốc Á tăng vọt có liên quan đến cuộc đối đầu Mỹ – Trung và người Mỹ gốc Á lo ngại rằng căng thẳng Mỹ – Trung sẽ tiếp tục thổi bùng ngọn lửa phân biệt chủng tộc và bài ngoại nhằm vào họ.

Những người gốc Á ở Mỹ phải chịu đựng mũi dùi bạo lực này, dễ thấy nhất là vụ xả súng ở Atlanta trong tháng 3 vừa qua khiến 8 người thiệt mạng, 6 người trong số đó là phụ nữ châu Á.

Thế nhưng, hàng loạt vụ tấn công nhằm vào người gốc Á cũng có thể khiến Mỹ gặp khó khăn trong dài hạn, làm hoen ố danh tiếng toàn cầu và ảnh hưởng đến khả năng thu hút nhân tài đến từ châu Á.

Đặc biệt là hiện tượng này có thể gây tổn hại đến khả năng cạnh tranh của Mỹ trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM) – những lĩnh vực mà Washington cam kết sẽ cạnh tranh với Bắc Kinh – nếu nó dẫn đến tình trạng chảy máu chất xám sang Trung Quốc như một số nhà lãnh đạo ngành công nghiệp lo ngại.

Biểu tình chống những hành động thù ghét nhắm vào người gốc Á – Ảnh: REUTERS

Chủ nghĩa bài Trung Quốc gia tăng

Sự kỳ thị người gốc Á đã xuất hiện từ lâu ở Mỹ, ít nhất là từ những năm 1850, khi làn sóng người nhập cư châu Á đầu tiên đến bờ biển nước Mỹ khiến người dân địa phương lo lắng về việc lao động châu Á có mức lương thấp đe dọa sinh kế của họ.

Thế nhưng, tình trạng này đã trở nên trầm trọng hơn trong thời gian gần đây do đại dịch COVID-19 và những tuyên bố bài ngoại vô trách nhiệm của các chính trị gia đang tìm cách chối bỏ trách nhiệm về khả năng xử lý yếu kém cuộc khủng hoảng y tế ở Mỹ.

Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Health Education and Behaviour vào tháng 9-2020 cho thấy việc sử dụng cụm từ “virus Trung Quốc” và ngôn từ mang tính kỳ thị khác đã làm sâu sắc thêm định kiến về người Mỹ gốc Á, vốn đã giảm dần trong 13 năm trước đó.

Nói cách khác, những người Mỹ gốc Á bình thường nhận thấy mình là nạn nhân của các vụ tấn công, những người ngoài cuộc vô tội bị cuốn vào một cuộc tranh giành địa chính trị ngày càng gay gắt.

Một phân tích của tổ chức Stop AAPI Hate về 1.200 dòng tweet từ các ứng cử viên chính trị khi cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 tới gần cho thấy 84% các dòng tweet đề cập đến Trung Quốc và người Mỹ gốc Á đều tập trung chỉ trích Trung Quốc.

Tại một phiên điều trần trước Hạ viện về nạn kỳ thị người gốc Á vào ngày 18-3, chủ tịch Tổ chức Thúc đẩy công lý cho người Mỹ gốc Á, John Yang, nói: “Rõ ràng là Mỹ có những điểm khác biệt với Đảng Cộng sản Trung Quốc về các vấn đề liên quan đến nhân quyền, quyền tự do báo chí và tính minh bạch.

Tuy nhiên, những khác biệt như vậy không nên dẫn đến cái nhìn phiến diện về người Trung Quốc hoặc những lời miêu tả mà không tách biệt được giữa chính phủ với người dân và nền văn hóa”.

Trung tâm nghiên cứu Pew gần đây đã phát hiện ra rằng 55% người Mỹ ủng hộ việc hạn chế sinh viên Trung Quốc đến học tại Mỹ, một quan điểm có nhiều khả năng nhận được sự ủng hộ của Đảng Cộng hòa và người Mỹ lớn tuổi hơn so với Đảng Dân chủ và giới trẻ Mỹ.

Các nhà phân tích cho rằng nguyên nhân của tình trạng trên là do sự suy giảm lòng tin và gia tăng nghi ngờ đối với chương trình tuyển dụng nhân tài nước ngoài của Chính phủ Trung Quốc.

Trong một bài bình luận của tờ Washington Post ngày 20-3-2021, nhà văn người Mỹ gốc Việt Nguyễn Thanh Việt và nhà khoa học chính trị Janelle Wong của Đại học Maryland viết: “Khi các quan chức bày tỏ sự lo ngại đối với Trung Quốc hoặc các nước châu Á khác, người Mỹ ngay lập tức chuyển sang một kịch bản chủng tộc đã lỗi thời, trong đó đặt câu hỏi về lòng trung thành, bổn phận và gốc gác của 20 triệu người Mỹ gốc Á”.

Biểu tình chống những hành động thù ghét nhắm vào người gốc Á – Ảnh: REUTERS