Người Yazidi trước bóng ma diệt chủng

Sự trỗi dậy của Hồi giáo cực đoan tại Iraq một lần nữa đẩy cộng đồng thiểu số theo đạo Yazidi vào thảm cảnh bị “đuổi cùng diệt tận”.

Yazidi là tôn giáo độc thần xuất phát từ một số bộ tộc người Medes (Iran cổ đại) và có nhiều nghi lễ tương đồng với Bái Hỏa giáo thờ lửa của Ba Tư cổ. Với lịch sử hơn 4.000 năm và là một trong những tôn giáo lâu đời nhất thế giới nhưng không nhiều người biết đến tôn giáo này cho đến khi tổ chức Hồi giáo cực đoan ISIL trỗi dậy tại Iraq và bắt đầu mở chiến dịch “thanh lọc” đẫm máu, theo tờ Le Monde.

Ngày 10.8, Bộ trưởng Nhân quyền Iraq Mohamed Chia al-Soudani báo động: “Từ lúc chiếm được thị trấn Sinjar (tây bắc Iraq – NV), ISIL đã thảm sát ít nhất 500 người Yazidi. Một số nạn nhân đã bị chôn sống”.

Ngoài ra, theo ông al-Soudani, khoảng 300 phụ nữ Yazidi đã bị bắt để làm nô lệ, thậm chí làm nô lệ tình dục cho các tay súng Hồi giáo cực đoan. Hồi cuối tuần qua, lực lượng ISIL lại giết 80 người Yazidi trong đợt tấn công vào làng Kocho, gần Sinjar. Tổng thống Mỹ Barack Obama ngày 9.8 nhận định ISIL đang tiến hành một cuộc diệt chủng khi “tiêu diệt một cách có hệ thống toàn thể người Yazidi”. Ngay sau đó, ông Obama đã “bật đèn xanh” để Lầu Năm Góc không kích nhằm chặn đà tiến của lực lượng Hồi giáo cực đoan Sunni và tạo điều kiện cho các hoạt động nhân đạo.

Ngàn năm truy diệt

Đây không phải lần đầu tiên người Yazidi bị đẩy vào đường cùng. Đài truyền hình France Télévisions dẫn lời một nghị sĩ Iraq theo đạo này cho biết: “Trong lịch sử, chúng tôi đã phải trốn chạy 72 cuộc diệt chủng.

Tôi lo rằng những gì đang diễn ra ở Sinjar chính là vụ diệt chủng thứ 73”. Việc luôn phải tìm cách ẩn mình để lánh nạn có thể là một trong những nguyên nhân khiến người Yazidi và tôn giáo của họ rất ít được biết đến. Theo Le Monde, hiện có từ 100.000 – 600.000 người theo tôn giáo này, tập trung chủ yếu ở phía bắc Iraq, đặc biệt là tại thị trấn Sinjar. Ngoài ra, những đợt chạy nạn trước đây cũng làm nhiều người Yazidi phải định cư tại Syria, Thổ Nhĩ Kỳ, Armenia và một số nước châu Âu.

Nguyên nhân chính khiến bao đời nay người Yazidi phải chịu số phận bi thảm là do tôn giáo này bị các tôn giáo khác, đặc biệt là Hồi giáo, xem là “tà đạo thờ quỷ”. Người Yazidi tin vào thượng đế duy nhất gọi là Xwede.

Tôn giáo này cũng có sách thánh như Thánh Kinh của Công giáo hoặc Kinh Coran của Hồi giáo nhưng việc truyền đạo chủ yếu là truyền miệng. Những người theo đạo này quan niệm “sinh ra là người Yazidi” chứ không “trở thành người Yazidi” nên không chấp nhận người cải đạo. Đây cũng là một trong những lý do làm tôn giáo này ít phổ biến và khi bị hiểu lầm thì không cách gì “giải oan” được. Chẳng hạn, một trong những thiên thần mà người Yazidi rất tôn thờ là Malek Taous. Theo người Yazidi, vị thiên thần này từng có lúc làm phật lòng Thượng đế nhưng sau đó đã hồi tâm chuyển ý. Trong khi đó, người theo Hồi giáo cho rằng Malek Taous chính là thiên thần “tạo phản” và trở thành quỷ Iblis. Người Yazidi mang tiếng “thờ quỷ” cũng từ đó.

“Tà giáo” không ăn xà lách

Trả lời Le Monde, chuyên gia về Trung Đông Frédéric Pichon cho biết để làm giảm “tiếng xấu”, đạo Yazidi đã hấp thụ một phần giáo lý của các tôn giáo khác trong quá trình phát triển nên cũng bị xem là đạo “tổng hợp” và không được thừa nhận. Tuy nhiên, những bản sắc mà họ vẫn giữ như không ăn rau xà lách, không mặc trang phục màu xanh hay luôn đốt một ngọn lửa nhỏ “linh thiêng” trong nhà thì bị xem là “hoạt động tà giáo”. Vì vậy, đối với các tổ chức Hồi giáo cực đoan, người Yazidi luôn là mục tiêu tấn công hàng đầu. Tháng 8.2007, al-Qaeda thực hiện 4 vụ tấn công liên tiếp tại Sinjar làm khoảng 400 người chết để trừng phạt một thanh niên Yazidi “dám” yêu một thiếu nữ Hồi giáo Sunni.

Tương tự, ngay khi vừa chiếm được Sinjar vào đầu tháng 8, ISIL đã mở đợt truy sát đẫm máu, làm từ 160.000 – 200.000 người Yazidi phải sơ tán. Trong số đó, khoảng vài ngàn người đang bị bao vây ở dãy núi thuộc vùng tự trị người Kurd ở phía bắc Iraq, sát với biên giới Syria. Số phận người tị nạn Yazidi ở đây vô cùng nguy cấp khi không có lương thực, điện, nước, thời tiết khắc nghiệt (lúc nóng nhất trong ngày có thể lên đến 50oC) còn xung quanh là họng súng của ISIL. Họ chỉ còn biết trông chờ vào lực lượng tự vệ người Kurd cùng với sự hỗ trợ quân sự của Mỹ trong chiến dịch đẩy lùi Hồi giáo cực đoan khỏi miền bắc Iraq.

Nguyễn Ngọc Lan Chi