Thi THPT quốc gia năm 2018: Ôn tập môn văn như thế nào?

Bộ GD-ĐT đã công bố đề thi minh hoạ môn ngữ văn cho kỳ thi THPT quốc gia năm 2018. Trong đó, đáng chú ý là việc tích hợp kiến thức giữa chương trình lớp 12 và 11 vào đề thi.

Ảnh minh hoạ: Đào Ngọc Thạch

Từ các đề thi minh hoạ và đề chính thức của năm 2017 cùng với đề thi tham khảo năm nay, thí sinh (TS) cần chú ý đến những điểm sau đây để ôn tập cho hiệu quả.

Nhìn chung đề thi tham khảo 2018 chỉ khác cấu trúc đề thi 2017 ở câu nghị luận văn học. Mặc dù chỉ có một sự khác biệt nhưng TS cần phải chú ý, vì câu hỏi phần này chiếm đến một nửa tổng số điểm và độ khó của đề sẽ tăng lên rất nhiều, yêu cầu nhiều kiến thức trong chương trình hơn. Trong khi đó thời gian làm bài vẫn không thay đổi (120 phút).

Đối với phần đọc hiểu, các mức lượng giá kiến thức tăng dần theo độ khó của từng câu hỏi.

Câu 1: Nhận biết về kiến thức văn bản, kiến thức tiếng Việt nói chung. Câu này thường là 0,5 điểm, khá dễ vì chỉ cần xác định đúng là được. Tuy nhiên, nhiều TS vẫn mất điểm do không vững về kiến thức, hoặc do vội vàng. Cần chú ý nữa là câu hỏi này có tính chất đúng/sai rõ rệt nên TS phải trả lời chắc chắn, dứt khoát.

Ở câu 2, đề yêu cầu “chỉ ra” từ văn bản sau khi đọc. Thang điểm cũng chỉ 0,5 điểm. Để làm tốt câu này, TS cần đọc kỹ toàn bộ văn bản, xác định đúng và đầy đủ những phần cần trả lời, nên đưa phần trả lời vào ngoặc kép.

Ở câu 3, đề thường cho theo dạng trích một vài câu văn hay, tiêu biểu của văn bản, sau đó yêu cầu TS giải thích. Câu này thường là 1 điểm. TS cần vận dụng tốt thao tác giải thích theo từng bước: từ, ngữ, vế, cả câu và rút ra ý nghĩa chung cho cả vấn đề, theo cách tìm hiểu nhiều lớp nghĩa. Không nên viết thành đoạn, mà nên theo các ý gạch đầu dòng.

Câu 4 của phần đọc hiểu được xem là khó nhất (chiếm 1 điểm), đề thường trích một ý kiến từ văn bản và yêu cầu TS bình luận, nhận định. Cách hỏi thường có 2 vế: vế đầu yêu cầu TS phải có ý kiến tán thành/đồng ý hay không. Vế sau, TS phải giải thích vì sao lựa chọn chính kiến ấy. Nên chia thành 2 vế rạch ròi trong câu trả lời. Ở vế sau cần có sự lý giải thuyết phục, có thể đưa thêm những dẫn chứng liên hệ…

Ở câu 1/phần làm văn (viết đoạn văn xã hội, khoảng 200 chữ), TS nên vận dụng thao tác 3 phần của đoạn văn: mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn và các thao tác lập luận có ưu tiên (giải thích, phân tích, bình luận, chứng minh, so sánh, bác bỏ…).

Câu nghị luận văn học theo đề tham khảo có tính tích hợp. Đây là câu hỏi có sự thay đổi và quan trọng nhất của đề thi năm nay. Trước hết TS phải có kiến thức hệ thống của toàn bộ chương trình lớp 12 và lớp 11. Đề thường tích hợp theo yêu cầu từ chương trình lớp 12 trước, sau đó liên hệ với chương trình lớp 11. Thang điểm thường được tính là chương trình lớp 12: 2/3, lớp 11: 1/3. Đề tích hợp cho nên cách hỏi theo hướng mở và vô cùng phong phú, đa dạng về yêu cầu.

Khảo sát toàn bộ 2 chương trình, có thể thấy các cách tích hợp sau: Hai tác phẩm của cùng một tác giả (như đề minh hoạ 2018); theo nhóm nhân vật, nhóm đề tài, nhóm chủ đề; theo phong cách sáng tác; tích hợp để so sánh làm nổi bật 2 trào lưu văn học; tích hợp so sánh một khía cạnh nào đó về nội dung (như giá trị hiện thực, nhân đạo), giá trị nghệ thuật (như tình huống, bố cục, cách kết thúc)…

Do câu hỏi mở nên quan trọng nhất là TS phải xây dựng được một dàn bài triển khai hợp lý nhất.