Quy định bảo hiểm bắt buộc với xe máy hiện nay mang nặng tính hình thức, không thiết thực với người mua – Ảnh: TTC

Ý kiến góp ý dự thảo nghị định quy định về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới; bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc; bảo hiểm bắt buộc trong hoạt động đầu tư xây dựng, vừa được VCCI gửi tới Bộ Tài chính nhận định thời gian qua việc thực hiện các loại bảo hiểm bắt buộc đã được chứng minh mang lại nhiều lợi ích xã hội, trừ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe máy.

Sau hơn 10 năm triển khai nghị định 103/2008 quy định tỉ lệ chi trả bảo hiểm trách nhiệm dân sự với xe máy vẫn ở mức rất thấp, chỉ gần 6% năm 2019.

Cơ quan bảo hiểm chỉ chi trả 45 tỉ đồng trên tổng số 765 tỉ đồng phí bảo hiểm. Tỉ lệ này thấp hơn rất nhiều các loại bảo hiểm bắt buộc khác, cụ thể tỉ lệ chi trả bảo hiểm trách nhiệm dân sự của ô tô là khoảng 33%, bảo hiểm cháy nổ là 31%.

Bảo hiểm có ưu điểm là chi trả nhanh hơn đối với người bị tai nạn và giảm áp lực tài chính đối với người phải bồi thường, từ đó tạo ra giá trị thặng dư cao hơn cho cùng một số tiền bồi thường.

Tuy nhiên, VCCI cho rằng với số tiền chi trả ít ỏi 45 tỉ đồng, rất khó có thể thuyết phục rằng lợi ích mang lại từ khoản tiền bồi thường này lớn hơn chi phí xã hội phải bỏ ra mua bảo hiểm xe máy khoảng 765 tỉ đồng.

Như vậy, nhìn về mặt tổng lợi ích cho xã hội, bảo hiểm bắt buộc với xe máy không bảo đảm nguyên tắc lợi ích lớn hơn chi phí.

Có ý kiến cho rằng tỉ lệ chi trả thấp của bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe máy là do các quy định cụ thể và quá trình thực thi yếu kém, không phải do loại bảo hiểm này không mang lại lợi ích xã hội.

Nhưng VCCI lại cho rằng chính sách này đã tồn tại được hơn ba thập kỷ, từ nghị định 30-HĐBT ngày 10-3-1988, trải qua bốn lần sửa đổi vào các năm 1997, 2008, 2013 và 2021, cùng với đó là tám lượt văn bản quy định chi tiết.

Như vậy, nếu cho rằng các quy định chi tiết hay quá trình thực thi có vấn đề thì vì sao thực trạng này vẫn chưa được khắc phục, VCCI nêu vấn đề.

VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo (Bộ Tài chính) cân nhắc thu hẹp phạm vi bắt buộc mua bảo hiểm trách nhiệm xe cơ giới, theo hướng loại trừ trường hợp xe máy.

Theo đó, việc mua bảo hiểm xe máy, bao gồm cả bảo hiểm trách nhiệm dân sự và các loại bảo hiểm khác sẽ dựa trên sự tự nguyện thỏa thuận của các bên.

Điều này không chỉ giúp giảm chi phí xã hội mà còn giúp các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm có động lực thiết kế và cung cấp những sản phẩm bảo hiểm tốt hơn, phù hợp với nhu cầu của khách hàng và mang lại lợi ích thực sự cho xã hội.

VCCI nhấn mạnh việc không quy định bắt buộc bảo hiểm với xe máy cũng không trái với Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Theo cơ quan này, bảo hiểm bắt buộc là một biện pháp can thiệp hành chính của Nhà nước vào thị trường thay vì dựa trên cơ sở tự nguyện. Đây không còn là quan hệ dân sự thuần túy, mà đã có sử dụng quyền lực nhà nước để hạn chế quyền của người dân và doanh nghiệp.

Do đó, việc công khai các thông tin, dữ liệu liên quan đến bảo hiểm trách nhiệm xe cơ giới là rất cần thiết để người dân, doanh nghiệp, đối tượng phải thực hiện nghĩa vụ biết và giám sát.

Hiện nay, Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm đã công khai một số số liệu như doanh thu phí bảo hiểm, tỉ trọng trong tổng doanh thu, số tiền bảo hiểm gốc. Tuy nhiên, các số liệu này còn tương đối ít và tương đối chung chung nên xã hội thiếu thông tin giám sát tính hiệu quả của chính sách này.