Học sinh tăng tính tự học

Học sinh (HS) lớp 10 năm nay (2022 – 2023) là lứa HS hoàn thành bậc THCS theo chương trình cũ nhưng lại bắt đầu cấp học mới với chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 lần đầu tiên áp dụng nên đã có nhiều băn khoăn liệu HS có kịp bắt nhịp với sự thay đổi này?

Thái Hoàng Quyên, HS lớp 10 A4 Trường THPT Bùi Thị Xuân (Q.1, TP.HCM), cho biết: “Trước khi chính thức bước vào lớp 10, em cũng nghe đâu đó rằng chương trình mới sẽ khó hơn, sẽ theo định hướng nghề nghiệp, phát triển năng lực bản thân… một cách chuyên sâu hơn nên cũng không tránh khỏi lo lắng”. Đến nay, khi trải qua một tháng đầu tiên của năm học lớp 10, Hoàng Quyên nhận xét: “Kiến thức không nặng nhưng cách tiếp cận kiến thức hoàn toàn khác. Vào lớp 10, chúng em không còn tập trung vào học lý thuyết như trước đây mà từ kiến thức cơ bản, từ kỹ năng định hướng của thầy cô, HS liên hệ, mở rộng kiến thức, tìm hiểu những vấn đề có liên quan. Với chương trình năm nay, chúng em phải chủ động tự học, tìm hiểu kiến thức, giải quyết vấn đề theo hình thức nhóm học tập…”.

Tương tự, Nguyễn Lê Song Thương, HS lớp 10 A7 Trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai (Q.3, TP.HCM), cho hay có một số môn có kiến thức mới lạ nhưng HS thích nghi được vì năm nào lên lớp cũng có kiến thức mới. Tuy vậy Song Thương nhấn mạnh: “Nếu không tự học thì không thể bắt kịp”.

Học sinh lớp 10 năm nay là lứa đầu tiên học chương trình Giáo dục phổ thông 2018  ĐÀO NGỌC THẠCH

Giáo viên (GV) Nguyễn Phú Cường, tổ lịch sử Trường THPT Bùi Thị Xuân (Q.1), cũng nói những năm trước HS học lịch sử theo chương trình, tiến trình lịch sử, theo biên niên còn nay học theo chủ đề. Với từng chủ đề, HS phải tổng hợp kiến thức từ trước đến nay nên khó hơn. Với nội dung kiến thức chuyên sâu, theo chủ đề cần sự tổng hợp nên khả năng tự học phải đẩy lên cao.

Chương trình học gắn với thực tế

HS hoàn thành lớp 9 theo chương trình cũ và bước vào lớp 10 thực hiện theo chương trình GDPT mới liệu có gặp khó khăn gì hay không? Trước thắc mắc này, thầy Trần Văn Toàn, Tổ trưởng tổ toán Trường THPT Marie Curie (Q.3, TP.HCM), phân tích: “Thực ra, sau khi hoàn thành chương trình lớp 9, HS hoàn toàn có đủ nền kiến thức để tiếp thu chương trình toán lớp 10. Chương trình toán lớp 10 khá hay, tiếp cận thực tế, HS học toán để biết những con toán đó dùng để làm gì, bớt đi rất nhiều những con toán hàn lâm. Về mặt học thuật, chỉ cần những kiến thức cơ bản để giải quyết những bài toán thực tế, khác với chương trình cũ là đào rất sâu kiến thức hàn lâm. Cho nên với kiến thức lớp 9, HS hoàn toàn đủ sức để tiếp cận toán lớp 10”.

Cả thầy lẫn trò đều lúng túng bởi vì thầy cô phải thay đổi cách dạy để tiếp cận cái mới. Ở chương trình cũ, thầy cô vào kiến thức mới ngay mà không cần dẫn dắt gì cả sau đó mới cho bài tập, vận dụng… Còn bây giờ thì ngược lại, để có kiến thức mới, thầy cô phải bắt đầu từ thực tế, dẫn đến tình huống để giúp HS lãnh hội kiến thức mới. Cho nên cả thầy, lẫn trò, nhất là thầy còn lúng túng trong thay đổi cách dạy.

Thầy Trần Văn Toàn, Tổ trưởng tổ toán Trường THPT Marie Curie (Q.3,TP.HCM)

Thầy Trần Văn Toàn phân tích thêm: “Chương trình cũ chỉ thuần toán học, HS học mà không biết học cái đó để làm gì. Ở chương trình cũ, một bài toán nhỏ, một kiến thức bé thôi nhưng cứ một năm qua đi thì kiến thức cứ đào đi đào lại, đào miết cho đến lúc trở nên quá hàn lâm. Còn bây giờ cái khó của chương trình mới đòi hỏi HS nhận diện ra được với những tình huống thực tế thì dùng kiến thức toán nào để giải quyết. Mà những kiến thức này rất cơ bản chứ không đánh đố, hàn lâm”.

Trong tháng đầu tiên áp dụng chương trình mới, tổ trưởng tổ toán của Trường THPT Marie Curie nhìn nhận: “Cả thầy lẫn trò đều lúng túng bởi vì thầy cô phải thay đổi cách dạy để tiếp cận cái mới. Ở chương trình cũ, thầy cô vào kiến thức mới ngay mà không cần dẫn dắt gì cả sau đó mới cho bài tập, vận dụng… Còn bây giờ thì ngược lại, để có kiến thức mới, thầy cô phải bắt đầu từ thực tế, dẫn đến tình huống để giúp HS lãnh hội kiến thức mới. Cho nên cả thầy, lẫn trò, nhất là thầy còn lúng túng trong thay đổi cách dạy”.

Thầy Trần Văn Toàn chỉ ra thực tế: “Có thể thầy cô than khó một phần do chưa nghiên cứu chu đáo cẩn thận chi tiết từng bài, từng chương. Nếu nghiên cứu kỹ thì thấy chương trình mới không quá hàn lâm. Tại vì mới, có nhiều chương rất mới, trước thầy cô không tiếp xúc nên thấy khó”.

Theo thầy Toàn, có chương thống kê hoàn toàn mới nhưng thực ra chương trình lớp 10 cũ cũng đã có nhưng vì GV ít đề cập nên thấy mới. Chính vì vậy, thầy Toàn nhấn mạnh: “Nhiều khi mới nghe tựa đề không thôi thầy cô hoảng rồi, nhưng cứ bình tĩnh đọc lại nội dung. Tâm lý mới nên khó là điều không tránh khỏi nhưng giờ cứ bình tĩnh thì sẽ thấy vừa phải, không ghê gớm, 1 hoặc 2 năm là sẽ quen thôi”.

Một buổi học của học sinh lớp 10 theo chương trình mới ĐÀO NGỌC THẠCH

Từ đó, vị tổ trưởng tổ toán nói thêm khi thay đổi cách tiếp cận kiến thức, GV cần chủ động, bình tĩnh. Dạy theo hướng thực tế thì sẽ hứng thú hơn rất nhiều. “Qua thời gian làm quen, tin rằng thầy và trò hứng thú hơn nhiều so với trước đây cứ suốt ngày săm soi những bài toán mẹo, bài toán mánh, khó để đi thi”.

Kiến thức giữa các môn không khớp thời điểm

Một GV vật lý của Trường THPT Bùi Thị Xuân (Q.1) nhận xét dù cách tiếp cận dễ dàng hơn nhưng có một số hạn chế ở môn này. Chẳng hạn, ở chương cần dùng đến kiến thức về vector nhưng môn toán lại sắp xếp phần học vector ở thời điểm khác, không cùng thời điểm như chương trình trước đây. Vì vậy, khi hướng dẫn cho học trò, dù GV tìm phương án dễ hiểu nhất cũng khiến HS hơi khó hiểu.

HS lớp 10 năm học 2022 – 2023 hiện đã học được 4 tuần, theo ông Phạm Phương Bình, Hiệu phó Trường THPT Nguyễn Hữu Huân (TP.Thủ Đức, TP.HCM), nhìn chung HS vẫn đảm bảo theo kịp chương trình, việc học tập một số môn đặc biệt là các môn khoa học tự nhiên nếu chọn đủ tổ hợp 3 môn vật lý, hóa học, sinh học thì thuận lợi hơn vì có thể sử dụng kiến thức liên môn bổ trợ cho nhau. Việc giảng dạy và tổ chức hoạt động đòi hỏi HS làm việc nhiều hơn. Tuy nhiên, xây dựng chương trình, sách giáo khoa được quan tâm trong khi thiết bị đồ dùng dạy học đi kèm lại không tương thích dẫn đến khó khăn khi tổ chức dạy học, đặc biệt các môn có thực hành nhiều.