Viện virus học Vũ Hán – Ảnh: AFP

Nhưng vị đại diện này tiết lộ Trung Quốc từ chối cho WHO tham gia điều tra nguồn gốc virus corona, qua đó khiến các thuyết âm mưu ngày càng nở rộ hơn, đặc biệt khi Thụy Điển mới đây đã theo chân Mỹ, Úc, Đức để yêu cầu chính quyền Bắc Kinh cung cấp thông tin nhiều hơn về nguồn gốc của virus, đồng thời khẳng định sẽ nêu vấn đề này trong khuôn khổ hợp tác EU.

Loạn thuyết âm mưu

Bắc Kinh tuyên bố điều tra nguồn gốc virus là nhiệm vụ của các nhà khoa học chứ không phải của các chính trị gia.

Trong khi đa phần các nhà khoa học đều nhận định virus có nguồn gốc tự nhiên thì các chính trị gia, tiêu biểu là Tổng thống Mỹ Donald Trump, tin rằng virus corona thoát ra từ phòng thí nghiệm ở Vũ Hán, ám chỉ có bàn tay con người.

Kể từ sau khi dịch COVID-19 bùng phát mạnh ở thành phố Vũ Hán (tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc) và lan ra khắp toàn cầu, rất nhiều thuyết âm mưu đã được lan truyền; bất kể độ kịch tính tới mức “không thể tin” của một số thuyết, vẫn rất nhiều người lan truyền, chia sẻ trên mạng Internet.

Thuyết đầu tiên cho rằng các nhà khoa học tại Viện virus học Vũ Hán đã thực hiện các thử nghiệm với virus corona có trên loài dơi và rồi chủng virus này “xổng” ra ngoài, lây nhiễm sang con người.

Thuyết thứ hai cho rằng do tình trạng cẩu thả, luộm thuộm của các nhân viên phòng thí nghiệm cũng như quy cách làm việc ở đơn vị nghiên cứu Vũ Hán nên trong quá trình thu thập hay loại bỏ các mẫu bệnh phẩm từ động vật đã làm phát sinh ra virus corona.

Tuy nhiên, báo Guardian (Anh) dẫn ý kiến của ít nhất 2 chuyên gia đã từng có kinh nghiệm làm việc thực tế tại Viện virus học Vũ Hán là ông James Le Duc – người phụ trách phòng thí nghiệm quốc gia Galveston ở Mỹ, và bà Maureen Miller – một nhà dịch tễ học Mỹ, cả hai đều bác bỏ chuyện này.

Ông Le Duc cho rằng Viện virus học Vũ Hán có chất lượng và tiêu chuẩn an toàn “tương đương với những gì đang có tại Mỹ và châu Âu”. Bà Maureen Miller khẳng định giả thuyết nói virus thoát ra từ phòng thí nghiệm ở Vũ Hán “hoàn toàn là thuyết âm mưu”.

Cũng lại có thuyết nữa cho rằng virus corona chủng mới được chỉnh sửa, tạo ra trong phòng thí nghiệm như một loại vũ khí sinh học. Về thuyết này, sự đồng thuận bác bỏ của giới khoa học gần như ở mức thống nhất tuyệt đối.

Trong bức thư gửi tới tạp chí Nature hồi tháng 3, một nhóm các nhà khoa học, do giáo sư vi trùng học Kristian Andersen chủ trì, đã kiên quyết khẳng định “dữ liệu di truyền học cho thấy rõ ràng virus corona chủng mới không bắt nguồn từ bất cứ cơ sở gốc ban đầu là một loại virus đã có nào trước đó”.

Giới khoa học cho rằng virus corona chủng mới đã xuất phát từ tự nhiên và trở nên mạnh mẽ hơn thông qua quá trình chọn lọc tự nhiên. “Chúng tôi đề xuất hai khả năng có thể giải thích hợp lý nguồn gốc của Sars-CoV-2: sự chọn lọc tự nhiên trong vật chủ trước khi lây nhiễm từ vật sang người; và sự chọn lọc tự nhiên ở con người sau khi đã xảy ra lây nhiễm đó”, bức thư viết.

Chính trị hóa virus?

Đại dịch COVID-19 đã và đang thổi bùng thêm những xung đột địa chính trị vốn tồn tại lâu nay, làm phát động một cuộc chiến tranh gây nhiễu thông tin lôi kéo sự tham gia của các nước lớn như Mỹ, Trung Quốc, Nga và một số nước khác.

Tờ Guardian nhận định một phần động lực quan trọng trong chiến dịch tung tin đồn này có thể là vì một số chính quyền đang muốn đánh lạc hướng dư luận, khiến họ bớt chú ý tới những sai sót trong cách xử lý dịch bệnh trong nước. Luận điểm này thường được những người theo quan điểm phản đối Tổng thống Donald Trump ở Mỹ viện dẫn.

Với tất cả những gì đã và đang biết được tới nay về virus corona chủng mới cũng như nguồn gốc của nó, sự giải thích khả dĩ nhất hiện tại vẫn là một tình huống phát sinh dịch giống như bao dịch khác đã xảy ra. Có nghĩa, cũng như những chủng virus corona trước đây, virus corona chủng mới đã lây nhiễm sang người từ một sự việc tự nhiên.

Theo báo Guardian, những kết quả điều tra cấp quốc gia trong nhiều tháng tới đây của Trung Quốc có thể sẽ tiết lộ thêm thông tin về nguồn gốc đại dịch COVID-19. Song lúc này mọi sự vẫn còn là quá sớm.