Vì sao kết quả PISA Việt Nam 2018 ‘vắng bóng’ tại bảng so sánh với các nước?
Tối 4.12, Bộ Giáo dục – Đào tạo đã thông tin chính thức về kết quả PISA 2018 của Việt Nam; đồng thời giải thích lý do tại sao OECD không đưa Việt Nam vào danh sách xếp hạng toàn cầu.
Tối 4.12, Bộ Giáo dục – Đào tạo đã thông tin chính thức về kết quả PISA 2018 của Việt Nam; đồng thời giải thích lý do tại sao OECD không đưa Việt Nam vào danh sách xếp hạng toàn cầu.
Bộ Giáo dục – Đào tạo lý giải vì sao kết quả PISA của Việt Nam cao nhưng vắng bóng trong bảng so sánh với các nước 2018 Ảnh NGỌC THẮNG
Kết quả cao nhưng không có tên trong bảng so sánh quốc tế
Ngày 3.12.2019, Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) đã công bố kết quả đánh giá học sinh quốc tế (PISA) 2018 tại 79 quốc gia, vùng lãnh thổ.
Theo Bộ Giáo dục – Đào tạo, lần công bố này có một số điểm đặc biệt hơn so với các kỳ đánh giá trước mà Việt Nam tham gia.
Thông tin tóm tắt về kết quả PISA 2018 trên bảng kết quả của OECD công bố cho thấy, đọc hiểu – lĩnh vực trọng tâm của chu kỳ 2018, Việt Nam đạt 505 điểm, điểm số cao thứ 13/79 quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia (chu kỳ 2012 đứng thứ 19/65; chu kỳ 2015 đúng thứ 32/70).
Lĩnh vực toán học, Việt Nam đạt 496 điểm, điểm số cao thứ 24/79 quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia (chu kỳ 2012 đứng thứ 17/65; chu kỳ 2015 đứng thứ 22/70).
Lĩnh vực khoa học, Việt Nam đạt 543 điểm, điểm số cao thứ 4/79 quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia (chu kỳ 2012 đứng thứ 8/65; chu kỳ 2015 đứng thứ 8/70).
Bộ Giáo dục – Đào tạo cho rằng, thế mạnh của học sinh Việt Nam bước đầu được tìm thấy trong báo cáo của PISA là ở tinh thần thái độ tích cực làm bài, tỷ lệ có mặt tham gia cao, tỷ lệ trả lời hết các câu hỏi thuộc nhóm cao nhất thế giới. Qua câu hỏi ở cuối đề thi về việc tự đánh giá nỗ lực của bản thân khi làm bài, hầu hết học sinh Việt Nam đánh giá mình đã làm bài thi PISA với nỗ lực cao nhất. Với câu hỏi này, học sinh Việt Nam đạt mức nỗ lực cao nhất là 9,9/10.
Về thời gian làm bài, nhiều học sinh ở các nước đã phải bỏ một số câu hỏi khi kết thúc thời gian ở cuối mỗi phần thi. Tỷ lệ các câu hỏi không làm được là trên 15% ở các nước Peru, Panama và Argentina và tỷ lệ này nằm trong khoảng từ 10% – 11% đối với Brazil, Cộng hòa Dominican và Morocco.
Trong khi đó, tỷ lệ các câu hỏi không làm được đối với học sinh Việt Nam là nhỏ nhất (0,1%), tiếp theo là Bắc Kinh – Thượng Hải – Giang Tô – Chiết Giang (Trung Quốc), Hàn Quốc và Đài Bắc (Trung Quốc) từ 1,1% – 1,3%.
Dù kết quả cao như vậy nhưng bảng so sánh các nước quốc tế về PISA lại không hề có kết quả của Việt Nam.
PISA Việt Nam quá khác biệt vì thi trên giấy?
Đại diện Bộ Giáo dục – Đào tạo cho biết, có 2 lý do chính để OECD chưa đưa kết quả của Việt Nam vào bảng so sánh.
Thứ nhất, báo cáo so sánh quốc tế đầy đủ không thể hoàn thành tại thời điểm công bố nếu đưa Việt Nam vào phân tích dữ liệu so sánh quốc tế. Bởi vì, ban đầu OECD đề nghị để dữ liệu của Việt Nam sang 2020 mới công bố, họ muốn dành thêm thời gian để nghiên cứu sâu hơn sự khác biệt của Việt Nam.
Tuy nhiên, do sự phối hợp tích cực của phía Việt Nam trong quá trình xử lý số liệu nên đến tháng 9.2019, OECD đã đồng ý công bố kết quả của Việt Nam cùng với các nước khác vào ngày 3.12.2019.
Thứ hai, số liệu thu được của Việt Nam không phù hợp (misfit) với mô hình lý thuyết hồi đáp câu hỏi, mức độ không phù hợp cao hơn so với các quốc gia khác, có sự khác biệt lớn với mô hình đánh giá của OECD.
Trong quá trình phân tích, xử lý dữ liệu PISA của Việt Nam, OECD đã có những chất vấn, kiểm tra rất nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật của việc tổ chức thực hiện PISA tại Việt Nam ở tất cả các công đoạn, đã cử trưởng Nan phân tích dữ liệu của OECD sang Việt Nam làm việc, thẩm định các quyển đề thi của học sinh, phỏng vấn các cán bộ, giáo viên trực tiếp tham gia PISA, xác minh dữ liệu.
Sau quá trình xác minh, thẩm tra, OECD khẳng định Việt Nam không có gì sai sót về quá trình tổ chức thực hiện, hoặc thao túng số liệu hay thiên lệch khi chấm điểm. Tuy nhiên, do kết quả các câu trả lời của học sinh Việt Nam thi trên giấy quá khác biệt với các nước OECD thi trên máy tính, cho ra một mô hình khác biệt (misfit) với mô hình các nước OECD đang thi trên máy tính.
OECD có 2 hình thức thi là trên giấy và máy tính, cả hai hình thức thi này có một số câu hỏi chung, tuy nhiên rất khác biệt về cách thức thực hiện, do đó, OECD cần phân tích và so sánh kết quả của các nước trên giấy với nhau, so sánh các nước thi trên máy tính với nhau. Việt Nam cũng đã chứng minh mô hình câu trả lời của học sinh Việt Nam hoàn toàn thống nhất với mô hình của các nước tham gia trên giấy.
Bài thi trên giấy hiện vẫn được sử dụng ở 9 quốc gia: Argentina, Jordan, Lebanon, Cộng hòa Moldova, Cộng hoà Bắc Macedonia, Romania, Ả Rập Saudi, Ukraine và Việt Nam.
Không chỉ Việt Nam mà tất cả các nước tham gia thi trên giấy khi so sánh với các nước OECD thi trên máy tính đều có sự khác biệt. So sánh với các nước trên giấy, Việt Nam có mô hình hoàn toàn tương tự, nhưng điểm khác biệt là kết quả của Việt Nam cao hơn rất nhiều.
Đại diện Bộ Giáo dục – Đào tạo cho biết, Việt Nam sẽ xem xét để chuẩn bị dần các điều kiện để có thể tham gia các kỳ thi PISA sắp tới qua máy tính.
PISA là từ viết tắt của cụm từ tiếng Anh “Programme for International Student Assessment”, dịch là Chương trình đánh giá học sinh quốc tế, do Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) khởi xướng và chỉ đạo. PISA nổi bật nhờ quy mô toàn cầu và tính chu kỳ 3 năm 1 lần.
PISA xây dựng 1 khung đánh giá năng lực riêng không dựa trên bất cứ chương trình giáo dục của quốc gia nào về 3 lĩnh vực là Toán học, Khoa học, Đọc hiểu để đánh giá học sinh tuổi 15, tuổi kết thúc chương trình giáo dục bắt buộc ở hầu hết các quốc gia. Mỗi kì đánh giá sẽ có một lĩnh vực được lựa chọn để đánh giá sâu hơn, gọi là lĩnh vực trọng tâm,và sử dụng làm căn cứ để xếp loại chất lượng giáo dục của các quốc gia.
OECD chọn mẫu ngẫu nhiên nghiêm ngặt theo phương pháp kỹ thuật và khung mẫu được thống nhất giữa OECD và Việt Nam. Trước tiên, OECD xây dựng một khung mẫu và đàm phán thống nhất với quốc gia, sau đó, quốc gia phải lập danh sách toàn bộ các trường có học sinh tuổi 15 để gửi OECD. OECD chạy mẫu ngẫu nhiên ra danh sách các trường tham gia khảo sát chính thức, gửi lại Việt Nam.
Việt Nam phải yêu cầu các trường thống kê toàn bộ các học sinh tuổi 15 đang theo học ở trường với các thông tin cần thiết để gửi OECD, OECD chạy mẫu học sinh gửi về cho Việt Nam. Các trường và các học sinh rơi vào mẫu khảo sát sẽ tham dự khảo sát. Ở Việt Nam, tất cả các loại hình trường đều được đưa vào khung mẫu, có tính chất đại diện cho mẫu quốc gia.
Việt Nam tham gia PISA từ chu kỳ 2012 với chỉ số GDP thấp nhất trong các quốc gia tham gia PISA (2009, thu nhập bình quân trên đầu người của Việt Nam được hơn 1000 USD/năm, thấp thứ 69/70 quốc gia và vùng lãnh thổ). Tuy nhiên, với quyết tâm của Chính phủ và Bộ Giáo dục – Đào tạo, Việt Nam đã tham gia PISA chu kỳ 2012, bắt đầu triển khai từ 2010.
Bộ Giáo dục – Đào tạo xác định, tham gia PISA là cơ hội hội nhập quốc tế về giáo dục; để biết nền giáo dục Việt Nam đang ở đâu trên thế giới, có được bức tranh tổng thể về giáo dục quốc gia so với giáo dục quốc tế, làm cơ sở cho đề xuất những thay đổi về chính sách giáo dục quốc gia.
TUỆ NGUYỄN
