Chúa Nhật XIX TN A – 2023: Bảo tồn vạn vật như Chúa Giêsu
Chúa Nhật XIX TN A – 2023
Bảo tồn vạn vật như Chúa Giêsu
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Sơn, HKK
Lời mở
Các bài Thánh Kinh hôm nay mời gọi chúng ta đổi mới cái nhìn về vạn vật vì chúng không phải là những sức mạnh mù quáng được Thiên Chúa tạo ra để huỷ diệt con người. Việc Đức Giêsu cho thánh Phêrô đi trên mặt biển đầy sóng gió gợi ý cho thấy con người có thể làm chủ được những sức mạnh thiên nhiên và bảo tồn vạn vật để chúng phục vụ con người cũng như làm vinh danh Thiên Chúa (x. Mt 14,22-33).
1. Cuộc khủng hoảng môi trường
Hiện nay, thế giới đang đứng trước 5 cuộc khủng hoảng lớn là: dân số, lương thực, năng lượng, tài nguyên và sinh thái. Năm cuộc khủng hoảng này đều liên quan chặt chẽ với môi trường và làm cho chất lượng cuộc sống của con người có nguy cơ suy giảm. Nguyên nhân gây nên các cuộc khủng hoảng là do sự bùng nổ dân số và các yếu tố phát sinh từ sự gia tăng dân số. Do đó, xuất hiện một khái niệm mới là khủng hoảng môi trường.
Người ta định nghĩa: “khủng hoảng môi trường là các suy thoái về chất lượng môi trường sống trên quy mô toàn cầu, đe doạ cuộc sống của loài người trên trái đất“.
Sau đây là những biểu hiện của khủng hoảng môi trường:
– Ô nhiễm không khí (bụi, SO2, CO2 v.v…) vượt tiêu chuẩn cho phép tại các đô thị, khu công nghiệp.
– Hiệu ứng nhà kính đang gia tăng làm biến đổi khí hậu toàn cầu.
– Sa mạc hoá đất đai do nhiều nguyên nhân như bạc màu do phân bón hoá chất, mặn hoá, phèn hoá, khô hạn.
– Nguồn nước sạch bị ô nhiễm do các chất thải độc hại.
– Biển ngày càng bị ô nhiễm do các chất thải đủ loại.
– Rừng đang suy giảm về số lượng và suy thoái về chất lượng
– Số chủng loài động thực vật bị tiêu diệt đang gia tăng.
Chúng ta thấy hậu quả của cuộc khủng hoảng môi trường hiện đang xảy ra ở nhiều nơi trên thế giới với nhiệt độ ở ngoài trời tăng cao trong mùa hè, các cơn bão với sức gió mạnh hơn, các vụ cháy rừng khốc liệt hơn, các vụ lụt lội nghiêm trọng hơn do các băng tan ở hai đầu cực trái đất nhanh hơn, lượng mưa nhiều hơn gây nên các vụ lũ quét và sạt lở.
2. Cuộc khủng hoảng này bắt nguồn từ đâu?
Rất nhiều người nghĩ một cách đơn giản rằng: đó là do thiên nhiên nổi loạn chống lại con người nên con người phải chống lại thiên nhiên. Thiên nhiên, theo họ, là những sức mạnh mù quáng, giống như những hiện tượng gió bão, động đất, lửa cháy được Thánh Kinh mô tả trong Bài đọc I (x. 1V 19,9-13), mà người thời bán khai cho đó là những thần linh phải tôn thờ, cúng tế để mình được an lành. Con người hiện đại lại nghĩ rằng cần phải dùng khoa học, kỹ thuật để thuần phục các sức mạnh mù quáng đó.
Các nhà khoa học trong báo cáo khí hậu toàn cầu đã chỉ rõ cho ta hiểu rằng: nguyên nhân cuộc khủng hoảng sinh thái chính là con người. “Con người chỉ muốn thống trị, chiếm hữu, điều khiển và khai thác vạn vật theo tính ích kỷ và lòng tham của mình, chứ không biết bảo tồn trái đất”.
ĐGH Phanxicô đã phân tích cho ta hiểu rằng: “Chúng ta đang phải đối mặt, không phải với hai cuộc khủng hoảng tách rời nhau: cuộc khủng hoảng về môi trường và cuộc khủng hoảng về xã hội; nhưng đúng ra là một cuộc khủng hoảng phức tạp cả về xã hội lẫn môi trường” (x. Laudato Sì, số 139; Docat, tr. 241-242). Đức Giáo Hoàng còn nói: “Môi trường con người và môi trường thiên nhiên cùng xuống cấp. Chúng ta không thể chiến đấu thoả đáng chống lại sự suy thoái môi trường, nếu chúng ta không chú ý đến các nguyên nhân có liên hệ đến sự suy thoái con người và xã hội” (x. Laudato Sì, số 48).
Chính con người đã xả rác và chất thải mà không biết giữ vệ sinh môi trường. Chính con người đã sử dụng xe cộ và các phương tiện vận chuyển bằng xăng dầu quá nhiều mà không dùng xe điện, xe đạp. Chính con người dùng phân hoá học trong nông nghiệp thay vì dùng phân hữu cơ, phân xanh. Chính con người thải các chất khí làm thủng tầng ozon khi đốt các rơm rạ trên đồng ruộng, khi dùng điện quá nhiều từ các nhà máy phát điện chạy bằng than đá thay vì thuỷ điện, điện gió, điện mặt trời, khi dùng các máy lạnh, tủ lạnh, kho lạnh thải quá nhiều khí chlorofluorocarbons (CFC) và hydrochlorofluorocarbons (HCFC).
3. Muốn bảo tồn vạn vật cách bền vững, ta phải làm gì?
Các bài Kinh Thánh hôm nay như gợi ý rằng: chúng ta phải thay đổi cái nhìn của mình về vạn vật: hạn hán, lửa thiêu, động đất, gió bão không phải là những sức mạnh tự nhiên được Chúa dựng nên để làm hại con người vì “Chúa không ở trong những thứ đó”. Chúa ở trong tiếng gió hiu hiu đem lại mát mẻ và an bình. Vạn vật chỉ làm hại khi con người cắt đứt mối quan hệ mật thiết với Thiên Chúa Tạo Hoá. Chúng phản kháng con người vì tội của họ đã làm chúng phải “lệ thuộc vào cảnh hư nát” (x. Rm 8,21-22).
Từ khởi nguyên, tất cả đều sống hoà thuận vì con người và vạn vật đều được cấu tạo bởi vật chất là bùn đất. Từng giây phút, con người chúng ta thở dưỡng khí do cây cối toả ra. Từng ngày ta đưa vật chất vào thể xác mình qua đồ ăn, nước uống. Khí carbonic và chất thải của con người lại tạo thành xương thịt cho những loài thực vật, động vật quanh ta. Nên tất cả muôn loài đều là xương thịt của nhau, là anh chị em ruột thịt của nhau.
Vạn vật yêu quý sự sống của chúng không thua con người, nhưng tôm cá, rau cỏ lại sẵn sàng hy sinh sự sống ấy cho con người trong mỗi bữa ăn bởi vì chúng noi gương tình yêu quảng đại của Thiên Chúa Tạo hoá là Cha chung của muôn loài, học được bài học hy sinh của Chúa Giêsu là Ngôi Lời nhập thể đã chết cho tất cả để hoà giải muôn loài với Chúa Cha.
Vì thế con người không được quyền xem thiên nhiên như một kẻ thù cần khống chế và đánh bại, nhưng cần phải học cách hợp tác với thiên nhiên, yêu thương và tôn trọng thiên nhiên thì mới có thể bảo vệ hệ sinh thái trái đất bền vững, ổn định lâu dài. (x. Docat, số 263).
Việc Đức Giêsu đi trên mặt biển nổi sóng trong đêm tối cho ta thấy rằng con người mới là Đức Giêsu làm chủ được các sức mạnh thiên nhiên. Rồi khi kết hợp với Người, nhân loại có thể bảo tồn được vạn vật, điều khiển lại chúng như Chúa Giêsu đã cho ông Phêrô đi trên mặt biển để đến với Người. Đức Giêsu chính là Ngôi Lời Thiên Chúa làm người, là “Con Thiên Chúa” như các môn đệ tuyên xưng hôm nay: vì vạn vật được dựng nên nhờ Người và cho Người (x. Ga 1,1-3).
Bài đọc II (x. Rm 9,1-5) cho ta hiểu rằng: Đức Giêsu Kitô đó là Thiên Chúa vượt trên mọi sự. Giống như thánh Phêrô, chúng ta có thể đi trên mặt nước để chứng tỏ sức mạnh của con người vượt thắng thiên nhiên, trở về tình trạng “được cùng với Chúa Giêsu làm chủ muôn loài”. Rồi chính con người chúng ta, qua đồ ăn, nước uống hằng ngày, qua sự cố gắng học hành nghiên cứu khoa học, qua những hành động trồng trọt, xây dựng trái đất này, chúng ta hiểu rõ vạn vật hơn và cộng tác với muôn loài để làm vinh danh Chúa cũng như đem lại ơn cứu độ cho toàn thể vũ trụ.
ĐGH Phanxicô đang mời gọi mỗi tín hữu trong thời đại hôm hay phải trở thành một nhà cách mạng, phải thay đổi cái nhìn về vạn vật, thay đổi lối sống lãng phí, huỷ hoại, muốn thống trị, chiếm hữu vạn vật, bằng lối sống có trách nhiệm, biết hy sinh, liên đới và tôn trọng vạn vật (x. GH Phanxicô, Diễn văn buổi triều yết ngày 5/6/2013).
Lời kết
Như thế là chúng ta cần phải gắn bó với Chúa Giêsu trong tinh thần nghèo khó, lao động, học hành, gặp gỡ, cảm thông của Người để phát huy tình yêu, quyền năng, sức mạnh của Thiên Chúa. Nhờ đó ta mới có thể chia sẻ chúng cho con người và vạn vật, để bước đi vững vàng trên mặt biển đời trôi nổi với Chúa Giêsu.
