AI đã “lấn sân” sang nghệ thuật – Ảnh minh họa: ISTOCKPHOTO

Mới đây, một kỹ sư lập trình ở Mỹ đã khoe với bạn bè về phần mềm AI do anh tham gia phát triển có thể làm thơ với tốc độ nhanh hơn cái… hắt xì. Các “tác phẩm thi ca” do AI “sáng tác” đã khiến bạn bè anh “điếng người”.

Hai người bạn làm nghề viết lách của anh kỹ sư này bắt đầu thoáng gợn những âu lo về một đối thủ cạnh tranh tiềm tàng.

Kinh ngạc

Cây bút Simon Rich, một người chuyên viết hài kịch, mới đây có bài viết trên tạp chí New Yorker (Mỹ) chia sẻ những ấn tượng kinh ngạc của anh về “cái máy biết làm thơ” có tên “code-davinci-002” do bạn anh, nhà khoa học máy tính Dan Selsam, giới thiệu.

Bữa đó họ gặp nhau trong đám cưới của một người bạn tên Josh. Ở đó, Simon Rich, Dan Selsam và một người bạn nữa là Brent đã cùng làm phù rể cho Josh. Tại sảnh khách sạn Marriott, họ đã lần đầu tiên chứng kiến cỗ máy làm thơ của Dan thể hiện “tài năng thi ca” xuất sắc thế nào.

Như Dan giới thiệu, phần mềm AI đó được phát triển trên ý niệm về Singularity – một giả thuyết cho rằng tới lúc nào đó máy móc sẽ phát triển hơn con người. Nói tới Singularity, có thể thấy sự liên đới chặt chẽ giữa các lĩnh vực tự động hóa, AI và các công nghệ mới đang nổi lên khác hiện nay.

Dan nói với 3 người bạn của anh rằng phần mềm “code-davinci-002” có thể làm thơ theo yêu cầu về mọi chủ đề. Một người trong họ ra đề cho nó làm bài thơ theo phong cách Philip Larkin – cố thi sĩ, tiểu thuyết gia nổi tiếng người Anh.

Chỉ với một thao tác bấm nút của Dan, trong vòng chưa tới 1 giây, cái máy tính “tuôn” ra bài thơ theo phong cách Philip Larkin mà tất cả đều thừa nhận nó rất giống thơ của Philip Larkin, họ thậm chí đã nghĩ đó hẳn là một bài thơ của ông ấy.

Họ đã thử Google dòng đầu tiên của bài thơ với ý nghĩ sẽ tìm ra một bài đã có, nhưng không. Thực vậy, đó là một tác phẩm “nguyên bản”, một bài thơ do AI tạo ra trong thời gian chưa hết một cái… hắt hơi! Và họ lặng người thật lâu.

Tiêu diệt hay mở ra kỷ nguyên mới?

“Sao có thể như vậy nhỉ?” – chú rể Josh hỏi Dan, dường như anh đã suýt quên luôn ngày trọng đại của mình trước một việc quá đỗi không tưởng. “Làm thế nào mà anh có thể lập trình cho cái máy tính làm thơ như vậy?” – Josh thắc mắc.

“Cái máy tính thực sự đã không được lập trình để làm thơ – Dan giải thích – Thực tế chỗ công ty tôi đang làm việc là OpenAI đã đào tạo nó bằng thuật toán gradient descent (thuật toán tìm tối ưu chung cho các hàm số) để lấy một điểm ngẫu nhiên trong một trang web ngẫu nhiên và dự đoán”.

Dan giải thích hơn 10 phút về kỹ thuật nền tảng của phần mềm, nhưng dường như các bạn anh đều không hiểu. Dù vậy, họ đều bị thuyết phục hoàn toàn trước “khả năng sáng tạo” thực tế của AI.

Vài ngày sau đó, họ còn tiếp tục yêu cầu cái máy làm thêm nhiều bài thơ khác với các chủ đề đa dạng hơn. Họ theo dõi nó làm thơ theo thời gian thực và tròn mắt chứng kiến nó nhanh chóng tạo ra các thi phẩm theo phong cách từng thi sĩ đã được đặt hàng.

Nó cũng không tỏ ra “khó chịu” hay thấy khó khăn gì hơn khi được yêu cầu viết một bài giới thiệu cho các bài thơ của Mark Twain và viết phần bạt cuối sách cho tác phẩm của tiểu thuyết gia George Orwell.

Dĩ nhiên không phải mọi sản phẩm của máy đều trác tuyệt. Trên thực tế, theo thẩm định của cây bút hài kịch Simon Rich, khoảng 90% các bài thơ của nó đều nhàm chán, lặp lại hoặc thậm chí “đạo văn”. Nhưng thực sự tốc độ 60 bài thơ “nguyên bản” (dù chưa hay) trong 1 phút là tốc độ mơ ước của bất cứ ai đang ôm mộng thi sĩ.

Đáng chú ý hơn khi cái máy này được yêu cầu làm thơ theo phong cách của chính nó mà không phải bắt chước ai, nhóm thử thách cho biết những bài thơ theo “phong cách code-davinci-002” (tên của phần mềm) là những bài họ thích hơn cả.

Cây bút hài kịch Simon Rich thừa nhận giờ đây AI đã có thể viết tốt như người và chẳng sớm thì muộn những người làm nghề chữ nghĩa như anh sẽ thất nghiệp.

Ngay trong nhóm bạn chỉ vài người này thôi cũng đã có hai luồng quan điểm. Ngoài góc nhìn màu xám như Dan và Simon Rich, hai người bạn Brent và Josh lại dự đoán một tương lai tươi sáng hơn khi công cụ AI này sẽ giúp các nhà văn tìm tòi thêm những hướng đi mới trong nghệ thuật.

Họ lập luận nhiếp ảnh ra đời đã không giết chết hội họa, cũng như các phần mềm soạn thảo ra đời cũng chưa “tận diệt” được chữ viết tay. Bởi vậy, theo họ, AI có thể là sự kết thúc của thế giới nhưng cũng có thể là sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới.