Hiệp hội Doanh nghiệp Cơ khí Việt Nam (VAMI) vừa có báo cáo gửi Thủ tướng và các bộ, ngành về những khó khăn của các doanh nghiệp sản xuất lắp ráp ô tô trong nước liên quan đến quy định về phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hóa đối với ô tô trong nước.

Quy định lỗi thời

Cụ thể, hiệp hội cho hay, theo các quy định tại Quyết định 28 (năm 2004), Quyết định 05 (năm 2005) và Thông tư 05 (năm 2012) của Bộ KH-CN thì Việt Nam vẫn sử dụng phương pháp tính tỷ lệ nội địa hoá theo cụm chi tiết được sản xuất trong nước. Với cách tính này, mỗi cụm linh kiện, phụ tùng chính được áp một điểm số và quy ra một tỷ lệ (%) nội địa hóa nhất định mà không phụ thuộc vào giá trị linh kiện, phụ tùng đó.

Quy định cách tính nội địa hoá lạc hậu đang khiến ô tô nội bất lợi   CHÍ HIẾU

Đại diện một doanh nghiệp lớn về sản xuất ô tô ở miền Bắc cho hay, cách tính toán và xác định tỷ lệ nội địa hóa như trên đã không còn phù hợp với thực tiễn công nghệ sản xuất ô tô trên thế giới hiện nay.

Theo đó, cùng với xu hướng công nghệ ngày càng phát triển, các tính năng và linh kiện trên ô tô ngày càng đổi mới, hiện đại và chiếm tỷ trọng giá trị lớn so với giá trị của chiếc xe, nhất là với các dòng xe con cao cấp, xe điện…

“Bên cạnh đó, thiết kế và công nghệ vật liệu sản xuất thân vỏ xe cũng có sự thay đổi theo hướng tăng cường tỷ trọng sử dụng các loại vật liệu mới: sợi cacbon, titanium, nhôm hợp kim, composite… Thế nhưng, theo danh mục linh kiện quy định kèm theo Quyết định số 28 lại chưa đề cập cụ thể, ví dụ như các công nghệ an toàn, hệ thống điều khiển thông minh, hệ thống giải trí đa phương tiện, camera trước và sau, camera 360 và các cảm biến trong xe”, vị này dẫn chứng.

Ông Đào Phan Long, Chủ tịch VAMI, cho biết thêm, hiện nay theo Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA), ô tô sẽ được hưởng mức thuế nhập khẩu 0% nếu đạt tỷ lệ nội địa hóa nội khối từ 40% trở lên, khi đó hàng hóa được xác định có nguồn gốc từ các nước ASEAN theo phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hóa nội khối. Phương pháp tính tỷ lệ nội địa hóa theo ASEAN hiện nay cũng được Bộ Công thương quy định tại Thông tư 05 năm 2018. Theo đó, ô tô nhập khẩu về Việt Nam hay từ Việt Nam xuất khẩu đi các nước ASEAN nếu muốn được hưởng thuế suất ưu đãi 0% thì đều phải áp dụng quy định này.

“VAMI nhận thấy, phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hóa đối với ô tô của Bộ KH-CN không phù hợp với thông lệ quốc tế và thực tiễn trong sản xuất, kinh doanh ô tô”, ông Long nhấn mạnh.=

“Đang xem xét bãi bỏ”

Ngoài việc lạc hậu về mặt nội dung, thì điều đáng nói nữa là các văn bản này cũng có vấn đề về mặt pháp lý. VAMI cho rằng, Quyết định số 28, Quyết định số 05, Thông tư số 05 được Bộ KH-CN ban hành căn cứ là Quyết định số 175 năm 2002 của Thủ tướng “về việc phê duyệt Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2010, tầm nhìn đến năm 2020”.

Tuy nhiên, Quyết định số 175 đã được thay thế bởi Quyết định số 1168 của Thủ tướng ban hành năm 2014. Như vậy, theo luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 thì “văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực thì văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết thi hành văn bản đó cũng đồng thời hết hiệu lực”.

Vậy nhưng, đến thời điểm hiện nay, hơn 7 năm từ khi Quyết định số 1168/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ có hiệu lực, Bộ KH-CN vẫn chưa ban hành văn bản bãi bỏ.

“Vì vậy, VAMI kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ KH-CN sớm bãi bỏ các quy định về phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hóa đối với ô tô nhằm cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt với xe ô tô nguyên chiếc nhập khẩu từ các nước ASEAN với thuế suất 0%”, văn bản của VAMI nêu.

Trao đổi với Thanh Niên ngày 28.2, đại diện Vụ Đánh giá, Thẩm định và Giám định công nghệ (Bộ KH-CN) cho hay, cơ quan này đã hoàn tất lấy ý kiến với dự thảo thông tư bãi bỏ các quy định này. “Dự thảo cuối cùng trình lãnh đạo bộ dự kiến là bãi bỏ toàn bộ 3 văn bản nói trên. Hiện lãnh đạo Bộ đang xem xét”, vị này nói.