Dân Úc xếp hàng xét nghiệm COVID-19 ở Melbourne ngày 5-1 – Ảnh: REUTERS

Do nhu cầu xét nghiệm tăng cao trong khi chuỗi cung ứng chưa sẵn sàng, Úc, Mỹ và nhiều quốc gia châu Âu đang trong tình trạng “khát” bộ xét nghiệm COVID-19.

Khan hiếm

Tuần qua, Chính phủ Úc tuyên bố sẽ phân phát miễn phí bộ xét nghiệm nhanh kháng nguyên COVID-19 cho 6,6 triệu dân có thu nhập thấp, người nhận trợ cấp xã hội và người nghỉ hưu. Đây là sách lược của Úc nhằm dỡ bớt gánh nặng thời gian, tiền bạc cho người dân trong hoàn cảnh ca nhiễm phá kỷ lục 100.000 ca mỗi ngày do biến thể Omicron.

Kế hoạch là vậy nhưng Úc vẫn chưa thực hiện được do nguồn cung bộ xét nghiệm không theo kịp nhu cầu hiện nay. Theo Đài ABC, quầy kệ trong siêu thị, nhà thuốc ở Úc hiện đang trống rỗng bộ xét nghiệm, chỉ thỉnh thoảng mới có hàng mà giá lại cao.

Nhiều nước cũng lâm cảnh tương tự. Vài ngày trước Giáng sinh 2021, Tổng thống Mỹ Joe Biden ra lệnh đặt hàng 500 triệu bộ xét nghiệm nhanh, nhưng nguồn hàng ít đến mức dù có tiền cũng phải chờ vài tuần mới có đủ.

Ở Canada, một số tỉnh bang thời gian qua đã phân phát bộ xét nghiệm cho dân qua đường bưu điện, nhưng bây giờ tỉnh bang Ontario thông báo không có đủ để phát cho đến tận cuối tháng 1. Nhiều nơi ở châu Âu, giới chức y tế từ đầu tháng

12-2021 đã cảnh báo bộ xét nghiệm nhanh sẽ thiếu, biểu hiện là giá cứ tăng đều ở Đức, Pháp…

“Chúng ta đang chứng kiến đỉnh dịch ở Úc và Bắc Âu vào cùng thời điểm, điều chưa từng xảy ra trước đây. Thế giới vẫn chưa nghĩ ra cách nào kiểm soát COVID trong cộng đồng giai đoạn này” – giáo sư Catherine Bennett, nhà dịch tễ từ Đại học Deakin, nhận xét.

Phải nói rõ là không chỉ những người có triệu chứng mới cần xét nghiệm COVID, ngay cả bộ phận dân chúng không có triệu chứng/khỏe mạnh cũng cần xét nghiệm để chứng minh không nhiễm bệnh, để được đi lại và tham gia các hoạt động theo quy định phòng dịch.

Các doanh nghiệp lớn cần bộ xét nghiệm để nhân viên đi đến công sở, câu lạc bộ thể thao mua cho vận động viên, các trường tư và trường đại học mua cho sinh viên… Tất cả nhu cầu trên khiến hệ thống xét nghiệm ở các nước quá tải, và cũng vét sạch hết bộ xét nghiệm nhanh trong cửa hàng.

Cách tiếp cận vắc xin+

Các chuyên gia nói Omicron không phải là biến thể cuối cùng xuất hiện, do đó xét nghiệm vẫn là công cụ quan trọng để kiểm soát các đợt bùng dịch trong tương lai.

Trong lá thư mở đăng trên tạp chí y khoa British Medical Journal tuần trước, một nhóm chuyên gia kêu gọi áp dụng cách tiếp cận “vắc xin+”, kết hợp giữa tiêm ngừa, đeo khẩu trang, thông khí và các tiêu chuẩn xét nghiệm, truy vết, cách ly để kìm hãm tốc độ dịch lây lan.

“Chiến lược này sẽ làm chậm sự xuất hiện các biến thể mới, đảm bảo chúng chỉ lưu hành ở mức giới hạn và có thể kiểm soát được bằng các biện pháp sức khỏe công cộng” – lá thư viết.

Giáo sư Bennett từ Đại học Deakin cho rằng trong tương lai, kết quả xét nghiệm COVID chỉ nên được yêu cầu ở những nơi cần thiết nhất, với những ai dễ tổn thương nhất, để nó thật sự hữu dụng và tạo ra sự khác biệt.

Nhà dịch tễ Mary-Louise McLaws, cố vấn cho Tổ chức Y tế thế giới (WHO), nhận định trước mắt thế giới vẫn cần xét nghiệm để hiểu rõ mức độ dịch trong cộng đồng. Bà khen ngợi Singapore là một ví dụ xuất sắc trong việc chuẩn bị đón đầu biến thể mới.

Chính phủ Singapore phân phát bộ xét nghiệm miễn phí cho toàn bộ người dân từ tháng 8-2021, tức trước khi Omicron xuất hiện. Những ai cần tự xét nghiệm sẽ nhận được một tin nhắn thông báo từ Bộ Y tế, và họ nhận bộ xét nghiệm từ máy phân phối tự động đặt ngoài đường bằng cách quét thẻ ID. Hong Kong và Nhật Bản cũng dùng cách này.

Ở Thái Lan, chính phủ kiểm soát chặt giá bộ xét nghiệm nhanh từ tháng 8-2021 để tránh tình trạng nâng giá. Biện pháp này cũng được Chính phủ Úc cân nhắc mới đây, theo đó nhà bán lẻ nào bị bắt quả tang bán giá cao hơn 20% so với giá cung cấp sẽ phải chịu trách nhiệm và bị phạt 66.000 đôla Úc.