Theo thống kê của Ngân hàng Thế giới (World Bank), có đến 89 trong số 189 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới hiện có tổng tỷ suất sinh (TFR) dưới mức sinh thay thế 2,1 con/phụ nữ, trong khi cách đây 50 năm chỉ có 8 quốc gia. Theo tạp chí Forbes, tỷ lệ sinh thấp là vấn đề đáng báo động tại nhiều nước, đặc biệt là tại châu Âu, Bắc Mỹ và Đông Á.

Trong thông điệp liên bang mới đây, Tổng thống Nga Vladimir Putin báo động về TFR chỉ đạt 1,48 con/phụ nữ, đồng thời cam kết rằng phụ nữ sinh con lần đầu sẽ được hưởng chế độ hiện dành cho người sinh con thứ 2 trở đi. Hiện các gia đình có con thứ 2 trở đi được hỗ trợ một lần với số tiền 466.617 rúp (147,5 triệu đồng). Bên cạnh đó, trẻ từ 3 – 7 tuổi trong các gia đình có thu nhập thấp sẽ được hưởng trợ cấp phúc lợi và học sinh các lớp thấp sẽ được miễn suất ăn. Tương tự, Hàn Quốc, Singapore, Pháp, Úc, Canada và Ba Lan đều thưởng tiền cho các gia đình sinh con.

Một số nước còn tạo điều kiện cho người lao động giảm bớt gánh nặng khi sinh con. Chẳng hạn Cộng hòa Czech quy định trả lương đến 70% trong thời gian nghỉ thai sản, trong khi tất cả trung tâm giữ trẻ tại thủ đô Berlin của Đức đều miễn các khoản phí ngoài tiền ăn.

Một xu hướng khác là khôi phục giá trị truyền thống như tạo điều kiện để người dân kết hôn và củng cố mối quan hệ trong gia đình. Trung Quốc bỏ quy định 1 con từ năm 2016 và nhiều địa phương có các chính sách khác nhau để đối phó tình trạng dân số giảm, kể cả thưởng tiền cho những người kết hôn lần đầu cùng nhiều biện pháp giúp các bà mẹ đề phòng sảy thai, buộc người dân suy nghĩ thật kỹ trước khi ly hôn. Tại Nhật Bản, chính phủ chi ngân sách cho các địa phương có chính sách hỗ trợ người dân hẹn hò hoặc tổ chức các sự kiện mai mối. Một số nước còn xem việc sinh con là yêu nước, như Đan Mạch và Singapore thậm chí kêu gọi các cặp đôi trẻ “làm điều đó vì quốc gia”.

Trẻ sơ sinh được tiêm ngừa tại một bệnh viện ở Trung Quốc.  REUTERS

Song song đó, nhiều nước áp mức thuế thu nhập cá nhân rất cao đối với người độc thân hoặc chưa có con. Theo trang Investopia, các nước châu Âu đứng đầu danh sách này với Bỉ (39,8%), Đức (39,7%), Đan Mạch (36,1%) và Áo (34,9%). Nhiều nước như Mỹ, Pháp, Bồ Đào Nha, Luxembourg có chính sách đánh thuế theo hộ gia đình, cho phép chồng/vợ có thu nhập cao hơn trừ bớt phần thu nhập sang cho người còn lại trước khi tính thuế. Trong khi đó, theo Forbes, các chuyên gia nhận định rằng cách tốt nhất để khuyến khích sinh con là giúp người trưởng thành đạt được các mục đích về hôn nhân, gia đình song song với các mục đích khác, thể hiện qua sự cân bằng giữa việc làm và gia đình.