Cả tài xế lẫn chủ phương tiện đều có lỗi

Đó là ý kiến của bà Nguyễn Thị Thu Thủ – nguyên phó chánh toà hình sự TAND TP.HCM.

Bà Thủy cho rằng lỗi của tài xế là không có giấy phép lái xe khi tham gia giao thông. Các tình huống không có giấy phép lái xe phù hợp, có giấy phép lái xe phù hợp nhưng giấy phép đang bị cơ quan chức năng tạm giữ thì vẫn phải xác định là không có giấy phép lái xe.

Người được cấp giấy phép lái xe phải được học Luật giao thông đường bộ. Người lái xe phải biết trước khi cho xe lưu thông là phải kiểm tra kỹ thuật xe: kèn, đèn, thắng cũng như các điều kiện an toàn khác.

Bà Thủy nhấn mạnh trong vụ này 2 nạn nhân không có lỗi, chị Chung không có lỗi bởi đang dừng đèn đỏ và đậu đúng phần đường.

Các nạn nhân bị tước đoạt sinh mạng là do tài xế ôtô, chủ phương tiện để người không đủ điều kiện lái xe. Cho nên cần xem lại việc không khởi tố, không thể cho rằng chỉ là lỗi khách quan.

Luật sư Trần Bá Học (Đoàn luật sư TP.HCM) thì nói kết luận mất thắng là hệ quả của nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong đó có thể là do tài xế chạy nhanh không giữ khoảng cách an toàn nên phải thắng gấp làm mất phanh, phanh lâu ngày không được kiểm tra, bảo dưỡng…

Cá nhân luật sư Học nhận định lỗi cơ bản trong vụ án này là do tài xế không có giấy phép lái xe. Bởi lẽ khi không có giấy phép lái xe đủ điều kiện thì người điều khiển sẽ không hiểu biết đầy đủ phương tiện mình sử dụng.

Ngoài ra, chủ phương tiện biết tài xế không có giấy phép lái xe phù hợp mà vẫn giao xe cho người này điều khiển là có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự, không thể không chịu trách nhiệm.

HOÀNG ĐIỆP

Không khởi tố là trái luật!

Luật sư Nguyễn Kiều Hưng – Ảnh: H.Đ.

Dấu hiệu hình sự và căn cứ khởi tố vụ án vụ tai nạn giao thông làm chết hai chị em ở Bình Dương, theo tôi là khá rõ, cơ quan chức năng không khởi tố vụ án là không khách quan và trái luật.

Đó là chưa kể vụ tai nạn xảy ra từ tháng 2, nhưng đến tháng 11 cơ quan điều tra mới kết luận là quá chậm so với quy định của Bộ luật tố tụng hình sự.

Về nội dung kết luận, lý do mà cơ quan điều tra cho rằng hành vi gây tai nạn của tài xế do “mất phanh” là yếu tố khách quan nên không cấu thành tội phạm. Đó là một lập luận không có cơ sở pháp lý, trái với khoa học luật hình sự.

Trong vụ án này, với hệ thống lỗi như ôtô không có giấy phép kinh doanh vận tải hành khách, hệ thống phanh chính không đảm bảo an toàn, tài xế không có giấy phép lái xe phù hợp thì có thể coi trở thành nguy cơ gây hậu quả nguy hại cho xã hội.

Đây là nguy cơ buộc chủ xe và tài xế phải nhận thức được, cho dù nhìn thấy (lỗi vô ý vì quá tự tin) hay không nhìn thấy (lỗi vô ý do cẩu thả) cũng phải chịu trách nhiệm hình sự về hậu quả.

Theo tôi, nguyên nhân “mất phanh” không phải là “yếu tố khách quan” như cơ quan điều tra kết luận, mà là hệ quả của nhiều yếu tố khác.

Để bộ phận phanh không đảm bảo (như kết luận), tức là tài xế không đủ kiến thức, kỹ năng, kỹ thuật nhằm xác định độ an toàn của loại xe mà mình không có giấy phép điều khiển. Như vậy là hoàn toàn có mối quan hệ nhân quả với một hệ thống lỗi của tài xế và chủ xe.

Từ đó có thể nhận định hành vi của tài xế cấu thành tội “vi phạm quy định về điều khiển giao thông đường bộ” quy định tại điều 202 BLHS.

Hành vi của chủ xe có dấu hiệu của tội “đưa vào sử dụng các phương tiện giao thông đường bộ không bảo đảm an toàn” (điều 204 BLHS) và tội “điều động hoặc giao cho người không đủ điều kiện điều khiển các phương tiện giao thông đường bộ”.

Trong các vụ tai nạn giao thông, lỗi hay không lỗi, lỗi thuộc về ai hay lỗi hỗn hợp thì hoàn toàn phụ thuộc vào nhận xét, đánh giá của cơ quan điều tra trên cơ sở chứng cứ mà cảnh sát giao thông cung cấp.

Quy trình này thiếu sự giám sát của luật sư nên rất khó để xác định kết luận có khách quan hay không.

Khi xảy ra vụ việc thì các luật sư chưa thể tiếp cận vụ tai nạn ngay, bởi chưa có khởi tố vụ án. Ngay cả khi có kết luận không khởi tố vụ án, gia đình nạn nhân muốn mời luật sư hay tự mình khiếu nại thì cũng không thể tiếp cận hồ sơ vụ tai nạn để làm căn cứ khiếu nại, tố cáo. Những vụ như vậy thường rơi vào bế tắc, nạn nhân thấy oan ức mà không biết kêu ai.

Nhằm khắc phục tình trạng đó, Bộ luật hình sự 2015 “mở cửa” cho phép luật sư tham gia từ giai đoạn tiền tố tụng, tức ngay cả khi vụ án chưa được khởi tố.

Với quy định này, hi vọng luật sư sẽ được tiếp cận ngay các vụ việc có dấu hiệu hình sự như là một kênh để giám sát sự khách quan của các hoạt động tố tụng.

Luật sư NGUYỄN KIỀU HƯNG (Đoàn luật sư TP.HCM)