Đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ – Ảnh: Cổng thông tin Quốc hội

Đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ cho rằng theo dự thảo, xin lỗi công khai người bị oan là một khâu trong quy trình giải quyết yêu cầu bồi thường. Nếu người bị oan yêu cầu bồi thường thì xin lỗi mới diễn ra, còn không yêu cầu bồi thường thì sẽ không xin lỗi công khai, như vậy chưa được.

Xin lỗi 5 phút, người oan sai bật khóc

“Gốc rễ vấn đề là cơ quan nhà nước làm oan, việc người bị oan có yêu cầu bồi thường hay không là việc của họ nhưng tổ chức xin lỗi công khai là việc phải làm mà không cần yêu cầu. Nếu đặt yêu cầu phải có bồi thường mới xin lỗi, không yêu cầu bồi thường thì không xin lỗi, như vậy không đúng đạo lý” – đại biểu Thuỷ nói.

Thứ hai, trong pháp luật tố tụng hình sự, để phát hiện tội phạm, pháp luật giao cơ quan tố tụng quyền áp dụng nhiều biện pháp cưỡng chế rất nặng nề. Nếu áp dụng đúng thì có tác dụng phát hiện tội phạm nhưng nếu áp dụng sai thì hậu quả rất nặng nề.

“Chưa cần có bản án oan, ngồi tù oan, nếu cơ quan tố tụng khởi tố oan một người, bắt giam họ, còng tay dẫn đi trước sự chứng kiến của gia đình, xóm giềng thì tổn thương gây ra với họ và gia đình họ sẽ lớn đến nhường nào?” – đại biểu đặt câu hỏi.

Chính vì quy định này, đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ đề nghị mọi trường hợp làm oan, cơ quan tố tụng phải tổ chức xin lỗi công khai người bị oan mà không cần có yêu cầu.

Trình tự thủ tục xin lỗi cần quy định trong dự thảo, không giao cho bộ tư pháp. Một trong những nguyên nhân thời gian qua là luật chưa quy định cụ thể dẫn tới có những trường hợp thời gian giam oan là 4 năm nhưng xin lỗi chỉ 5 phút, làm cho người bị oan bật khóc ngay sau khi chủ tọa tuyên bố kết thúc buổi xin lỗi.

Bồi thường đã thật tâm?

Về việc bồi thường, dự thảo đặt ra nguyên tắc là bồi thường khi người bị oan có yêu cầu. Đại biểu Thuỷ nói bà đồng ý là có một số nhóm thiệt hại là người bị oan phải yêu cầu nhà nước mới bồi thường được như: chi phí khám chữa bệnh, thu nhập thực tế bị giảm sút…

Tuy nhiên việc quy định tất cả các thiệt hại phải có yêu cầu mới bồi thường là không phù hợp bởi vì thiệt hại liên quan đến việc bị giam oan, ngồi tù oan, thậm chí là tử hình oan…

Tại điều 27 của dự luật quy định mỗi một ngày bị giam oan thì được tính bằng 5 ngày lương cơ sở, tức là 275 ngàn đồng, trường hợp bị tử hình oan thì được bồi thường 360 tháng lương cơ sở.

Đây là những thiệt hại nghiêm trọng nhất, trực tiếp nhất do các cơ quan tố tụng gây ra, nếu quy định có yêu cầu mới bồi thường, không có yêu cầu thì không bồi thường là chưa thể hiện được sự thật tâm, thật lòng mong muốn bồi thường.

“Do đó với những thiệt hại được quy định trong luật thì cần quy định đó là những khoản đương nhiên sẽ được nhà nước bồi thường mà không cần yêu cầu”  - đại biểu Thuỷ nói.