Lãng phí bảng tương tác: Hàng trăm tỉ đồng mà dùng như bảng đen

Áp dụng công nghệ vào việc dạy học là một chủ trương đúng. Vấn đề đặt ra ở đây là phải xuất phát từ thực tế nhu cầu để tránh lãng phí.

Chênh lệch quá lớn

Tại tọa đàm “Đổi mới trang thiết bị trường học – Những vấn đề đặt ra” diễn ra vào tháng 11.2013 do Sở GD-ĐT TP.HCM kết hợp cùng Báo Sài Gòn Giải Phóng tổ chức, ông Lê Hoài Nam, Phó giám đốc sở, cho biết: “Đây là một trong những nội dung quan trọng của đề án nâng cao chất lượng giảng dạy, hiện đại hóa các thiết bị trường học do UBND TP.HCM phê duyệt. Ủy ban chỉ đạo Sở lên kế hoạch từng bước triển khai cho tất cả trường học, bậc học mà trước tiên là ở các trường mầm non và tiểu học trang bị với giá 181 triệu đồng/chiếc. Trong đó, thành phố sẽ hỗ trợ 50%, còn lại nhà trường vận động phụ huynh đóng góp”. Đơn vị trúng thầu mua sắm trang thiết bị này là Công ty CP Tiến bộ Quốc tế – AIC (trụ sở tại 69 Tuệ Tĩnh, Hà Nội).

Tuy nhiên, dư luận cho rằng mức giá trúng thầu mà đơn vị này thực hiện là quá cao so với giá gốc tại kho cũng như giá thực hiện của các đơn vị khác.

Tại Việt Nam, có nhiều đơn vị cùng cung cấp bảng tương tác với tính năng giống nhau, chất lượng không khác nhưng giá của thiết bị mà AIC phân phối độc quyền chênh lệch gấp nhiều lần so với các nhà cung cấp khác.

Báo Thanh Niên đã thu thập báo giá của một số đơn vị khác và thấy có sự khác biệt rất lớn. Cụ thể, chỉ tính theo giá tại kho (chưa tính giá áp dụng vào các trường), đã có sự chênh lệch gấp 2,2 – 3,6 lần (xem bảng 1).

Tại tọa đàm nêu trên, bà Hoàng Thị Thúy Nga, Giám đốc, đại diện phía nam Công ty AIC, cho biết kinh phí này bao gồm thuế nhập khẩu, phí vận chuyển bằng đường biển, phí lắp đặt, đào tạo, tập huấn, phí bảo hành 1 năm và kinh phí xã hội hóa trong 2 năm. Một bộ bảng tương tác bao gồm các máy móc liên quan như bảng trình chiếu, máy chiếu, chân máy, bộ chuyển, phần mềm… Tuy nhiên, theo các đơn vị chúng tôi tìm hiểu, giá các đơn vị đưa ra cũng bao gồm tất cả những hạng mục này.

Thử làm một phép tính để thấy sự chênh lệch lớn đến đâu và học sinh sẽ được hưởng lợi thế nào khi giá thành bộ bảng tương tác hạ xuống.

Theo bảng 2, với giả định theo giá các đơn vị khác cung cấp là 60 triệu đồng/bộ, còn nếu tận dụng được các thiết bị đã có sẵn như máy tính, projector thì chỉ khoảng 30 triệu/bộ. Chúng tôi giả định có 606 trường được trang bị bảng tương tác (theo kế hoạch của Sở GD-ĐT TP.HCM). Với khoảng 180 tỉ đồng và mức giá 181 triệu đồng/bộ theo giá của AIC thì mỗi trường chỉ có thể được trang bị tối đa là 2 bộ. Trong khi đó, nếu đầu tư với mức giá 60 triệu đồng/bộ thì mỗi trường có đến 5 bộ. Còn nếu biết tận dụng tiết kiệm dựa trên thiết bị đã có sẵn thì mỗi trường có thể có đến 10 bộ. Có nghĩa là khoảng 30 – 50% số lớp học trên một cấp sẽ được trang bị bảng tương tác. Lúc đó thì sức ảnh hưởng tích cực lên chất lượng giáo dục mới lớn. Với 2 bảng một trường cho hơn 20 lớp học thì sao có thể có hiệu quả giảng dạy tốt được, đấy là chưa kể về chất lượng phần mềm, nội dung.

Lớp học thông minh không chỉ dựa vào công nghệ

Tuy nhiên, vấn đề quan trọng trong việc đầu tư bảng tương tác không phải là chọn bảng gì, công nghệ nào, mà là nội dung gì sẽ đi kèm với cái đó.

Một chuyên gia nghiên cứu về bảng tương tác nhận định rằng các trường học đang coi bảng tương tác như một giải pháp thần kỳ và đầu tư ồ ạt mà không nhận thức được một nhầm lẫn rất nguy hiểm rằng lớp học được trang bị công nghệ chưa hẳn là lớp học thông minh. “Một câu hỏi rất lớn cần được giải đáp là giáo viên sử dụng nội dung gì để dạy với hệ thống thiết bị đó?”, chuyên gia này đặt vấn đề. Không có bài giảng số thì đầu tư thiết bị phần cứng là vô nghĩa và lãng phí.

Hiện nay, các hình thức bài giảng đang được áp dụng trong trường học bao gồm: bài giảng PowerPoint giáo viên tự soạn, bài giảng trong sách giáo khoa được scan/đánh máy lại, một số video clips, bài học do giáo viên tự tìm trên internet; một số bài học tiếng Anh trong CD đính kèm các bộ sách… Các bài giảng này hầu như không có tính tương tác: bài học được chiếu lên bảng tương tác và học sinh viết chữ lên bảng. Như vậy bảng tương tác có chức năng như bảng truyền thống nhưng chi phí lại quá đắt.

Nếu không giải quyết được vấn đề thiết bị công nghệ đi kèm với bài giảng số, chỉ trong một thời gian ngắn, các thiết bị này sẽ bị bỏ quên và không được sử dụng (do thao tác phức tạp, mất thời gian mà hiệu quả chỉ như bảng truyền thống), gây lãng phí rất lớn. Đánh giá về điều này, một chuyên gia phân tích rằng việc sử dụng bảng tương tác và lớp học thông minh tại các nước khác hiệu quả là vì họ có nội dung số tốt chứ không phải vì công nghệ hiện đại và đắt đỏ. Chưa kể, công nghệ khoảng 2 năm đã lạc hậu mà chúng ta chọn giải pháp chi phí lớn như vậy thì quá phí phạm và xa xỉ.

“Tôi tin rằng, bảng tương tác hiện nay vẫn còn nằm “đắp chiếu” tại rất nhiều trường”, chuyên gia này kết luận. Và đây chính là thực tế hiện nay. 

Đăng Nguyên