Cần hiểu và sử dụng người tài đúng chỗ

 Cần hiểu và sử dụng người tài đúng chỗ

Trao đổi với PV Thanh Niên về việc người tài chưa được trọng dụng, giáo sư -  tiến sĩ Đặng Lương Mô (ảnh) (Việt kiều Nhật) cho rằng: “Nếu chúng ta biết tìm người tài và dùng người tài đúng chỗ thì đất nước ta phát triển nhanh hơn rất nhiều”.

Hiện ở nước ta vẫn chưa có một định nghĩa và các tiêu chí chuẩn để phát triển nhân tài. Vậy theo giáo sư làm sao biết được người tài?

Theo tôi, chỉ có 2 loại người có thể sử dụng được người tài. Một là, chính người tài mới biết người tài; hai là những người có sự hấp dẫn, sức thu hút đặc biệt mới sử dụng được người tài.

Trong giai đoạn đất nước còn gặp nhiều khó khăn, chỉ cần Chủ tịch Hồ Chí Minh lên tiếng thì người tài ào ào đổ về. Bác Hồ không chỉ là người tài thực sự, mà còn có sức hấp dẫn, lôi cuốn được người khác. Quan trọng hơn hết là Bác rất am hiểu người tài. 

Phải chăng hiện chúng ta vẫn chưa sử dụng hết nguồn lực người tài?

Thời nào cũng vậy, muốn thu hút được người tài, chúng ta phải có cơ chế chính sách, phương cách thích hợp để sử dụng họ cho đúng chỗ.

Cần phải nhìn nhận một thực tế là hiện nay, một anh “Hai lúa” (những nhà phát minh không bằng cấp – PV) dù có tài giỏi đến đâu, nhưng cũng khó phát triển sự nghiệp được.

Chính những quy định, tiêu chuẩn cứng nhắc hiện hành về trình độ chuyên môn, lý luận chính trị… đối với các ngạch, bậc và chức danh cán bộ vô hình trung đã khuyến khích đội ngũ cán bộ tham gia đào tạo một cách đối phó, chạy chọt bằng cấp và gạt ra khỏi đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý thực sự có tài được trưởng thành từ thực tiễn mà không cần bằng cấp gì.

Chính nhờ các “Hai lúa” mà nước Nhật đã vươn cao mạnh mẽ từ đống đổ nát chiến tranh, như ông Konusuke Masushita – người sáng lập tập đoàn mang nhãn hiệu nổi tiếng National Panasonic; ông Soichiro Honda – người sáng lập ra tập đoàn Honda cũng chẳng có bằng cấp gì cả; Sakichi Toyoda – người sáng lập hãng xe ô tô nổi tiếng Toyota cũng vậy… Chúng ta phải tập dần sự trân trọng đối với những “Hai lúa”.

Nói như vậy, tôi không hề chê những người có bằng cấp, nhưng bằng cấp chẳng qua chỉ là một chứng chỉ chứng nhận năng lực của một người, nhưng chưa phải là chứng nhận tài năng của anh.

Là một nhà khoa học nổi tiếng, có cơ hội gặp mặt nhiều người tài, ông nhận thấy người tài cần gì khi trở về nước?    

Cái họ cần nhất khi về VN là cách cư xử. Nghị quyết 36 đã nêu rõ: “Việt kiều là bộ phận không thể tách rời của dân tộc Việt Nam”. Chúng ta hãy làm đúng như vậy đi. Đừng phân biệt họ là Việt kiều, có nhiều tiền hơn… Cần cư xử làm sao để họ không cảm thấy bị xúc phạm, bị kỳ thị.

Những năm qua, nhiều người tài là kiều bào đã trở về nước với mong muốn đóng góp sức vì sự phát triển của quê hương, nhưng thực tế họ vẫn chưa phát huy được hiệu quả như mong muốn. Đó là do chúng ta chưa biết cách sử dụng tài năng của họ.

Nhiều trí thức kiều bào như tôi đây đã lớn tuổi thì chỉ muốn đóng góp sức mình cho sự phát triển của đất nước chứ không đòi hỏi gì. Nhưng những người tài kiều bào trẻ tuổi, đó mới là lực lượng mà chúng ta phải quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi nhất để thu hút.

Thực tế, để thu hút được lớp trẻ rất khó, bởi ở nước ngoài, họ đã có gia đình, vật chất đầy đủ. Nếu về VN làm việc, họ cảm thấy sự nghiệp phát triển thì họ mới về. Tiền bạc, vật chất cũng cần thiết, bởi ông ta có câu “Có thực mới vực được đạo”. Người tài cần phải có được đời sống xứng đáng với công sức mình bỏ ra.