Cần một đạo luật về bảo vệ người làm chứng

Cần một đạo luật về bảo vệ người làm chứng

Theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự, người làm chứng là người biết được những tình tiết liên quan đến vụ án. Như vậy ngoài người tố giác tội phạm thì người bị hại, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, nguyên đơn dân sự… cũng có một phần nghĩa vụ là người làm chứng (khai báo những tình tiết liên quan đến vụ án).

Tin báo tố giác tội phạm và lời khai của người làm chứng có ý nghĩa quan trọng trong việc phát hiện, xử lý, ngăn chặn tội phạm.

Là những người có nguy cơ bị trả thù nên ngoài việc được bảo vệ về tính mạng, sức khoẻ, tài sản, danh dự… như là một quyền cơ bản của công dân bình thường, người làm chứng còn cần phải được bảo vệ một cách đặc biệt.

Tại điều 7 pháp lệnh tổ chức điều tra hình sự quy định: “Trong phạm vi trách nhiệm của mình, cơ quan điều tra phải áp dụng các biện pháp cần thiết để bảo vệ người tố giác tội phạm”.

Trong Luật an ninh quốc gia cũng như Luật phòng chống ma túy đều quy định các cơ quan chuyên trách bảo vệ an ninh quốc gia, cơ quan chuyên trách về phòng chống ma túy có trách nhiệm: áp dụng các biện pháp cần thiết để bảo vệ người cộng tác, người tố giác, người làm chứng, người bị hại trong các vụ án xâm phạm an ninh quốc gia, các vụ án về ma túy.

 Luật phòng chống tham nhũng có quy định: “Người đứng đầu cơ quan tổ chức có thẩm quyền khi nhận được tố cáo về tham nhũng phải áp dụng đồng thời biện pháp cần thiết để bảo vệ người tố cáo khi có biểu hiện đe doạ, trả thù, trù dập người tố cáo”.

Như vậy có thể thấy rằng hầu hết các luật chuyên ngành về đấu tranh phòng chống tội phạm đều có quy định về việc bảo vệ người tố giác tội phạm và người làm chứng. Ngoài ra Bộ luật tố tụng hình sự đã ghi nhận một nguyên tắc chung đó là: “Người bị hại, người làm chứng… mà bị đe doạ đến tính mạng, sức khoẻ… thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải áp dụng những biện pháp cần thiết để bảo vệ theo quy định của pháp luật”.

Thế nhưng tình trạng xâm phạm tính mạng, sức khoẻ của những người tố giác, người làm chứng… xảy ra còn nhiều. Thực tế cho thấy hiện nay nhiều người chứng kiến hoặc có tài liệu, chứng cứ về tội phạm nhưng không dám tố giác, người làm chứng tìm cách lẩn tránh việc tham gia khai báo… là do chưa tin tưởng vào khả năng bảo vệ của các cơ quan chức năng.

Mặc dù đã có các quy định về bảo vệ người tố giác tội phạm và người làm chứng, tuy nhiên các quy định đó lại nằm rải rác trong nhiều văn bản pháp luật và chỉ dừng lại ở nguyên tắc chung. Hiện vẫn chưa có các quy định cụ thể về căn cứ áp dụng, trình tự, thủ tục yêu cầu, thẩm quyền quyết định việc áp dụng biện pháp bảo vệ cũng như chi phí cho việc áp dụng các biện pháp bảo vệ người làm chứng…