Ngoại trưởng Mỹ chỉ trích Trung Quốc gây hấn

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry thẳng thừng chỉ trích Trung Quốc gây hấn khi đưa giàn khoan Hải Dương – 981 và nhiều tàu hộ tống vào vùng biển Việt Nam.

Việc Trung Quốc ngang nhiên đưa giàn khoan Hải Dương – 981 (Haiyang Shiyou-981) cùng nhiều tàu bè hộ tống vào vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam tiếp tục hứng chịu nhiều chỉ trích từ giới chức lẫn truyền thông Mỹ.  

Hành vi khiêu khích

Hãng Reuters dẫn một thông cáo từ phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Jen Psaki cho biết ông Kerry đã có cuộc điện đàm với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị ngày 12.5 về vụ giàn khoan Hải Dương – 981. Trong cuộc điện đàm, ông Kerry đã tuyên bố thẳng rằng Trung Quốc có “hành vi khiêu khích” qua việc triển khai giàn khoan Hải Dương – 981 cùng các tàu bè hộ tống. “Ông ấy thúc giục cả hai phía xuống thang căng thẳng, bảo đảm các tàu bè ở ngoài biển hành động an toàn và giải quyết tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình phù hợp với luật pháp quốc tế”, hãng Reuters trích thông cáo từ bà Psaki.

Trước đó, tại cuộc họp báo với người đồng cấp Singapore K. Shanmugam ở Washington, ông Kerry cũng nhấn mạnh rằng Mỹ và các nước “quan ngại sâu sắc” về “hành vi gây hấn” của Trung Quốc. “Chúng tôi muốn chứng kiến một bộ quy tắc ứng xử được thiết lập. Chúng tôi muốn chứng kiến việc này được giải quyết hòa bình thông qua luật Biển, thông qua tòa án, thông qua bất kỳ phương tiện nào khác ngoài đối đầu trực tiếp và hành động gây hấn”, ông Kerry nói.

Đáp lại, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã đổ lỗi chính Washington mới là phía chịu trách nhiệm cho việc gia tăng căng thẳng. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Doanh hôm qua thuật lại rằng ông Vương Nghị đã hối thúc ông Kerry nhìn nhận “khách quan và công bằng” vấn đề biển Đông, đồng thời “hành động và phát ngôn cẩn trọng”.

Trong khi đó, giới truyền thông Mỹ đánh giá chính quyền Washington chưa có phản ứng thích đáng đối với hành vi khiêu khích trắng trợn của Trung Quốc tại biển Đông. Trong bài xã luận của Ban biên tập ngày 13.5, tờ The Washington Post cho hay với việc triển khai giàn khoan trị giá 1 tỉ USD, Trung Quốc thực sự đã tung ra một chiêu trò mới trong tham vọng thống trị biển Đông và thách thức chính sách “tái cân bằng” của Tổng thống Barack Obama tại châu Á. Tờ báo nhận định hành động của Trung Quốc là “sự thách thức cơ bản đối với trật tự quốc tế” từ sau chiến tranh lạnh. “Việc triển khai giàn khoan có vẻ như phản ánh toan tính rằng một chính sách hung hăng hơn sẽ không gặp phải sự phản kháng có ý nghĩa từ các nước láng giềng của Trung Quốc hoặc từ Mỹ”, tờ báo viết. 

Hoàn toàn phi pháp

Trong bài viết mới đây trên trang The Diplomat, chuyên gia về biển Đông Carl Thayer thuộc Học viện Quốc phòng Úc nhấn mạnh rằng việc Trung Quốc đặt giàn khoan khổng lồ trong EEZ của Việt Nam là hành vi bất ngờ, mang tính khiêu khích và phi pháp. “Đây là lần đầu tiên Trung Quốc kéo giàn khoan vào EEZ của một nước mà không xin phép”, theo giáo sư Thayer. Chuyên gia Úc khẳng định hành động bất ngờ này diễn ra trong lúc Việt Nam không hề có bất cứ động thái khiêu khích nào mà phía Trung Quốc có thể dùng để bào chữa cho những hành vi đó.

“Việc triển khai giàn khoan rõ ràng có ý đồ khiêu khích do giàn khoan được đến 80 tàu hộ tống, trong đó có 7 tàu chiến của hải quân Trung Quốc. Khi Việt Nam đưa tàu cảnh sát biển bảo vệ chủ quyền, Trung Quốc phản ứng bằng cách ra lệnh tàu của mình bắn vòi rồng về phía tàu Việt Nam. Những hành động này không những gây nguy hiểm ở mức độ cao mà còn làm tổn thương nhân lực bên phía Việt Nam”, chuyên gia Thayer nêu rõ.  Hành động kéo giàn khoan của Trung Quốc diễn ra trong vòng vài tuần sau khi ông Obama kết thúc chuyến công du châu Á. Điều này cho thấy các bước đi của Trung Quốc đều được tính toán kỹ và nhằm thách thức cam kết của Mỹ tại khu vực, theo ông Thayer.

Trong khi đó, Đài DW ở Đức dẫn lời nhà phân tích Ernest Bower nhận xét rằng “sự hung hăng của Trung Quốc” đang kéo các thành viên ASEAN xích lại gần nhau khi phải đối phó với thế lực ngoài khối. “Việt Nam có thể hy vọng vào sự hỗ trợ mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế”, theo một chuyên gia của Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế tại Mỹ.

Thụy Miên