Tôn trọng luật pháp trên biển Đông

Trong Tuyên bố Naypyitaw ngày 11.5, các lãnh đạo ASEAN đồng lòng kêu gọi đối tượng đang gây căng thẳng trên biển Đông tôn trọng pháp luật và dừng các hành động leo thang.

Tuyên bố được đưa ra tại thủ đô Naypyitaw của Myanmar sau khi lãnh đạo 10 quốc gia ASEAN kết thúc các cuộc họp thượng đỉnh lần thứ 24. Bản “Tuyên bố về xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015” đưa ra 28 điều cam kết đóng vai trò như chương trình hành động cho tương lai hòa bình và thịnh vượng lâu dài của khối, không chỉ đến thời điểm 2015. Trong đó, an ninh khu vực, đặc biệt là tại biển Đông, được đề cập đậm nét. “Các lãnh đạo ASEAN đồng ý tăng cường hợp tác bảo đảm thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC), tuân thủ các nguyên tắc được thừa nhận phổ quát của luật pháp quốc tế và Công ước LHQ về luật Biển 1982”.

Việt Nam cực lực phản đối các hành động xâm phạm và kiên quyết bảo vệ chủ quyền quốc gia và lợi ích chính đáng của mình phù hợp với luật pháp quốc tế    Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng

Giữa lúc biển Đông “đang sôi sục” – như nhìn nhận của Ngoại trưởng Singapore K.Shanmugam – vì hành động ngang ngược và khiêu khích của Trung Quốc tại vùng đảo Tri Tôn của Việt Nam, bản tuyên bố “đặc biệt kêu gọi tất cả các bên thực hành kiềm chế và không sử dụng vũ lực, không tiến hành các hoạt động có thể làm gia tăng thêm căng thẳng và sớm đạt được Bộ Quy tắc về ứng xử biển Đông (COC) như đã được thể hiện trong Tuyên bố 6 điểm của ASEAN về biển Đông”.

Nguồn tin riêng của Thanh Niên cho biết chiều qua, khi thông báo về kết quả hội nghị với các cơ quan báo chí của nước mình có mặt tại Naypyitaw, Tổng thống Philippines Benigno Aquino III thuật rằng Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng đã báo cáo rõ với hội nghị về những “hành động cực kỳ nguy hiểm” trên biển Đông. “Thủ tướng Việt Nam đã mô tả tình hình bằng những con số cụ thể”. “Có một sự đồng thuận giữa các ngoại trưởng và tiếp theo là các lãnh đạo ASEAN về vấn đề biển Đông… Mọi người đều nói đến việc tuân thủ luật pháp quốc tế, không sử dụng vũ lực…”, ông Aquino III cho biết.

Kêu gọi phản đối

Tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã nêu chi tiết vụ việc: “Từ ngày 1.5.2014 Trung Quốc ngang nhiên đưa giàn khoan nước sâu cùng hơn 80 tàu vũ trang, tàu quân sự và máy bay hộ tống đi vào vùng biển Việt Nam và đã hạ đặt giàn khoan này tại vị trí nằm sâu trên 80 hải lý trong thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam theo Công ước LHQ về luật Biển (UNCLOS) năm 1982. Các tàu vũ trang hộ tống bảo vệ giàn khoan của Trung Quốc đã rất hung hăng bắn vòi nước có cường độ mạnh và đâm húc thẳng vào các tàu công vụ, tàu dân sự của Việt Nam, gây hư hại nhiều tàu và làm nhiều người bị thương”.

Đây là lần đầu tiên Trung Quốc làm việc này với một nước trong ASEAN. Và đó là “sự vi phạm đặc biệt nghiêm trọng luật pháp quốc tế, UNCLOS, và cũng là sự vi phạm đặc biệt nghiêm trọng DOC mà Trung Quốc là một bên tham gia ký kết”, Thủ tướng lên án. “Hành động cực kỳ nguy hiểm này đã và đang đe dọa trực tiếp đến hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải ở biển Đông”, ông nói thêm.

Khẳng định lập trường nhất quán và những đề xuất hết sức xây dựng của Việt Nam trong việc giải quyết vấn đề này, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu rõ: “Việt Nam đã hết sức kiềm chế, bày tỏ mọi thiện chí, sử dụng mọi kênh đối thoại, giao thiệp với các cấp khác nhau của Trung Quốc để phản đối và yêu cầu Trung Quốc rút ngay giàn khoan và các tàu vũ trang, tàu quân sự ra khỏi vùng biển của Việt Nam. Tuy nhiên, đến nay Trung Quốc không những không đáp ứng yêu cầu chính đáng của Việt Nam mà còn vu khống, đổ lỗi cho Việt Nam và tiếp tục gia tăng các hành động vi phạm ngày càng nguy hiểm và nghiêm trọng hơn”. Ông cũng nói rõ: “Việt Nam đặc biệt coi trọng và luôn làm hết sức mình để gìn giữ và tăng cường quan hệ hữu nghị tốt đẹp với Trung Quốc. Việt Nam luôn chân thành mong muốn cùng với Trung Quốc giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau vì lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình, ổn định của khu vực và thế giới”.

Tuy nhiên, trước thái độ hung hăng của Trung Quốc, ông khẳng định mạnh mẽ: “Việt Nam cực lực phản đối các hành động xâm phạm và kiên quyết bảo vệ chủ quyền quốc gia và lợi ích chính đáng của mình phù hợp với luật pháp quốc tế”.

Và để tìm tiếng nói chung của cộng đồng quốc tế, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã nói: “Chúng tôi trân trọng cám ơn và khẩn thiết kêu gọi các nước ASEAN, các nước trên thế giới, các cá nhân và tổ chức quốc tế tiếp tục lên tiếng phản đối hành động vi phạm nghiêm trọng nêu trên và ủng hộ yêu cầu hợp pháp, chính đáng của Việt Nam”. Riêng trong nội khối, “Việt Nam đề nghị ASEAN khẳng định lại mạnh mẽ các nguyên tắc đã được nêu tại Tuyên bố 6 điểm về biển Đông, đồng thời yêu cầu Trung Quốc tuân thủ luật pháp quốc tế, UNCLOS, phải đặc biệt tôn trọng thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của các quốc gia ven biển và thực hiện đầy đủ, nghiêm túc DOC và cùng ASEAN thương lượng thực chất về COC. Theo đó, Việt Nam đề nghị đưa các nội dung nêu trên về vấn đề biển Đông vào Tuyên bố của Chủ tịch Hội nghị cấp cao ASEAN lần này”.

Đoàn kết là sức mạnh

Tuyên bố Naypyitaw, và trước đó là Tuyên bố của các Bộ trưởng Ngoại giao về tình hình biển Đông hiện nay, thể hiện một sự đồng thuận trong ASEAN như phương châm “Đoàn kết hướng tới một cộng đồng hòa bình và thịnh vượng” của hội nghị lần này.

Có lẽ không phải ngẫu nhiên mà Tổng thống Thein Sein của nước chủ nhà trong diễn văn khai mạc hội nghị của các lãnh đạo sáng 11.5 đã dẫn câu thành ngữ “Đoàn kết là sức mạnh”. Thông điệp này trở nên vô cùng phù hợp với tình hình hiện nay trên biển Đông, là đòi hỏi các nước ASEAN cần tăng cường đoàn kết để có các biện pháp duy trì hòa bình và ổn định ở khu vực, cũng như phát huy vai trò trung tâm của ASEAN.

Trên tinh thần đó, các lãnh đạo ASEAN đã nhất trí thông qua bản tuyên bố riêng ngày 10.5 của các Bộ trưởng Ngoại giao về tình hình biển Đông hiện nay. “Điều này thể hiện sự đoàn kết, nhất trí cao và vai trò chủ động, trách nhiệm của ASEAN đối với hòa bình, ổn định và an ninh ở biển Đông nói riêng và của khu vực nói chung”, Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh nhận định với báo chí về kết quả quan trọng của Thượng đỉnh thứ 24.

“Có thể thấy, đây là lần đầu tiên sau gần hai thập niên (kể từ 1995), ASEAN có được một tuyên bố riêng về một tình hình phức tạp đe dọa hòa bình, an ninh, an toàn hàng hải ở biển Đông”, ông nói thêm. Còn Tổng thống Aquino thì bác bỏ một số nhận định cho rằng các bản tuyên còn thiếu khi chưa đề cập rõ tên “các bên liên quan”. “Tôi không thấy có điều gì bị thiếu trong phần về biển Đông của Tuyên bố Naypyitaw”, ông nói.

Thục Minh 
(Từ Naypyitaw, Myanmar)