Đóng BHXH thu nhập thực tế: công nhân lo, doanh nghiệp lách?

Ngày 1-1-2016 – ngày Luật bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi có hiệu lực – đã cận kề nhưng quy định từ luật này về việc đóng BHXH theo thu nhập thực tế khiến nhiều người lao động lo lắng bị ảnh hưởng đến thu nhập và lo người sử dụng lao động đối phó…

Quy định đóng bảo hiểm xã hội theo thu nhập thực tế khiến nhiều công nhân lương thấp lo cuộc sống thêm khó khăn. Trong ảnh: công nhân chọn mua quần áo rẻ tiền – Ảnh: Hữu Khoa

Tuổi Trẻ tiếp tục giới thiệu một số ý kiến của người lao động, người sử dụng lao động và các chuyên gia xung quanh vấn đề này.

* Chị Nguyễn Thị Thanh Thuý (công nhân may ở Q.12, TP.HCM):

Lương ba cọc ba đồng, đâu nghĩ lâu dài được

Vợ chồng tôi làm công nhân thu nhập bấp bênh lắm. Tháng nào tăng ca đều, cày cuốc dữ lắm cả hai cũng chỉ được nhỉnh hơn 10 triệu đồng dù cũng có tay nghề, thâm niên mười mấy năm làm công nhân may.

Chừng đó tiền mà phải nuôi hai con đi học nên phải tính đếm từng đồng. Tiền nhà, tiền điện, tiền ăn, tiền học cho con, khoản nào cũng phải tính cụ thể mỗi tháng bao nhiêu để lãnh lương về là cứ thế mà chia ra. Tháng nào muốn cho chồng con vài bữa ăn ngon là tháng 
sau phải nhín lại.

Nói chung, lương ba cọc ba đồng như vợ chồng tôi chỉ đủ lo trước mắt nên đâu có nghĩ lâu dài được. Cả nhà bốn người và mặc dù con cái đã lớn nhưng vẫn phải ở trong căn phòng trọ bé tí, mùa mưa ngập nước lênh láng.

Mặc dù vậy nhưng cả chục năm nay gia đình tôi không dám chuyển chỗ trọ vì nếu chuyển đến chỗ tốt hơn phải tăng thêm 200.000-300.000 đồng/tháng. Giờ tiền đóng BHXH tăng thêm, vợ chồng cộng vào mất thêm 500.000-600.000 đồng/tháng nữa, cũng chưa biết sắp tới xoay xở ra sao.

* Chị Trần Thị Thu Nhàn (26 tuổi, nhân viên truyền thông):

Lo công ty tìm cách “né”

Hằng tháng, bảng lương của tôi nhận được chỉ ghi số tiền lương được lãnh (14 triệu đồng) và số tiền trích đóng BHXH (370.000 đồng, tương đương 10,5% lương) thì tự ngầm hiểu công ty chỉ lấy mức lương khoảng 3,5 triệu đồng để đóng BHXH cho mình thôi.

Vị trí tôi đang làm không liên quan đến kinh doanh và cũng không dựa theo hiệu quả kinh doanh để tính lương hằng tháng nên cũng không hiểu khoản chênh lệch hơn 10 triệu đồng so với mức 3,5 triệu đồng tính đóng BHXH gọi là phụ cấp hay khoản gì.

Khi phỏng vấn xin việc, hai bên chỉ thoả thuận mức lương thực tế tôi nhận được chứ cũng không phân ra lương cơ bản cộng thêm các khoản phụ cấp.

Lương thực tế của tôi gấp bốn lần lương đóng BHXH nên nếu lấy thu nhập thực tế để đóng BHXH thì chắc chắn chi phí công ty tăng lên rất nhiều.

Tôi cũng không nghĩ rằng công ty sẽ thực hiện được đúng như luật quy định mà sẽ tìm cách để giảm số tiền 
đóng BHXH xuống…

* Bà P.T.T.N. (giám đốc một công ty da giày, Q.Bình Tân, TP.HCM):

Doanh nghiệp phải tìm cách xoay xở

Quy định đóng BHXH theo thu nhập thực tế vừa gây khó cho doanh nghiệp, lại vừa khó cho người lao động.

Theo tôi biết phần đông người lao động không thấy thoải mái với quy định này bởi lương của họ chỉ 4-5 triệu đồng/tháng mà nay bị trừ thêm 100.000-200.000 đồng/tháng để đóng BHXH họ cũng bị ảnh hưởng.

Riêng doanh nghiệp, với việc điều chỉnh lương tối thiểu và cách tính đóng BHXH mới cùng lúc, chi phí sẽ tăng lên nhiều nên chúng tôi đang rất lo lắng. Không chỉ riêng doanh nghiệp tôi mà chắc chắn nhiều doanh nghiệp khác cũng phải tìm cách xoay xở thôi.

Trước mắt, quy định vẫn chưa bắt cộng các khoản bổ sung khác vào lương tính đóng BHXH nên có thể doanh nghiệp sẽ chuyển phụ cấp sang các khoản khác hoặc giảm phụ cấp để bù vào tiền BHXH phải đóng thêm…

Tuy nhiên, việc này cũng rất khó vì công nhân sẽ thắc mắc, phản ứng. Chúng tôi cũng tính đến việc giảm lao động để cắt giảm chi phí, bảo đảm sự tồn tại của doanh nghiệp.

Nhưng đó chỉ là những suy tính thôi còn đến nay vẫn chưa có văn bản nào hướng dẫn cụ thể khoản phụ cấp nào phải gộp, khoản nào không nên chúng tôi cũng 
chưa tính toán gì cụ thể.

* Ông Nguyễn Đăng Tiến (phó giám đốc BHXH TP.HCM):

Hướng dẫn càng rõ thì doanh nghiệp càng khó lách

Quy định lấy toàn bộ thu nhập làm căn cứ tính đóng BHXH, trong năm 2016 vẫn chưa thực hiện triệt để mà có lộ trình để doanh nghiệp kịp thích nghi: năm 2016-2018 thu trên mức lương và phụ cấp lương, từ năm 2018 thu trên toàn bộ thu nhập khi gộp thêm các khoản bổ sung khác.

Khi đưa vào thực hiện, nhiều doanh nghiệp sẽ tìm cách né để giảm chi phí tăng theo, chuyển phụ cấp thành tên gọi nào đó. Cơ quan BHXH chỉ là cơ quan thừa hành, không có quyền ban hành bất cứ văn bản luật nào nên vẫn phải chờ thông tư hướng dẫn thực hiện của ngành lao động.

Hướng dẫn quy định về mức lương, phụ cấp hay các khoản bổ sung khác càng cụ thể bao nhiêu thì doanh nghiệp sẽ càng khó né tránh.