Máy bay ném bom Sukhoi Su-25 của Nga trong một cuộc tập trận hồi tháng 8 – Ảnh: Reuters

Theo Reuters, các quan chức Mỹ tiết lộ Washington phớt lờ cảnh báo của Matxcơva và vẫn triển khai máy bay chiến đấu không kích các mục tiêu của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) mà không thông báo địa điểm và thời gian cho Nga.Một tướng ba sao Nga đi bộ tới Đại sứ quán Mỹ, thông báo rằng không quân Nga sẽ ném bom ở Syria trong vòng một giờ. “Đừng ngáng đường chúng tôi” – viên tướng này cảnh báo.

Như vậy, trong hôm qua, lần đầu tiên các máy bay cường kích của Mỹ và Nga đồng loạt bay trên bầu trời Syria và ném bom, bắn tên lửa xuống mặt đất.

Khi Nga triển khai binh sĩ và vũ khí tới căn cứ không quân ở thành phố Latakia tại Syria, các quan chức Mỹ đã bày tỏ lo ngại và đề cập việc lập một cơ chế “giảm xung đột” để tránh nguy cơ máy bay chiến đấu của liên quân chống IS do Mỹ lãnh đạo và Nga đụng độ ngoài ý muốn trên bầu trời Syria.

Nhưng những gì diễn ra hôm qua cho thấy sự điều phối giữa hai nước là cực kỳ hạn chế. Theo phía Mỹ, vị tướng ở Baghdad hoàn toàn không cho biết về địa điểm và quy mô các đợt không kích của Nga tại Syria.

Bầu trời chật chội

Truyền thông quốc tế mô tả bầu trời Syria bắt đầu “chật chội”. Dù vậy, bên lề Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ở New York, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và người đồng cấp Nga Sergei Lavrov thông báo hai nước sẽ đối thoại quân sự khẩn cấp để tránh nguy cơ đụng độ ngoài ý muốn trên bầu trời Syria.

Washington và Matxcơva cũng sẽ đề xuất kế hoạch tìm giải pháp khôi phục hoà bình ở Syria sau bốn năm chiến tranh đẫm máu.

Vấn đề là nguy cơ “đụng độ ngoài ý muốn” lớn đến đâu. Tổng thống Nga Vladimir Putin khẳng định nước này quyết tiêu diệt IS. Ngoại trưởng Lavrov cho biết máy bay Nga phá huỷ tám vị trí của IS, bao gồm một sở chỉ huy, trung tâm liên lạc, số kho vũ khí và nhiên liệu…

Hãng thông tấn Syria SANA cũng đưa tin IS đã thiệt hại nặng sau các đợt tấn công của Nga. Nhưng Mỹ và phe đối lập Syria khẳng định hôm qua không quân Nga ném bom ở miền tây Syria, nơi IS không kiểm soát lãnh thổ.

Viện Nghiên cứu chiến tranh (ISW) ở Mỹ dẫn nguồn tin từ Syria cho biết bom và tên lửa Nga bắn phá các thị trấn Rastan, Talbisah, Al Latamneh và Kafr Zeita ở tỉnh Homs, phía tây Syria, nằm dưới quyền kiểm soát của một số nhóm quân nổi dậy, bao gồm Quân đội giải phóng Syria (FSA) được phương Tây chống lưng.

“Vị trí gần nhất do IS kiểm soát cách khu vực Nga không kích 55km. Không một đợt không kích nào của Nga nhắm vào IS” – ISW nhấn mạnh.

Trong khi đó, liên quân Mỹ và đồng minh tập trung không kích ở miền đông và bắc nước này, nơi IS hoạt động mạnh. Ở New York, Ngoại trưởng Nga Lavrov bác bỏ cáo buộc Matxcơva không tấn công IS và sát hại 36 thường dân Syria là “không có cơ sở”.

Nhưng nếu đây là sự thật thì khả năng máy bay chiến đấu Mỹ và Nga bất ngờ đụng độ trên bầu trời Syria là rất thấp.

“Cả hai bên sẽ tránh được những tình huống va chạm trên không” – nhà phân tích Paul Schwartz của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) quả quyết.

Bảo vệ Assad?

Theo nhận định của ISW, giới quan chức và chuyên gia phương Tây, nếu quả thật quân đội Nga tấn công các nhóm nổi dậy chống chính quyền Syria thay vì IS thì đó là nước cờ nhằm bảo vệ chế độ của Tổng thống Bashar al-Assad.

Trước đó, Tổng thống Nga Putin cũng đã nhiều lần lên tiếng khẳng định Syria cần ông Assad để chống lại IS. Ông Putin cũng mô tả ở Syria không có “đối lập ôn hòa” mà chỉ có các nhóm nổi dậy có quan hệ theo từng mức độ với IS.

Trong hơn một năm qua, liên quân Mỹ và đồng minh chủ yếu không kích IS chứ không hề đụng đến quân đội của ông Assad bởi lực lượng này cũng chiến đấu chống IS.

Nỗ lực của Mỹ nhằm ủng hộ phe đối lập Syria và đào tạo các nhóm nổi dậy để lật đổ ông Assad không đạt được hiệu quả cụ thể nào.

Do đó nhiều nhà phân tích cho rằng bằng chiến dịch không kích cộng với sự hỗ trợ của Iran, Nga có thể giúp chính quyền Assad giữ được các thành phố, vùng đất chưa bị IS hoặc các nhóm nổi dậy chiếm đóng.

Ngoài ra, chiến dịch không kích của Nga còn có tác dụng khiến Mỹ, mà cụ thể là chính quyền Tổng thống Barack Obama, mất mặt.

Mới đây thượng nghị sĩ John McCain, các chính trị gia Đảng Cộng hoà và cả xã luận báo Washington Post đều phê phán ông Obama quá thận trọng, thụ động về vấn đề Syria và không có kế hoạch cụ thể giải quyết khủng hoảng, trái ngược hoàn toàn với hành động quyết liệt, mạnh mẽ và chủ động của ông Putin.

Dù vậy, trên thực tế lực lượng Nga ở Syria hiện khá hạn chế. Tổng thống Nga đã khẳng định rõ sẽ không đưa bộ binh vào Syria.

Và liên quân Mỹ cùng các đồng minh với khí tài hùng hậu hơn hẳn Nga dù đã liên tiếp giội bom và tên lửa xuống Syria và Iraq suốt một năm qua nhưng nhóm khủng bố này vẫn chiếm giữ vững vàng nhiều vùng lãnh thổ ở hai quốc gia Trung Đông.

Kể cả với sự can thiệp của Nga, chưa có dấu hiệu nào cho thấy xung đột Syria sẽ sớm chấm dứt.