GS Yuichi Kondo – Trường ĐH APU, Nhật Bản – Ảnh: NGỌC DƯƠNG

Nhân dịp GS Yuichi Kondo trở lại TP.HCM công tác, phóng viên Tuổi Trẻ đã trao đổi thêm với ông về vấn đề du học Nhật Bản.

Không phải trường nào tại Nhật cũng tốt

* Thưa GS Yuichi Kondo, ông từng nói có việc du học sinh Việt Nam bị công ty du học lừa sang Nhật. Chuyện này như thế nào?

– Tôi có nghe vấn đề này ở Nhật Bản và ở Đại sứ quán Nhật Bản tại Hà Nội. Có vẻ như vài công ty tư vấn du học ở Việt Nam nói với học sinh, sinh viên rằng các em qua Nhật có thể làm việc đủ chi trả tiền học phí, sinh hoạt phí, thậm chí có thể tiết kiệm tiền gửi về nhà. Điều này không đúng sự thật.

Tôi biết có vài trường dạy ngôn ngữ ở Nhật Bản hợp tác với đại lý du học ở Việt Nam, đưa sinh viên Việt Nam qua Nhật. Các bạn này xin visa đi học, nhưng thực chất là làm việc. Việc này là vi phạm pháp luật Nhật Bản.

Theo quy định của Chính phủ Nhật Bản, sinh viên chỉ được làm thêm 28 giờ/tuần. Ngay cả khi các em nhận được 1.000 yen/giờ (khoảng 10 USD) cũng không thể nào đủ trang trải mọi chi phí ở Nhật và mang về nhà. Do đó, nếu sinh viên Việt Nam nào nói kiếm được nhiều tiền, các bạn đó đang làm việc bất hợp pháp.

Nếu bị phát hiện, sinh viên đó sẽ bị trục xuất khỏi Nhật Bản và trong thời gian ngắn không được quay trở lại Nhật. Sinh viên làm việc bất hợp pháp còn tạo hình ảnh xấu trong cộng đồng người Nhật về sinh viên Việt Nam, ảnh hưởng đến quan hệ giữa hai nước.

Tôi cũng rất tiếc khi một số công ty ở Nhật lợi dụng điều trên để khai thác lao động giá rẻ từ Việt Nam. Đại sứ quán Nhật Bản rất quan ngại khi có công ty tư vấn du học ở Việt Nam đưa tin sai lệch về du học Nhật.

* Hiện nhiều học sinh, sinh viên Việt Nam quan tâm đến du học tại Nhật Bản. Theo ông, các bạn cần lưu ý những vấn đề gì?

– Phần lớn học sinh, phụ huynh và cả giáo viên ở Việt Nam không nắm được nhiều thông tin về du học Nhật Bản. Đại sứ quán Nhật Bản có trang web đưa thông tin chi tiết về các trường đại học, quỹ học bổng bằng tiếng Việt và tiếng Anh. Học sinh nên tìm hiểu thông tin kỹ lưỡng trước khi nộp hồ sơ. Ngoài ra, một số trường đại học Nhật Bản có văn phòng tuyển sinh ở Việt Nam. Các bạn nên đến các văn phòng này để nhờ tư vấn.

Do không nắm đầy đủ thông tin, học sinh và phụ huynh bị ảnh hưởng bởi các thông tin từ tờ rơi, quảng cáo. Theo kinh nghiệm của tôi, nhiều trường đại học ở Nhật Bản có thể cung cấp cho sinh viên Việt Nam những cơ hội rất tốt để học tập và làm việc tại Nhật Bản. Tuy nhiên, học sinh và phụ huynh cần lưu ý rằng công ty du học nói “cứ sang Nhật Bản học đi, trường nào cũng tốt” là không phải.

Thoát ra khỏi vùng 
an toàn của mình

* Mức học phí, sinh hoạt phí thông thường của sinh viên khi du học Nhật Bản là bao nhiêu, thưa giáo sư?

– Nhật Bản có hai hệ thống trường đại học công và tư. Trường công học phí thấp hơn trường tư. Chẳng hạn như tại Trường ĐH APU, học phí một năm khoảng 13.000 USD và chi phí sinh hoạt khoảng 9.000 USD/năm. Các trường đại học và Chính phủ Nhật Bản có học bổng cho du học sinh, để hỗ trợ sinh viên không phải đi làm.

* Để đạt được học bổng du học ở Nhật, sinh viên cần chuẩn bị những gì?

– Trong các buổi tư vấn du học, rất nhiều học sinh nói với tôi là muốn đi du học, nhưng sợ không đủ khả năng. Các em hãy mạnh dạn mở những cánh cửa cơ hội và thử sức. Với những học sinh, sinh viên mạnh dạn “gõ cửa” thì cơ hội học tập và học bổng luôn sẵn sàng dành cho các em.

Bên cạnh đó, ngoài việc tập trung học để đạt kết quả tốt, các em cũng cần xác định mình muốn làm gì trong tương lai. Các em hãy tự đặt câu hỏi cho chính mình: qua Nhật mình học được gì, làm được gì, đóng góp được gì cho tương lai của mình… rồi lên kế hoạch thực hiện.

Những việc đó rất quan trọng, nếu làm tốt có thể đạt thành quả, hơn cả những em có tham vọng, ước mơ nhưng không biết cách đạt được. Do đó, tôi nghĩ bước đầu tiên sinh viên Việt Nam cần làm là thoát ra khỏi vùng an toàn của mình và nghĩ mới, nghĩ mở.

* Nhiều sinh viên khát khao đi du học, nhưng gặp rào cản về ngôn ngữ. GS có lời khuyên gì để các bạn vượt qua rào cản ấy?

– Phần lớn các trường đại học ở Nhật Bản dạy bằng tiếng Nhật. Do đó, các em muốn học đại học ở Nhật, trước tiên phải có trình độ tiếng Nhật tốt. Các em có thể học tiếng Nhật ở Việt Nam và cũng có thể sang Nhật học ở những trường dạy tiếng Nhật.

Nhưng lưu ý, những trường dạy tiếng Nhật cho phép học sinh đi làm thêm thì thường không tốt lắm. Những trường không cho phép các em đi làm thêm, chỉ tập trung vào học là những trường tin cậy. Lựa chọn tiếp theo là các em có thể qua Nhật học bằng tiếng Anh.

Hiện nay, một số trường đại học ở Nhật Bản có chương trình dạy học bằng tiếng Anh. Không chỉ các ngành về xã hội, kinh tế mà các ngành về kỹ thuật, khoa học đều có chương trình bằng tiếng Anh.

Tôi có một sinh viên Việt Nam đang học năm thứ ba đại học bằng tiếng Anh, nhưng hiện có thể học lớp tiếng Nhật với sinh viên Nhật Bản. Với những em nói tiếng Nhật rất khó, các em cần phải nghĩ mình làm được. Học ngôn ngữ không khó, nhưng mọi người nghĩ rằng nó khó. Đó mới là vấn đề.

Đại diện Trường Nhật ngữ Terakoya tại Hội thảo giáo dục Việt Nam – Nhật Bản do báo Mainichi (Nhật Bản) và báo Tuổi Trẻ tổ chức tại TP.HCM năm 2015. Năm nay, Hội thảo hợp tác giáo dục Việt Nam – Nhật Bản 2016 tiếp tục được tổ chức tại TP.HCM (ngày 18-11) để cung cấp thông tin du học Nhật Bản cho thí sinh, phụ huynh quan tâm -Ảnh: NHƯ HÙNG