Cảnh sát trưởng quốc gia Philippines, tướng Ronald Dela Rosa (phải) cùng các sĩ quan và nhân viên của Cơ quan phòng chống ma tuý Philippines (PDEA) thiêu hủy số cần sa thu giữ được tại tỉnh Benguet, phía bắc thủ đô Manila, Philippines – Ảnh: Reuters

Theo Reuters, một trong những đám tang gây nhức nhối gần đây nhất là của anh Eric Sison, một người chạy xích lô 22 tuổi sống tại khu nhà ổ chuột ở thủ đô Manila.

Các cảnh quay bằng điện thoại di động lan truyền trên mạng xã hội ghi lại thời điểm anh Sison bị giết tháng trước trong chiến dịch truy lùng những kẻ buôn bán ma tuý ở khu phố Pasay ở thủ đô Manila.

Một tiếng nói vang lên trong đoạn video do người hàng xóm quay lại có thể nghe rõ: “Đừng mà, tôi sẽ đầu hàng!”. Nhưng rồi liền sau đó là tiếng súng nổ.

Một tấm bìa đặt cạnh quan tài của anh Sison ghi “Công lý cho Eric Quintinita Sison”. Một tấm biển khác sơn bằng tay có dòng chữ: “Sự tàn sát – Công lý cho Eric”.

Nhưng tất cả chỉ là những dấu hiệu hiếm hoi cho thấy sự bất bình của dư luận trước chiến dịch tiêu diệt tội phạm ma tuý khốc liệt kể từ khi ông Rodrigo Duterte trở thành tổng thống Philippines mới hơn hai tháng trước.

Còn trên thực tế, vẫn rất ít người dám đứng lên đối đầu trực diện với chiến dịch này của ông Duterte.

Cơ quan công lý quá tải

Tuần trước, số người bị giết kể từ ngày 1-7 đã lên tới 2.400 người. Trong đó có khoảng 900 người chết trong các chiến dịch truy quét của cảnh sát. Số còn lại là “chết trong quá trình điều tra”, một cách dùng uyển ngữ của các nhóm hoạt động nhân quyền sử dụng khi nói về những trường hợp bị giết chết không qua xét xử.

Các cuộc phỏng vấn của hãng tin Reuters cho thấy Cơ quan phụ trách các vấn đề nội bộ (IAS) của cảnh sát và Uỷ ban nhân quyền (CHR) đều đã quá tải trước số vụ giết chóc xảy ra mà họ chỉ có thể điều tra một phần nhỏ trong đó.

Với IAS chẳng hạn, người đứng đầu cơ quan này, ông Leo Angelo Leuterio, cho biết văn phòng của ông chỉ có khoảng 170 điều tra viên trên toàn quốc, do đó IAS chỉ có thể giải quyết được 30% trong số khoảng 30 vụ nổ súng xảy ra mỗi ngày.

Còn với CHR, ủy ban này chỉ đang xem xét được 259 trong tổng số hơn 2.000 vụ giết người kể từ 1-7.

Thêm nữa, hi vọng để có thể chứng minh được nhiều vụ việc là giết người phi pháp khá mong manh vì các nhân chứng trong những vụ đó đều sợ hãi tới mức không dám ra làm chứng.

Cùng với đó, sự hiện diện nhan nhản khắp nơi của các đội thi hành chiến dịch chống tội phạm ma túy và không khí sợ hãi bao trùm khiến cho các lực lượng đối lập trong xã hội dân sự cũng im tiếng luôn. Hầu như gần đây không còn ai nữa dám ra mặt phản đối các hoạt động giết người không qua xét xử tại Manila.

Một người duy nhất gần đây dám đứng ra khiếu nại là chị Harrah Kazuo. Chồng và bố chồng chị đã bị đánh đập dã man và bị bắn chết tại một đồn cảnh sát. Theo chị Kazuo, cảnh sát ập vào nhà chị mà không có lệnh bắt người kèm theo, họ thậm chí còn lật tung cả quần lót của đứa con nhỏ đang tuổi chập chững của chị để tìm ma tuý.

Cảnh sát không bình luận về những việc đã xảy ra trong nhà chị Kazuo, nhưng hai cảnh sát đã bị bắt và bị kết tội giết người trong vụ việc đó. Bản thân chị Kazuo cũng đã được CHR bảo vệ. Tuy nhiên chị vẫn chỉ là tiếng nói phản ứng lẻ loi giữa môi trường có quá nhiều người đang sợ hãi.

Bất chấp dư luận quốc tế

Điều đáng nói là ngay cả khi số người bị giết chết tiếp tục tăng thì một kết quả cuộc thăm dò dư luận trong tháng 7 do Pulse Asia thực hiện vẫn cho thấy tỉ lệ người dân Philippines ủng hộ ông Rodrigo Duterte là 91%.

Ở trong nước, ông Duterte công kích trở lại nữ thượng nghị sĩ Leila de Lima, người đã chỉ trích gay gắt chiến dịch truy quét tội phạm ma tuý của ông. Ông cáo buộc bà dính líu đến đường dây buôn bán ma tuý trong một nhà tù và ngoại tình với tài xế kiêm cận vệ của mình.

Trong khi đó, với các lên án, chỉ trích của quốc tế, ông Duterte thách thức cả LHQ sau khi tổ chức này cảnh báo về sự việc. Ông Duterte cũng từ chối “không thèm gặp” Tổng thư ký LHQ Ban Ki-Moon tại hội nghị cấp cao của khối ASEAN và các đối tác tại Lào tuần này.

Trong ngày mai (6-9), ông Duterte sẽ gặp Tổng thống Mỹ Barack Obama tại Lào. Tuy nhiên ông cũng đã nói trước là sẽ không bàn chuyện nhân quyền với Mỹ với lý luận, ngay ở Mỹ thì “người da đen cũng bị bắn chết ngay cả khi họ đã nằm xuống rồi”.