Bê bối tham nhũng ở Malaysia: Tịch biên tài sản cả tỉ USD

Các công tố viên Mỹ đã khởi kiện để tịch thu khoảng 1 tỉ USD tài sản, bất động sản mua bằng tiền thụt két từ quỹ 1MDB của Malaysia.

Công nhân xây dựng của Malaysia trước công trình ở thủ đô Kuala Lumpur có đầu tư của 1MDB – Ảnh: Reuters

Chúng tôi không cho phép hệ thống tài chính Mỹ bị sử dụng như một kênh cho tham nhũng. Chúng tôi sẽ nỗ lực không ngừng để chặn việc phạm tội của các quan chức tham nhũng trên thế giới

Loretta Lynch (bộ trưởng tư pháp Mỹ)

Theo BBC, đơn kiện được đệ trình lên toà án thành phố Los Angeles, với cáo buộc các khoản tiền sai trái từ Quỹ đầu tư phát triển 1MDB của Chính phủ Malaysia đã bị rửa thông qua các tài khoản ở Mỹ.

Nếu thành công, Bộ Tư pháp Mỹ sẽ tịch thu các tài sản, trong đó có bất động sản ở Mỹ, Anh và Thuỵ Sĩ. Đây sẽ là một trong những vụ tịch biên lớn nhất từ trước đến nay trong lịch sử Mỹ.

“Quan chức Malaysia số 1”

Trong hồ sơ dài 136 trang, Bộ Tư pháp Mỹ cho biết số tiền thụt két từ Quỹ 1MDB (do Thủ tướng Najib Razak thành lập năm 2009) đã được dùng mua vô số bất động sản, tác phẩm nghệ thuật, tài sản xa xỉ, phục vụ lối sống xa hoa của “nhiều cá nhân bao gồm các công chức (Malaysia)” và thậm chí dùng tài trợ cho bộ phimWolf of Wall Street với tài tử  Leonardo DiCaprio.

Đơn kiện không nhắc trực tiếp đến tên Najib Razak, nhưng mô tả “quan chức Malaysia số 1” là “một quan chức cấp cao trong Chính phủ Malaysia và cũng giữ một vị trí quản lý trong 1MDB”.

Reuters dẫn một nguồn tin trong cuộc điều tra khẳng định ông Najib chính là “quan chức số 1” đó! Theo hồ sơ của Mỹ, khoảng 681 triệu USD tiền giao dịch trái phiếu năm 2013 bằng quỹ 1MDB đã được chuyển vào tài khoản của “quan chức số 1”.

Cụ thể, tài liệu của phía Mỹ cho rằng từ năm 2009 đến 2015, hơn 3,5 tỉ USD đã bị các quan chức cấp cao của 1MDB sử dụng một cách sai trái.

“Với khiếu kiện hôm nay, Mỹ sẽ tìm cách thu hồi hơn 1 tỉ USD bị rửa ở Mỹ” – Bộ Tư pháp cho biết trong bản thông cáo hôm 20-7. Số tiền bị rửa thông qua nhiều giao dịch phức tạp và các công ty bình phong có tài khoản tại Singapore, Thuỵ Sĩ, Luxembourg và Mỹ nhằm che giấu nguồn gốc của số tiền.

Phó giám đốc Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) Andrew McCabe mô tả: “Trên giấy tờ, số tiền 1 tỉ USD ấy dành cho đầu tư vào các nguồn lực, nhưng rồi nó được sử dụng vì mục đích làm giàu cá nhân, bao gồm khoản nợ đánh bạc ở Las Vegas, một du thuyền siêu sang, thiết kế nội thất ở London, hàng triệu USD tài sản, trong đó có máy bay Bombardier trị giá 35 triệu USD”.

Ông McCabe khẳng định người dân Malaysia đã bị “lừa gạt trên quy mô lớn” và “FBI cam kết làm việc với các đối tác trong và ngoài nước để xác định và hoàn trả những tài sản bị đánh cắp về những người chủ hợp pháp của chúng là người dân Malaysia”.

Vụ bê bối 1MDB thu hút sự chú ý từ năm 2015 khi quỹ này không thể chi trả 11 tỉ USD tiền nợ các ngân hàng và chủ trái phiếu. Thủ tướng Najib trở thành tâm điểm của bê bối khi tờ Wall Street Journal khi đó đưa tin đã truy dấu được gần 700 triệu USD trong các tài khoản cá nhân của ông Najib.

Malaysia cam kết hợp tác

Chính quyền Kuala Lumpur hoàn toàn bị động trước diễn biến điều tra của Mỹ. Phe đối lập Malaysia cũng được dịp nhắc lại lời kêu gọi cách chức và truy tố ông Najib.

“Thủ tướng không còn có thể trốn sau bức tường và im lặng được nữa. Ông ấy phải đứng ra nói về vấn đề này với người dân cả nước” – ông Azmin Ali, một thủ lĩnh đối lập, lên tiếng.

Hôm qua (21-7), cựu thủ tướng Mahathir Mohamad cũng đòi trưng cầu ý dân và kêu gọi tuần hành đòi bãi nhiệm ông Najib, theo Reuters.

Tuy nhiên theo Công ty tư vấn rủi ro chính trị Eurasia, việc phía Mỹ không trực tiếp nhắc đến tên Thủ tướng Najib giúp ông an toàn trong thời điểm này.

“Những người ủng hộ ông Najib giữ nhiều vị trí chủ chốt trong chính phủ (bao gồm Văn phòng Tổng công tố và Uỷ ban Chống tham nhũng) sẽ tiếp tục bảo vệ ông khỏi bất cứ cuộc điều tra nào bằng việc chặn sự tiếp cận các thông tin hoặc bằng chứng có thể liên quan đến ông” – Eurasia nhận định.

12 giờ sau khi thông tin được tung ra báo chí, người phát ngôn của ông Najib chỉ thông báo rằng Malaysia hoàn toàn hợp tác với bất cứ cuộc điều tra hợp pháp nào đối với công ty hay công dân nước này.

“Như thủ tướng đã nói, nếu bất cứ sai phạm nào được chứng minh, luật pháp sẽ được thực thi mà không có bất cứ ngoại lệ nào” – người phát ngôn này nói. Trong khi đó, 1MDB ra tuyên bố nói rằng họ không có tài sản nào ở Mỹ và cũng không nhận được liên lạc từ phía Washington về cuộc điều tra.

Thời gian qua, ông Najib bác bỏ mọi cáo buộc liên quan đến vụ bê bối, dù nhiều nhân vật thân cận của ông bị cho là đã tiêu pha một số tiền lớn vào các trang sức, tài sản xa xỉ, cờ bạc và các bữa tiệc xa hoa. Các cuộc điều tra trong nước cũng không phát hiện sai phạm nào liên quan đến vụ bê bối.

Singapore cũng vào cuộc

Liên quan đến cuộc điều tra, ngày 21-7 chính quyền Singapore cũng tuyên bố đã tịch thu số tài sản trị giá 176,82 triệu USD trong cuộc điều tra nghi vấn rửa tiền liên quan đến bê bối 1MDB.

“Các dòng tiền quỹ bị điều tra bao gồm những nguồn liên quan đến Good Star Limited (Seychelles), Aabar Investments PJS Limited (BVI), Aabar Investments PJS Limited (Seychelles) và Tanore Finance Corp. (BVI)” – Hãng tin Reuters dẫn tuyên bố chung của Cơ quan Quản lý tiền tệ, Cơ quan Ngoại thương và Văn phòng Tổng công tố Singapore.

Số tài sản bị tịch thu là của tỉ phú Low Taek Jho, một người thân tín của Thủ tướng Najib. Ông Low cũng là chủ Công ty Good Star bị cáo buộc nhận 1 tỉ USD từ 1MDB. Singapore cho biết cuộc điều tra vẫn đang tiếp diễn và nước này đã yêu cầu thông tin từ nhiều nước khác.

“Chúng tôi sẽ có hành động thích đáng chống lại những kẻ vi phạm luật pháp Singapore” – tuyên bố nhấn mạnh.

Cuộc điều tra của đảo quốc sư tử thời gian qua đã phát hiện vô số vấn đề trong việc giám sát các giao dịch, chống rửa tiền của các ngân hàng lớn tại đây như DBS, Standard Chartered và UBS.

Trước đó, Thụy Sĩ cũng đã phong toả hàng triệu USD tài sản của 1MDB và mở cuộc điều tra đối với các lãnh đạo của quỹ này.

TRẦN PHƯƠNG