Sáng mùng 1 tết tôi lấy hai đòn bánh tét ra cắt. Câu chuyện hay về nhân bánh lạ có tôm khô, trứng muối, về sự phục hồi những món ăn nhà quê xưa và về những con người miền Tây xúm nhau ra gói bánh làm cho tôi vô cùng hăm hở.

Ý tưởng hay, đúng thời điểm có nhu cầu trên thị trường. Bạn bè thích thú mua tặng nhau. Cắt đòn thứ nhất, hư! Cắt đòn thứ hai, cũng hư! Lại là những lỗi cơ bản của một người khởi nghiệp.

Thời gian qua, tôi có được nghe nhiều bạn trẻ nói về dự án khởi nghiệp, trong đó điều các bạn quan tâm nhất là nguồn vốn. Trên thực tế, vốn hoàn toàn không phải là yếu tố quan trọng hàng đầu của dự án khởi nghiệp.

Năm thành tố cơ bản đóng góp vào một cuộc khởi nghiệp thành công theo thứ tự ưu tiên nên là thời điểm, đội ngũ & triển khai, điểm khác biệt, tính độc đáo của sản phẩm hay dịch vụ, mô hình kinh doanh, và cuối cùng mới là nguồn vốn.

Thời điểm ở đây là nói về nhu cầu thị trường. Sản phẩm hay dịch vụ được tạo ra phải giải quyết một vấn đề, đáp ứng một nhu cầu đang thiếu của một thị trường đủ lớn. Chúng ta không thể bán cái mình có, mà phải bán cái người tiêu dùng cần.

Tức là phải tìm hiểu nhu cầu, sáng tạo phát triển sản phẩm, dịch vụ nhằm đáp ứng đúng nhu cầu đang thiếu đó. Khởi nghiệp từ giai đoạn hội nhập trở về sau không cho phép làm theo chủ quan, theo quan hệ mà phải tìm hiểu thị trường, sáng tạo theo quy hoạch, theo nhu cầu tiêu dùng và chọn đúng thời điểm để tung ra thị trường.

Yếu tố quan trọng thứ hai trong khởi nghiệp là chữ nhân, đội ngũ sáng lập, điều hành và triển khai dự án. Theo nghiên cứu các doanh nghiệp khởi nghiệp thành công, đội ngũ sáng lập là những người có niềm đam mê về giá trị mà mình mang lại cho xã hội, cộng đồng.

Chính tình yêu và niềm đam mê này khiến bạn không ngừng sáng tạo, liên tục cải tiến và đứng vững trước mọi thử thách, khó khăn hay nguy cơ thất bại. Mike Tyson đã từng nói: “Ai cũng có một kế hoạch, cho đến khi bị đấm một cú như trời giáng vào mặt”.

Bạn có sẵn sàng cho cú đấm kia? Hãy nhớ rằng chỉ có những người có niềm tin mãnh liệt vào mục đích khởi nghiệp của mình mới có thể không khuất phục trước những rủi ro thất bại.

Ngoài niềm đam mê, người sáng lập cần phải có một tầm nhìn. Nhưng có ý tưởng, có đam mê và tầm nhìn rồi thì còn phải biết cách triển khai. Thường thì các bạn trẻ khởi nghiệp vì thiếu kinh nghiệm và trải nghiệm nên đôi khi triển khai một cách quá lý tưởng mà thiếu thực tế.

Trường hợp của hai đòn bánh tét sáng mùng 1 của tôi là một minh chứng sống động cho sự yếu kém trong triển khai này. Nếu bản thân nhà sáng lập hay đội ngũ sáng lập nếu thấy thiếu đi kỹ năng nào thì phải học hỏi. Biết mình thiếu, yếu mà vẫn cứ làm theo kiểu sai đến đâu sửa đến đó thì trước sau gì cũng thất bại.

Cắt đòn bánh tét xong, tôi hiểu rằng nhân sự và chuỗi cung ứng của sản phẩm bánh tét này hoàn toàn hỏng.

Yếu tố thứ ba và cũng là yếu tố mà khi hỏi không phải bạn trẻ khởi nghiệp nào cũng trả lời suôn sẻ. Trong hội thảo dành cho 100 doanh nghiệp vừa và nhỏ Malaysia hồi tháng 12-2015 tại Kuala Lumpur, khi bàn về định vị thương hiệu, tôi đề nghị các doanh nghiệp nói về định vị thương hiệu của họ bằng các cam kết của thương hiệu và lý do khiến người nghe tin tưởng vào cam kết đó.

Kết quả là 90% các phát biểu đều bị khán giả đặt câu hỏi nghi vấn, không tin tưởng hoặc không hiểu rõ. Nói cho 100 người tin đã khó. Nói với hàng triệu người thì bạn làm gì có cơ hội và thời gian đi giải thích nọ kia.

Thực hiện được ba điều trên thì công cuộc khởi nghiệp của bạn có lẽ đã đi được 70% đoạn đường. Việc chọn mô hình kinh doanh nào để phát triển và tìm nhà đầu tư tài chính làm sao có thể chờ đến bước tiếp theo.

Đã đến lúc chúng ta đặt lại nền tảng khởi nghiệp cho người Việt để tất cả không bắt đầu bằng chữ tiền mà bắt đầu từ nhu cầu và giá trị tạo ra. Làm sao để ý tưởng đòn bánh tét quê hiện thực hoá niềm vui chia sẻ của người mua vào sáng mùng 1 tết?