Việc Trung Quốc cho máy bay hạ cánh trên đá Chữ Thập đang đẩy căng thẳng dâng cao và châm ngòi bất ổn ở khu vực.
Bộ Quốc phòng Mỹ lên án Trung Quốc gây bất ổn ở Biển Đông Việc Trung Quốc cho máy bay hạ cánh trên đá Chữ Thập đang đẩy căng thẳng dâng cao và châm ngòi bất ổn ở khu vực.
Máy bay Trung Quốc đáp xuống đá Chữ Thập ngày 6.1 - Ảnh: Chinanews.com Đó là khẳng định do phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Mỹ Peter Cook đưa ra hôm qua 8.1, vài ngày sau khi Trung Quốc tiếp tục ngang nhiên cho máy bay dân sự cất/hạ cánh trên đường băng nước này xây phi pháp ở đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của VN.
“Chúng tôi quan ngại về những chuyến bay này và tất cả những hoạt động của Trung Quốc trong những đảo tranh chấp ở Biển Đông… Chúng tôi nghĩ mọi hành động của bất kỳ quốc gia nào cố làm leo thang căng thẳng trên những đảo tranh chấp, quân sự hoá hoặc tham gia các hoạt động bồi đắp ở các đảo này đều góp phần gây bất ổn”, Reuters dẫn lời ông Cook nói rõ.
Chỉ trong vòng tuần lễ đầu tiên của năm 2016, Trung Quốc đã bất chấp luật pháp quốc tế, các thoả thuận đã ký về vấn đề Biển Đông lẫn dư luận quốc tế để ngang nhiên đưa 3 máy bay đến hoạt động phi pháp trên đá Chữ Thập. VN đã trao công hàm phản đối cho Đại sứ quán Trung Quốc tại Hà Nội. AFP dẫn lời Ngoại trưởng Nhật Bản Fumio Kishida khẳng định tình trạng này là lo ngại chung của cộng đồng quốc tế.
Trong khi đó, sau tuyên bố của phát ngôn viên Cook, nhiều chính trị gia hàng đầu tại Mỹ cho rằng những gì chính quyền Tổng thống Barack Obama đã và đang làm là chưa đủ để phản ứng trước những hành động bất chấp tất cả của Trung Quốc. Thượng nghị sĩ John McCain đã chỉ trích Nhà Trắng vì quyết định trì hoãn tăng cường tuần tra áp sát các đảo nhân tạo Trung Quốc xây phi pháp trên Biển Đông. Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan ngày 8.1 thì nhận định tình hình hiện nay ở Biển Đông cho thấy Mỹ cần duy trì sức mạnh hải quân ở khu vực.
Tương tự, ứng viên Tổng thống Marco Rubio của đảng Cộng hoà tuyên bố nếu thắng cử, ông sẽ lập tức điều thêm tàu chiến đến Biển Đông để thách thức tuyên bố chủ quyền phi lý của Trung Quốc, theo Reuters.
Cũng trong ngày 8.1, Tổng thống Philippines Benigno Aquino III kêu gọi ASEAN đồng lòng gây áp lực để Trung Quốc nhanh chóng đồng ý về Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC). Reuters dẫn lời ông Aquino III cho hay hai bên sẽ có cuộc gặp vào tháng tới để bàn về COC. Tuy nhiên, nhiều nhà quan sát cảnh báo Bắc Kinh sẽ dền dứ cho đến khi hoàn tất các cơ sở phi pháp ở Biển Đông để tạo sự đã rồi trước khi một bộ quy tắc mang tính ràng buộc được ra đời.
Bóng ma ADIZ
Hiện nhiều chuyên gia đã nêu quan ngại về nguy cơ máy bay quân sự Trung Quốc sẽ kéo ra đá Chữ Thập. Reuters dẫn lời nhà nghiên cứu Leszek Buszynski tại Đại học Quốc gia Úc dự đoán sau khi thử nghiệm các chuyến bay bằng máy bay dân sự từ đường băng phi pháp ở đá Chữ Thập, Bắc Kinh sẽ điều chiến đấu cơ Su-27 và Su-33 đến đóng trú. Còn chuyên gia Ian Storey tại Viện Nghiên cứu ISEAS Yusof Ishak (Singapore) cảnh báo diễn biến mới cho thấy ý đồ của Trung Quốc muốn dùng các cơ sở phi pháp trên đảo nhân tạo để tăng cường hiện diện ở Biển Đông, thậm chí thiết lập Vùng nhận diện phòng không (ADIZ).
“Khi những cơ sở này hoạt động đầy đủ, sẽ thường xuyên xuất hiện tình trạng Trung Quốc hăm doạ máy bay quân sự lẫn dân sự của nước khác trong khu vực. Đó là một dạng ADIZ không chính thức và chắc chắn sẽ khiến căng thẳng leo thang”, ông Storey nói rõ.
Những lo ngại này hoàn toàn có cơ sở khi tờ South China Morning Post dẫn lời thiếu tướng về hưu Trung Quốc Từ Quang Dụ dự đoán nước này có thể dùng đường băng ở đá Chữ Thập để tuần tra Biển Đông. “Máy bay quân sự chẳng sớm thì muộn sẽ cất cánh từ đó, rất có thể trong nửa đầu năm nay”, ông Từ nói và ngang nhiên tuyên bố đường băng dài 3 km trên đá Chữ Thập phù hợp cho chiến đấu cơ, oanh tạc cơ và máy bay do thám.
Uy hiếp nghiêm trọng an toàn bay cả khu vực
Cục trưởng Cục Hàng không VN Lại Xuân Thanh cho biết từ ngày 1.1 đến sáng 8.1, phía Trung Quốc đã thực hiện 46 chuyến bay vào vùng thông báo bay (FIR) Hồ Chí Minh. FIR Hồ Chí Minh của VN tiếp giáp với FIR Tam Á của Trung Quốc và FIR của Singapore. Trong đó, có những vụ máy bay hoạt động trong FIR Hồ Chí Minh nhưng không liên lạc với cơ quan không lưu phụ trách theo quy định quốc tế về an toàn bay và Cục Hàng không VN đã chính thức có văn bản gửi Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) khu vực châu Á - Thái Bình Dương thông báo việc này.
Cục Hàng không cho biết thêm từ ngày 28.12.2015 đến nay, các cơ quan quản lý bay của VN không nhận được bất kỳ thông báo bay nào của phía Trung Quốc liên quan đến hoạt động trái phép của các tàu bay đến đá Chữ Thập của VN. Cục trưởng Thanh khẳng định tại khu vực mà máy bay Trung Quốc hoạt động những ngày qua có hệ thống đường bay quốc tế, các quốc gia đã có thỏa thuận thông thương ở khu vực Biển Đông theo quy định của ICAO. Đây cũng là một trong những khu vực bay nhộn nhịp nhất thế giới, mực bay tối thiểu của các đường hàng không có thể xuống 4.000 m. Trong khi vừa qua các máy bay Trung Quốc khai thác ở độ cao bay từ 5.000 - 8.000 m, thậm chí có chuyến bay được thực hiện ở độ cao hơn 10.000 m mà không thực hiện quy tắc quốc tế nào như gửi thông báo bay, không thiết lập liên lạc với cơ quan điều hành bay. Hoạt động của các tàu bay Trung Quốc nêu trên đã vi phạm hàng loạt quy định của ICAO, ảnh hưởng nghiêm trọng và uy hiếp an toàn đến các hoạt động bay trong khu vực.
