Hamza lúc còn thiếu niên (trái) xuất hiện trong các thông điệp tuyên truyền của al-QaedaINSPIRE
Từ khi Osama bin Laden bị đặc nhiệm Mỹ bắn chết năm 2011, al-Qaeda đánh mất dần thanh thế và trở nên lép vế trước tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).
Mới đây, một nhóm vũ trang khét tiếng có liên hệ với al-Qaeda ở Libya đã phải tuyên bố giải thể sau khi nhiều tay súng bỏ sang IS. Trước tình hình này, al-Qaeda đang điên cuồng tìm cách lấy lại vị thế thống lĩnh các tổ chức cực đoan và theo nhiều nguồn tin, mọi hy vọng được dồn vào con trai út của Osama bin Laden: Hamza bin Laden.
Trước sự trỗi dậy của tổ chức Nhà nước Hồi giáo, al-Qaeda đã tìm mọi cách kìm hãm đà lớn mạnh của nhóm khủng bố này.
Trong đoạn băng ghi âm được công bố mới đây, Hamza bin Laden kêu gọi mở đợt tấn công vào các mục tiêu ở châu Âu và Bắc Mỹ “để trả thù cho cái chết của trẻ em Syria”.
Tờ The Washington Post dẫn lời các chuyên gia nhận định diễn biến này là “bằng chứng mới về những thay đổi đáng lo ngại đang diễn ra, có thể mở ra chương mới đầy bạo lực trong lịch sử al-Qaeda”.
Người kế thừa bí ẩn
Hiện không có nhiều thông tin cũng như hình ảnh của kẻ được cho là “thái tử” al-Qaeda. Các nguồn tin an ninh cho biết Hamza sinh khoảng năm 1989, có vợ và 2 con, hiện ẩn náu tại khu vực tây bắc Pakistan. Theo CNN, Osama bin Laden có 23 hoặc 25 con và từ lâu đã bắt đầu huấn luyện để con trai út tiếp quản quyền lãnh đạo al-Qaeda. Hamza không có mặt tại khu ẩn náu ở TP.Abbottabad (Pakistan) khi đặc nhiệm Mỹ xâm nhập và tiêu diệt Osama cùng con trai cả Khalid vào ngày 2.5.2011.
Từ khi còn nhỏ, người này đã xuất hiện trong các đoạn phim tuyên truyền kêu gọi “thánh chiến”, đồng thời bộc lộ khả năng hùng biện, lôi kéo không thua kém cha. The Washington Postdẫn lời giới chức an ninh Mỹ và những nhà quan sát chuyên theo dõi hoạt động của al-Qaeda tiết lộ trong thời gian qua, al-Qaeda đã chuẩn bị các bước đi để đưa Hamza ngồi vào ghế chỉ huy tối cao. Năm 2015, đương kim thủ lĩnh Ayman al-Zawahiri từng giới thiệu Hamza là một trong những “con sư tử” của tổ chức này.
Trước đoạn ghi âm mới công bố, Hamza đã xuất hiện trên kênh truyền hình Al-Sahab của al-Qaeda vào tháng 7.2016 để tuyên bố sẽ báo thù cho cha. “Tất cả chúng ta đều là Osama. Chúng ta sẽ tiếp tục tấn công các người và nhắm vào các người ở ngay trong nước lẫn nước ngoài. Nếu các người nghĩ rằng tội lỗi các người gây ra tại Abbottabad sẽ không bị trừng phạt thì các người đã lầm”, người này tuyên bố.
Mặt khác, giới quan sát chỉ ra rằng trong những thông điệp tuyên truyền kích động, kẻ kế thừa al-Qaeda cố gắng sao chép giọng điệu và những từ ngữ thường được Osama bin Laden sử dụng trước đây để tạo lại hình ảnh về thời hoàng kim của tổ chức. “Hamza đang được chuẩn bị để chính thức nắm al-Qaeda với mục tiêu tiến tới đè nén IS và thống nhất phong trào cực đoan trên toàn cầu”, cựu đặc vụ FBI Ali Soufan nhận định với CNN.
Nguy cơ mới
Các thông điệp tuyên truyền từ Hamza bin Laden là bằng chứng cho thấy al-Qaeda muốn tạo dựng hình ảnh mới để tranh thủ tình hình IS đang thất thế ở Iraq và Syria. “Al-Qaeda đang cố tận dụng thời điểm này để mang lại lựa chọn mới cho các phần tử cực đoan, và nhà bin Laden là công cụ lôi kéo hiệu quả nhất”, The Washington Post dẫn lời chuyên gia Peter Bergen (Mỹ) nhận định.
Mặt khác, để phù hợp với bối cảnh hiện nay, Hamza từ bỏ chiến lược của cha mình là tiến hành tấn công quy mô lớn được hoạch định cẩn thận nhằm vào những mục tiêu chiến lược. Thay vào đó, kẻ kế thừa al-Qaeada “sao y” thủ đoạn của IS là kích động các phần tử cực đoan ở châu Âu tự tiến hành tấn công bất ngờ kiểu “sói đơn độc” bằng mọi công cụ có sẵn. Đây chính là kiểu khủng bố đang khiến nhiều nước phương Tây vô cùng lo ngại vì rất khó phòng ngừa. Những vụ đâm xe tải và đánh bom thảm khốc thời gian qua tại Pháp, Đức hay Anh đều được thực hiện theo kiểu này.
Hình ảnh được cho là Hamza hiện nayẢNH: CHỤP MÀN HÌNH CBS
Từ lâu, giới chuyên gia đã cảnh báo cuộc cạnh tranh ảnh hưởng giữa al-Qaeda và IS kéo theo nguy cơ tấn công khủng bố ngày càng đẫm máu và sự xuất hiện của Hamza bin Laden sẽ khiến giới an ninh các nước thêm đau đầu. “Là hậu duệ trực tiếp của người được xem là biểu tượng của Hồi giáo cực đoan, Hamza có sức lôi kéo rất lớn và thật sự là một mối đe doạ vô cùng nguy hiểm”, nhà phân tích Bruce Riedel của Viện Brookings (Mỹ) nhận định với Reuters. Tương tự, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu an ninh thuộc Đại học Georgetown Bruce Hoffman nói: “Hamza mang lại ấn tượng rằng dù al-Qaeda bị phai nhạt trong những năm gần đây song vẫn không thể bị đánh bại. Một người nhà bin Laden thế hệ mới sẵn sàng chiến đấu đến cùng cộng thêm các thông điệp “hợp thời” chắc chắn sẽ có thể kích động nhiều phần tử cực đoan trẻ tiến hành tấn công”.
