Bác sĩ đang tư vấn cho bệnh nhân bị tắc hẹp động mạch chi – Ảnh: BVCC

TS.BS Trần Thanh Vỹ, trưởng khoa lồng ngực – mạch máu Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, cho biết ở giai đoạn bệnh khởi phát, hơn 75% trường hợp bị tắc hẹp động mạch chi không có triệu chứng. Nếu có, thường là những cơn đau nhẹ ở bắp chân và sẽ biến mất sau khi nghỉ ngơi.

Cũng vì vậy mà những cơn đau này thường bị nhầm lẫn là do viêm khớp, bệnh lý cơ hay biểu hiện của tuổi già.

Ở giai đoạn nặng, cơn đau sẽ tiếp diễn ngay cả khi nghỉ ngơi, khả năng vận động của người bệnh bị giới hạn. Về lâu dài, các vết lở loét, hoại tử ở chân bắt đầu xuất hiện và lan rộng, da đầu chi đen, các cơn đau cũng nặng nề hơn.

Tắc hẹp động mạch chi nếu không được điều trị sẽ có tiên lượng rất xấu. Trong một số trường hợp, người bệnh buộc phải cắt cụt chi để bảo toàn tính mạng.

Có khoảng 25% người bệnh tắc hẹp động mạch chi sẽ tử vong và 30 – 40% còn lại phải cắt cụt chi nếu không được điều trị.

Phần lớn các trường hợp tử vong ở người bệnh tắc hẹp động mạch chi là do các biến cố về tim mạch như nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não. Nếu người bệnh không điều trị tốt, tỉ lệ tử vong trong 5 năm tiếp theo là rất cao.

Bệnh tắc hẹp động mạch chi hay còn gọi là bệnh động mạch ngoại biên, là tình trạng xơ vữa động mạch ở các chi gây thiếu máu cục bộ. Bệnh phần lớn xuất hiện ở nam giới. Người lớn tuổi, người mắc đái tháo đường, tăng cholesterol máu, tăng huyết áp, tăng homocystein máu hoặc người bị béo phì, hút thuốc lá nhiều cũng có nguy cơ cao mắc bệnh lý này.

TS.BS Trần Quang Nam – trưởng khoa nội tiết Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM – cho biết biến chứng loét chi do bệnh tắc hẹp động mạch chi thường bắt đầu ở phần xa nhất của chi, tức là tại các đầu ngón tay hoặc ngón chân.

Lý do là khi lượng mạch máu bị tắc hẹp tăng lên, lưu lượng máu cung cấp cho các chi bị giảm sút. Các phần chi ở xa không có đủ oxy và chất dinh dưỡng để duy trì sự sống, ngọn chi bắt đầu bầm tím, loét và hoại tử đen.

Phân độ nặng nhẹ loét chi được xác định dựa trên mức độ ảnh hưởng của biến chứng này đến khả năng đi lại của người bệnh.

Nếu tình trạng loét chỉ xuất hiện ở đầu các chi thì được đánh giá là nhẹ. Ngược lại, nếu vết loét đã lan rộng tới nửa bàn chân hoặc đến gót chân thì được xem là nặng. Bên cạnh các yếu tố nguy cơ gây tắc hẹp động mạch chi, tình trạng nhiễm trùng cũng góp phần thúc đẩy lở loét chi diễn tiến nặng hơn.

“Ưu tiên bảo tồn chi” là phương châm hàng đầu để điều trị biến chứng loét chi. Trường hợp người bệnh mức độ nhẹ, bác sĩ sẽ tiến hành phương pháp nong mạch máu nhằm tăng lưu lượng máu ở chi, đảm bảo các phần chi ở vị trí xa nhất nhận được đủ oxy và các chất dinh dưỡng cần thiết để có thể lành vết loét.

Trường hợp người bệnh đã xuất hiện biến chứng loét hoại tử chi, bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ phần chi đã chết nhưng ở mức tối thiểu, đồng thời kết hợp nong mạch máu để cải thiện tình trạng tắc hẹp cũng như hạn chế nguy cơ hình thành vết loét mới.