Nguồn: IMF, FAO, Bloomberg, AFP – Dữ liệu: ĐỖ DƯƠNG – Đồ họa: TẤN ĐẠT

Cuộc chiến nổ ra vào ngày 24-2 đã làm rúng động cả thế giới. Tới nay, Nga đã kiểm soát được phần lớn khu vực miền đông và nam của Ukraine – nơi đặt nhiều cảng biển quan trọng đối với Kiev. Matxcơva cũng hứng chịu nhiều đòn trừng phạt nặng nề từ phương Tây. Dù đều thiệt hại lớn nhưng hai bên không tỏ dấu hiệu sẽ ngừng bắn và cuộc chiến kéo dài trong bế tắc với các cuộc tấn công vẫn tiếp diễn mỗi ngày.

“Ở giai đoạn này, tôi không chắc liệu có ai biết khi nào xung đột sẽ đi đến hồi kết” – báo Guardian dẫn một nguồn tin thân cận với Điện Kremlin cho biết.

Tình hình căng thẳng hơn

Tình hình trở nên căng thẳng hơn những ngày gần đây sau vụ ám sát bà Darya Dugina, con gái của nhà tư tưởng nổi tiếng của Nga Alexander Dugin, mà phía Nga cho rằng đặc vụ của Ukraine đã cài bom vào xe hơi của bà Darya ở Matxcơva. Kiev phủ nhận liên quan đến vụ ám sát mà một số quan điểm nghi ngờ mục tiêu chính là nhắm vào ông Dugin – người được cho là “bộ não” của Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Một điểm nóng khác hiện nay là giao tranh quanh Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia có nguy cơ dẫn đến một cuộc khủng hoảng hạt nhân. Liên Hiệp Quốc đã đề nghị phi quân sự hóa khu vực nhà máy song chưa thành công.

Ngày 22-8, giới chức Mỹ cảnh báo Nga đang lên kế hoạch triển khai các đợt tấn công mới nhắm vào các công trình cơ sở hạ tầng dân sự và trụ sở chính quyền của Ukraine trong những ngày tới. Ukraine cũng nâng cao cảnh giác, hạn chế tụ tập nơi công cộng tại thủ đô Kiev và nhiều địa phương để đề phòng nguy cơ bị tấn công.

“Nga có thể tăng cường tấn công vào ngày 23 đến 24-8… Nếu họ tấn công chúng tôi, họ sẽ bị đáp trả mạnh mẽ” – Hãng tin Reuters dẫn lời Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói ngày 23-8. Dù năm nay không thể tổ chức diễu binh hay các sự kiện cộng đồng, người Ukraine vẫn “mừng quốc khánh” bằng việc trưng bày “chiến lợi phẩm” là các xe tăng của Nga bị phá hủy trong cuộc chiến đi qua các đường phố Kiev.

Trên thực địa Nga đang tiếp tục tấn công với tiến độ chậm ở Donbass, nhưng có lẽ kế hoạch tập hợp và mở đợt tấn công mới vào Kiev sẽ là thách thức lớn với Matxcơva lúc này. Trong khi đó, kế hoạch tổ chức các cuộc trưng cầu ý dân về việc sáp nhập các vùng lãnh thổ của Ukraine đã bị chiếm vào lãnh thổ Nga vẫn chưa có gì chắc chắn trong bối cảnh tình hình thực địa còn quá bất ổn. Ukraine cũng đã có những đòn phản công mạnh mẽ mà Nga buộc phải dè chừng.

Kịch bản nào cho Kiev?

“Mỗi bên đều cho rằng họ vẫn có thể tạo ra lợi thế quân sự, vì vậy khó có khả năng xung đột sẽ sớm kết thúc” – bà Marie Dumoulin, giám đốc tại Hội đồng châu Âu về quan hệ đối ngoại, nhận định. Bà cũng cho rằng sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các đồng minh phương Tây khiến một trong hai bên khó có thể thoái lui.

Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Zelensky có thể hướng tới những đòn phản công chiến thuật, như vụ đánh chìm soái hạm Moskva vào tháng 4-2022, hoặc thậm chí có thể thử phản công để chiếm lại một số khu vực. Điều này sẽ giúp Kiev nhận thêm viện trợ từ phương Tây mà hiện đang có phần hụt hơi.

Nhưng thời gian không đứng về phía Ukraine, khi nền kinh tế nước này đang đứng bên bờ vực do xung đột. Trong khi đó, dù được nhận định có những tính toán sai lầm về sự phản công của Kiev, Nga dường như đã sẵn sàng cho một cuộc chiến lâu dài.

Theo giới phân tích, nếu chiến sự kéo dài sang năm 2023, tình hình sẽ phụ thuộc rất lớn vào sự hỗ trợ từ phương Tây cho Ukraine. “Sẽ có lúc ông Putin dựa vào sự hụt hơi của phương Tây để đưa ra một số gợi ý nhằm chấm dứt cuộc chiến theo các điều kiện của Nga”, bà Dumoulin nhận định. Ngược lại, nếu cuộc kháng chiến của Kiev tiếp tục được tài trợ, Nga sẽ khó đạt thêm bước tiến.

Nhưng đối với phương Tây, mùa đông năm nay sẽ là một phép thử về vấn đề Ukraine. “Thách thức đối với Ukraine cũng giống như ngày đầu: giữ phương Tây ở bên để hỗ trợ. Đó có thể là lý do vì sao ông Zelensky muốn chiến tranh kết thúc trước Giáng sinh, bởi các vấn đề thực tế sẽ ngăn phương Tây giữ lời hứa” – ông Keir Giles, chuyên gia cấp cao của Tổ chức tư vấn Chatham House, nhận định.