Hai tháng gần đây, một số bệnh viện tại TP.HCM như Chợ Rẫy, Răng Hàm Mặt Trung ương… tiếp nhận nhiều bệnh nhân hoại tử xương sọ, xương vùng hàm mặt. Trong đó Bệnh viện Chợ Rẫy tiếp nhận 11 ca hoại tử xương hàm trên, hoại tử sàn sọ; trong số đó có 2 ca tử vong, 6 ca xin về, 3 ca được phẫu thuật, loại bỏ các ổ viêm nhiễm.

Bệnh viện Răng hàm mặt Trung ương tại TP.HCM tiếp nhận 16 ca hoại tử xương hàm trên. Hiện các bác sĩ vẫn chưa thể kết luận nguyên nhân nhưng điểm chung là bệnh nhân đã mắc Covid-19, đau vùng xương sọ, xương hàm mặt âm ỉ không thuyên giảm, dù trước đó chưa có vấn đề về tai mũi họng, răng hàm mặt.

Triệu chứng thường gặp

Phó giáo sư Trần Minh Trường, nguyên Phó giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy, Phó chủ tịch Hội Tai Mũi Họng Việt Nam, dựa vào biểu hiện lâm sàng của bệnh nhân và tìm kiếm tài liệu trên thế giới, các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị cốt tủy viêm xương hàm mặt (Osteomyelitis of Maxillofacial Facial Syndrome), cốt tủy viêm xương nền sọ (Osteomyelitis of Skullbase). Bệnh cốt tủy viêm xương hàm mặt xảy ra ở xương hàm trên, xương khẩu cái, xương hốc mũ. Còn cốt tủy viêm xương nền sọ ảnh hưởng đến xương bướm, xương chẩm, xương thái dương hay xương trán.

Theo bác sĩ Trường, bệnh nhân cho biết có triệu chứng gần giống nhau như đau đầu, nghẹt mũi, sưng mặt, mắt, đau vùng mặt, đau răng, đau vòm miệng, đau đầu, đau vùng xương hàm mặt trong giai đoạn bị nhiễm Covid-19, sau đó tiếp tục tiến triển kéo dài âm ỉ, không giảm.

Một bệnh nhân bị hoại tử xương sọ mặt điều trị tại Bệnh viện Chợ Rẫy BVCC

Biểu hiện lâm sàng khi khám bệnh là sưng viêm mi mắt; sưng vùng sọ trán; hoại tử xương hàm, răng, xương khẩu cái gây khó nhai; hoại tử nặng hốc mũi lan lên nền sọ.

Bệnh có một số dấu hiệu giống viêm xoang nên dễ chẩn đoán nhầm.

Theo bác sĩ Trường, trước đây bệnh hiếm gặp nhưng sau đợt dịch Covid-19, từ tháng 5.2021 đến nay có đến 80 bài báo cáo trên thế giới mô tả căn bệnh này.

Trang Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ (NIH) cũng đã mô tả một loạt 14 trường hợp bị viêm tủy xương hàm trên ở những bệnh nhân sau mắc Covid-19. Các bệnh nhân có tiền sử mắc Covid-19, đái tháo đường, bệnh thường bắt đầu ở mũi và các xoang cạnh mũi, có triệu chứng lâm sàng như sưng vùng bên phải của mặt, xương vòm miệng hoại tử…

Trang Frontiersin cũng đã mô tả 3 trường hợp sau mắc Covid-19 bị viêm xương hàm với triệu chứng như đau răng, sưng tấy ở vùng dưới hàm mặt, đỏ và sưng quanh mắt trái, đóng vảy ở hốc mũi, cơ cứng hàm…

Những nguyên nhân có thể gây bệnh

Theo trang Frontiersin, bệnh có thể được gây ra bởi di truyền hoặc lây lan tiếp giáp của nhiễm trùng (sau chấn thương, phẫu thuật thay khớp, hoặc nhiễm trùng răng miệng) hoặc liên quan đến thiếu hụt mạch máu nuôi. Viêm tủy xương hàm dưới thường là có thể do chấn thương, một số loại thuốc và xạ trị ở cổ…

Theo Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ, tình trạng viêm và phù nề do nhiễm trùng làm ảnh hưởng đến nguồn cung cấp máu dẫn đến thiếu máu cục bộ xương, sau đó sẽ bị hoại tử.

Trong thời kỳ đại dịch Covid-19, nhiều biểu hiện và biến chứng đã xảy ra, bao gồm tăng nguy cơ nhiễm nấm. Ở những người khỏe mạnh, sự phát triển của bào tử nấm thường bị thực bào kháng lại, tuy nhiên, ở những người bị suy giảm miễn dịch, tình trạng nhiễm trùng sẽ càng trầm trọng hơn. Nấm sẽ xâm nhập, sinh sôi và lan rộng trong thành mạch, gây ra một loạt các hiện tượng như huyết khối, thiếu máu cục bộ, hoại tử các mô xương.

PGS Trường cho biết, có nhiều bệnh nhân nhìn răng và xương sọ bên ngoài rất đẹp nhưng nội soi bên trong thấy các xương bị chết từ trong tủy xương, xuất hiện nhiều ổ viêm nấm trong tủy nên theo lâm sàng, bác sĩ nghĩ nhiều đến khả năng tắc mạch máu nuôi sau nhiễm Covid-19, nhất là thể Detla.

Theo TS-BS Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy, các bệnh nhân bị hoại tử xương, tức xương chết dù vẫn sinh hoạt bình thường Có nhiều nguyên nhân nhưng chính là do tắc mạch giảm máu nuôi tại chỗ là hay gặp nhất.

LÊ CẦM

TNO