Những công bố mới nhất của Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) về thực trạng của chương trình hạt nhân Iran tạo cảm nhận tiến trình đàm phán nhằm đưa Mỹ và Iran tham gia đầy đủ trở lại thỏa thuận JCPOA ký kết năm 2015 không thể dễ thành công trong thời gian tới.

Tiến trình đàm phán vấn đề hạt nhân Iran thêm trắc trở.   REUTERS

IAEA đưa ra dữ liệu cho thấy đến thời điểm hiện tại phía Iran đã làm giàu được khối lượng chất liệu phóng xạ uranium lớn gấp 18 lần mức khối lượng cho phép trong JCPOA và đồng thời đã có được lượng không nhỏ uranium được làm giàu đến 60% so với mức 20% theo JCPOA. Những dữ liệu cụ thể này được IAEA công bố công khai lần đầu tiên mà IAEA đóng vai trò rất quan trọng, đặc biệt trong quá trình đàm phán hiện tại giữa các bên liên quan nhằm giải cứu JCPOA hoặc thay thế thỏa thuận này bằng thỏa thuận khác.

Tiến trình đàm phán này vì thế giờ gặp thêm trắc trở. Nhưng trong thực chất thì trắc trở này không thể tránh khỏi. Nó là hệ lụy logic của những diễn biến liên quan từ sau khi Mỹ năm 2018 đơn phương rút khỏi JCPOA và áp dụng trở lại chính sách trừng phạt Iran. Bảy bên cùng ký kết JCPOA nhưng thực chất xoay quanh mối quan hệ giữa Mỹ và Iran. Mỹ không tuân thủ JCPOA nữa thì Iran cũng không chịu vừa tiếp tục tuân thủ JCPOA vừa để cho Mỹ trừng phạt như khi chưa có JCPOA.

Công bố mới của IAEA kích hoạt hai tác động trực tiếp tới tiến trình đàm phán. Thứ nhất là việc xử lý khối lượng uranium nói trên của Iran trở thành nội dung đàm phán mới. Thứ hai là Mỹ không dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt Iran thì Iran sẽ khó chấp nhận trở lại quy định của JCPOA về khối lượng và mức độ làm giàu uranium.

PHẠM LỮ

TNO