Đây được xem là cơ hội để Việt Nam trở thành một mắt xích quan trọng mới trong chuỗi cung ứng toàn cầu sau đại dịch Covid-19.

Cụ thể, Reuters đưa tin, chính quyền Tổng thống Trump đang đẩy mạnh chương trình rút các chuỗi cung ứng toàn cầu khỏi Trung Quốc với nhiều biện pháp khác nhau. Thật ra, đó là cam kết từ lâu của ông Trump và nay, sự hủy hoại về kinh tế cùng với số tử vong leo thang do dịch Covid-19 càng thúc đẩy chính quyền Mỹ tăng tốc di dời các nhà máy sản xuất ra khỏi Trung Quốc. Thực tế, Trung Quốc đã vượt qua Mỹ để trở thành nước sản xuất hàng đầu của thế giới vào năm 2010 và cung ứng 28% sản lượng toàn cầu vào năm 2018. Đại dịch Covid-19 càng nêu bật vai trò then chốt của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là với những sản phẩm như các loại thuốc gốc (có cùng hoạt chất như biệt dược nhưng rẻ hơn), máy chụp thân nhiệt, thực phẩm…

“Cuộc khủng hoảng vì vi rút SARS-CoV-2 đã hiện thực hóa tất cả những nỗi lo của mọi người về việc kinh doanh với Trung Quốc. Toàn bộ tiền mà người ta nghĩ là thu được khi giao dịch với Trung Quốc trước đây đều không thấm tháp gì so với thiệt hại kinh tế do dịch Covid-19”, một quan chức Mỹ nhận định. “Trong vài năm qua, chúng tôi đã nỗ lực để giảm phụ thuộc vào nguồn cung ở Trung Quốc nhưng nay chúng tôi đang đẩy mạnh hơn nữa chương trình đó”, Reuters dẫn lời Keith Krach, Thứ trưởng Ngoại giao đặc trách phát triển kinh tế thịnh vượng, năng lượng và môi trường.

Mỹ đang cân nhắc sử dụng những công cụ thuế và trợ giá để khuyến khích các công ty rút cả sản xuất và gia công khỏi Trung Quốc. Đặc biệt, nền kinh tế hàng đầu thế giới đang xúc tiến hình thành một liên minh “những đối tác đáng tin cậy” gọi là “Mạng lưới kinh tế thịnh vượng”. Theo Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo, Việt Nam sẽ là một phần của liên minh này khi ông cho biết Mỹ đang làm việc với Hà Nội cùng với các nước Úc, Ấn Độ, Nhật, New Zealand, Hàn Quốc để tìm cách “tái cấu trúc các chuỗi cung ứng nhằm hạn chế điều như thế này (chỉ sự phụ thuộc vào Trung Quốc) tái diễn”.

Thứ trưởng Ngoại giao Keith Krach khẳng định Mạng lưới kinh tế thịnh vượng bao gồm những quốc gia, công ty, tổ chức và hiệp hội có cùng quan điểm, hoạt động theo một bộ nguyên tắc tin cậy đối với tất cả các lĩnh vực hợp tác kinh tế. Tư tưởng chủ đạo là hợp tác vững mạnh sẽ thúc đẩy sự thịnh vượng chung, hướng đến 3 mục tiêu dài hạn. Thứ nhất, đảm bảo tăng trưởng kinh tế bền vững và thịnh vượng cho tất cả các bên. Thứ hai, mở rộng hợp tác công bằng, minh bạch và tương hỗ cho tất cả các phương diện hợp tác kinh tế. Thứ ba, tạo một sân chơi bình đẳng cho các công ty, các nền kinh tế và các quốc gia dựa trên đạo đức, tính tương hỗ, trách nhiệm giải trình, minh bạch và công bằng. Dù đến thời điểm hiện tại, chưa rõ những quốc gia nào sẽ nằm trong Mạng lưới kinh tế thịnh vượng, tuy nhiên việc chính quyền Mỹ đang hợp tác chặt chẽ với Việt Nam, Hàn Quốc, New Zealand, Úc, Ấn Độ và Nhật Bản, thì đây sẽ là những quốc gia được Mỹ hướng đến nhằm tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu.

…Đến các doanh nghiệp Nhật

Nhà máy sản xuất linh kiện và lắp ráp thiết bị di động của Samsung đặt tại Khu công nghiệp Yên Bình, Thái Nguyên  ẢNH: SAMSUNG

Thực ra, chuông báo động đã bắt đầu vang lên trong các phòng họp của Nhật ngay khi vi rút SARS-CoV-2 xuất hiện ở thành phố Vũ Hán, một trung tâm lớn của ngành phụ tùng ô tô. Nhà sản xuất ô tô Nissan đã buộc phải tạm ngừng sản xuất tại một nhà máy ở Nhật vào tháng 2.2020 vì thiếu phụ tùng từ Trung Quốc. Trong khi đó, Iris Ohyama – một công ty hàng tiêu dùng của Nhật không thể đáp ứng nhu cầu khẩu trang tăng vọt trong nước sau khi nguồn cung cấp đến nhà máy của họ ở Trung Quốc bị gián đoạn và Trung Quốc siết chặt xuất khẩu.

Vào tháng 3.2020, Thủ tướng Shinzo Abe tuyên bố muốn đưa sản xuất về nước và đa dạng hóa sang Đông Nam Á. Đến tháng 4.2020, chính phủ Nhật quyết định dành hẳn 2,2 tỉ USD trong gói phục hồi kinh tế để trợ giá cho quá trình dời các công ty ra khỏi Trung Quốc. Nay thì đã xác định danh sách 87 công ty được hưởng đợt trợ giá đầu tiên. Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Nhật, nhưng vài năm nay, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp của Nhật (METI) đã cố gắng giảm bớt sự phụ thuộc vào nước láng giềng khổng lồ này.

Nhiều “ông lớn” đa quốc gia chọn Việt Nam

Việt Nam hướng đến thu hút đầu tư phát triển công nghệ cao ẢNH: PHẠM HÙNG

Nhiều nhà cung cấp của Apple, bao gồm Foxconn, Pegatron và nhà sản xuất iPad – Compal Electronics cũng đang mở rộng hoạt động tại Việt Nam. Inventec, một đơn vị lắp ráp AirPod, đang xây một nhà máy ở Việt Nam.

Hay Samsung từng có đến 3 nhà máy sản xuất điện thoại thông minh ở Trung Quốc nhưng tập đoàn này đã đóng cửa tất cả vào cuối năm 2019. Việc sản xuất được chuyển sang các cơ sở của Samsung ở Việt Nam hoặc giao cho các nhà sản xuất theo hợp đồng.

Đầu tháng 8 vừa qua, Nikkei tiếp tục thông tin Samsung sẽ chấm dứt việc sản xuất máy tính cá nhân ở Trung Quốc và chuyển sang Việt Nam để cắt giảm chi phí, giữ vững khả năng cạnh tranh. Theo đó, nhà máy ở Tô Châu sẽ đóng cửa và dây chuyền sản xuất dời sang nhà máy hiện có ở Việt Nam.

Một cuộc dịch chuyển toàn cầu đã và đang diễn ra và dịch Covid-19 ở góc độ nào đó, đang mở ra cho Việt Nam một cơ hội cực lớn, đón những luồng đầu tư lớn, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu – một khát vọng mà chúng ta chờ đợi đã rất lâu.

NGỌC THU

TNO