Hôm qua 23.7, tại Báo cáo hội nghị sơ kết 6 tháng của Ban Chỉ đạo phòng chống tội phạm của Chính phủ (Ban 138) và Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban 389), ông Trần Hữu Linh, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường, cho biết thêm một số thông tin về vụ đột kích kho hàng lậu cực lớn tại trung tâm TP.Lào Cai (tỉnh Lào Cai) những ngày đầu tháng 7. Theo đó, tại thời điểm kiểm tra kho hàng (145 Hoàng Diệu, TP.Lào Cai), lực lượng chức năng đã phát hiện toàn bộ hàng hóa tại đây là hàng nhập lậu, không có hóa đơn chứng từ; một số mặt hàng có dấu hiệu giả mạo nhãn mác các thương hiệu nổi tiếng của Mỹ, châu Âu. Toàn bộ số hàng này phải kiểm đếm trong 4 ngày đêm mới xong và được niêm phong vào 34 container. Tổng số sản phẩm tạm giữ là hơn 158.000 đơn vị, của 237 chủng loại hàng hóa.

Chủ hàng đã thuê trên 70 nhân viên để vận hành kho hàng và kinh doanh qua mạng, chủ yếu bằng hình thức phát hình trực tiếp (livestream) trên Facebook. Mỗi ngày, nhóm này bán được trên 1.000 đơn hàng, doanh thu hằng tháng riêng phần bán lẻ là hơn 10 tỉ đồng. Đặc biệt, sao kê do phía ngân hàng cung cấp cho cơ quan an ninh cộng dồn trong vòng chưa đến 2 năm, doanh thu bán hàng của nhóm đối tượng này là hơn 649 tỉ đồng.

Bán hàng qua mạng hay thông qua hình thức livestream gần đây nở rộ và thu hút được số đông người bán hàng qua mạng cũng như khách hàng vì người mua được xem trực tiếp, trao đổi ngay với người bán nhanh hơn là thông qua thông tin trên website hay Facebook. Hiện nay, hầu như cá nhân nào bán hàng online cũng áp dụng hình thức livestream. Chẳng hạn tại một tài khoản Facebook A.H giới thiệu chuyên bán hàng hiệu tại TP.HCM, ngoài việc đăng thông tin hình ảnh sản phẩm liên tục trên trang cá nhân này thì chủ hàng cũng lập trang web riêng và tài khoản trên Instagram để mở rộng lượng tiếp cận khách hàng. Mỗi tuần A.H tổ chức livestream bán hàng 1 – 2 lần và mỗi lần đều có hàng trăm người theo dõi. Dù những chiếc túi xách, đồng hồ của LV, Channel, Yves Saint Laurent, Gucci… giá có khi lên đến cả 100 triệu đồng/sản phẩm nhưng khi livestream, khách hàng vẫn ào ạt vô “chốt” đơn và thậm chí còn giành nhau. Mỗi lần livestream, nơi này cũng chốt được không dưới 10 đơn hàng. Chỉ một trang bán hàng như vậy cũng có thể cho ra doanh số vài tỉ đồng/tháng…

Câu chuyện doanh thu “khủng” như ở Lào Cai cho thấy hoạt động bán hàng trên các trang mạng xã hội đang ngày càng phổ biến nhưng việc thu thuế hầu như chỉ nhỏ giọt. Thậm chí trong nhiều năm qua, số tiền thuế thu được từ các cá nhân bán hàng online chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Chẳng hạn, vào năm 2017, Cục Thuế TP.HCM đã thực hiện truy thu thuế 9,1 tỉ đồng một cá nhân bán mỹ phẩm qua Facebook với doanh số khủng. Cá nhân này vào năm 2013 mới bắt đầu kinh doanh qua mạng với doanh thu 120 triệu đồng nhưng đến năm 2015 doanh thu đã tăng lên 95 tỉ đồng và 2016 lên đến 344 tỉ đồng… Việc người bán hàng chỉ cần thuê kho trữ hàng và thông qua các đơn vị vận chuyển giao hàng trực tiếp đến người mua mà không cần xuất hóa đơn đã gây thất thu thuế lớn.

Ông Lê Duy Minh, Cục trưởng Cục Thuế TP.HCM, cho biết phương thức mua sắm của người tiêu dùng cũng như người bán hàng đã thay đổi nhiều sau dịch Covid-19. Trước đây người tiêu dùng đến mua sắm ở các cửa hàng thì sau dịch có thói quen mua hàng qua mạng nhiều hơn. Người bán hàng cũng vậy, trả mặt bằng và chủ yếu bán hàng online, livestream để tiết kiệm chi phí thuê mặt bằng. Người mua đặt hàng qua mạng, người bán giao hàng tận nhà và thanh toán trả bằng tiền mặt dẫn đến việc kiểm soát thuế không đơn giản. Đối với hoạt động thanh toán qua tài khoản ngân hàng, cơ quan thuế có thể thực hiện phối hợp cùng ngân hàng thực hiện truy thu thuế đối với các giao dịch thương mại, nhưng với thanh toán bằng tiền mặt thì không dễ. Cục Thuế TP.HCM đã có đề xuất phối hợp với Tổng cục Thuế phương thức quản lý chống thất thu thuế trong các hoạt động thương mại điện tử. Việc phối hợp xây dựng phương thức chống thất thu thuế sẽ được sớm triển khai trong thời gian tới, trong đó có nghiên cứu đến chương trình kiểm soát hoạt động bán hàng, đặt hàng trên mạng…

TS Lê Đạt Chí, Phó trưởng khoa Tài chính (Trường ĐH Kinh tế TP.HCM), cho rằng xu hướng bán hàng qua mạng, trong đó việc livestream sẽ phát triển mạnh, thậm chí có thể dần dần thay thế hình thức bán hàng trực tiếp ở nhiều cửa hàng. Để quản lý thu thuế hiệu quả thì nên áp dụng chính sách khuyến khích để các cá nhân tự nguyện thực hiện khai báo và đóng thuế. Chẳng hạn, với những cá nhân đăng ký hộ kinh doanh cá thể thì thủ tục phải đơn giản. Đồng thời, cho phép hộ kinh doanh được khấu trừ nhiều chi phí trong hoạt động như doanh nghiệp trước khi nộp thuế hoặc nâng ngưỡng chịu thuế của hộ kinh doanh lên cao hơn so với hiện nay.