Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị – Ảnh: EPA-EFE

Ông Vương Nghị là quan chức cao cấp nhất của Trung Quốc trong những tháng gần đây đưa ra một thông điệp tích cực cho mối quan hệ hai nước, nhấn mạnh rằng Trung Quốc sẽ không thay thế Mỹ trở thành một siêu cường, và đề xuất 3 danh sách mà ông nói có thể giải quyết các tranh chấp.

“Mối quan hệ Trung Quốc và Mỹ là một trong những quan hệ song phương quan trọng nhất trên thế giới, nhưng đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng nhất kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1979”, báo South China Morning Post dẫn lời phát biểu của ông Vương Nghị tại Bắc Kinh ngày 9-7.

“Các chính sách của Trung Quốc đối với Mỹ là không thay đổi và chúng tôi vẫn muốn phát triển quan hệ Trung – Mỹ một cách chân thành.”

Ông Vương Nghị cũng nói rằng hai nước cần nhiều cuộc đối thoại để ngăn chặn các rủi ro và Trung Quốc sẵn sàng nối lại các cuộc đàm phán “miễn là Mỹ sẵn sàng”.

“Chỉ thông qua trao đổi, chúng ta mới có thể ngăn chặn những lời nói dối, và chỉ thông qua đối thoại, chúng ta mới tránh được những đánh giá sai lầm”, ông Vương Nghị nói.

Ngoại trưởng Trung Quốc đề xuất hai nước lập ra 3 danh sách. Đầu tiên là về các vấn đề song phương và toàn cầu mà hai nước có thể giải quyết.

Danh sách thứ hai gồm những vấn đề mà hai nước có tranh chấp nhưng kỳ vọng có thể giải quyết được thông qua đối thoại.

Danh sách thứ ba là về những vấn đề không thể giải quyết.

“Sau đó, chúng ta nên giải quyết hợp lý những tranh chấp đó và giảm thiểu thiệt hại cho mối quan hệ hai nước, dựa trên tinh thần tìm kiếm điểm chung nhưng vẫn bảo lưu sự khác biệt”, ngoại trưởng Trung Quốc nói.

Thông điệp hòa giải đưa ra trong bối cảnh mối quan hệ hai nước đang dần xấu đi và sau khi các nhà ngoại giao hàng đầu của hai nước đã gặp nhau trong cuộc hội đàm cấp cao ở Hawaii, Mỹ vào tháng trước.

Trong cuộc gặp đó, nhà ngoại giao hàng đầu Trung Quốc Dương Khiết Trì đã bày tỏ với Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo sự thất vọng của Bắc Kinh đối với các động thái của Washington liên quan đến Hong Kong, Tân Cương và Đài Loan.

Ông Vương Nghị cũng lên tiếng nói Trung Quốc và Mỹ nên hợp tác trong việc kiểm soát đại dịch COVID-19. Trung Quốc cũng cho biết sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm về COVID-19 và phát triển vắcxin với Mỹ.

Mỹ đã cáo buộc Trung Quốc che đậy sự bùng phát ban đầu của COVID-19, khiến dịch lây lan sang các nước khác và Tổng thống Trump thì gọi virus corona gây dịch là “virus Trung Quốc”.

Trong bài đăng trên Twitter hôm 6-7, tổng thống Mỹ lại nói rằng Trung Quốc đã gây ra thiệt hại lớn cho Mỹ và thế giới.

Đối đầu quân sự giữa hai nước cũng gia tăng. Mỹ đã cử hai tàu sân bay USS Ronald Reagan và USS Nimitz đến các vùng biển tranh chấp ở Biển Đông để tập trận quân sự vào thứ bảy tới, cùng lúc với các cuộc tập trận mà Trung Quốc đang tổ chức trong khu vực.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cho biết trong cuộc điện đàm gần nhất với Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi tháng 3 rằng hợp tác là lựa chọn duy nhất cho cả hai nước.

Nhưng căng thẳng liên tục bùng lên ở nhiều lĩnh vực. Mỹ đã dọa sẽ áp đặt trừng phạt đối với quan chức Trung Quốc về vấn đề Hong Kong và Tân Cương và hạn chế truyền thông nhà nước Trung Quốc hoạt động tại Mỹ. Bắc Kinh đã tuyên bố sẽ trả đũa.

Một số nhà ngoại giao và học giả nhận định rằng Bắc Kinh phải chuẩn bị cho sự leo thang căng thẳng đỉnh điểm và chuẩn bị dần tách khỏi Mỹ.

Ông Vương Nghị nói mối quan hệ hai nước sẽ không trở lại như trước đây, nhưng điều đó không có nghĩa là hai nước nên tách khỏi nhau.

Ngoại trưởng Trung Quốc cũng nói thêm rằng Mỹ không nên cố gắng “đuổi theo và ngăn chặn Trung Quốc một cách điên cuồng trên toàn thế giới” trong khi vẫn mong muốn Trung Quốc ủng hộ Mỹ trong các vấn đề song phương và toàn cầu.