Dịch Covid-19 khiến nhiều doanh nghiệp (DN) gặp khó về dòng tiền nên mong chờ giảm lãi suất (LS) từ ngân hàng (NH), nhưng rất ít đơn vị đạt được điều đó.

Theo ông Lâm Đại Vinh, Giám đốc Công ty TNHH vận tải Lâm Vinh (TP.HCM), hiện tại công ty vẫn phải trả lãi vay trung dài hạn bình quân 10 – 11%/năm, không thay đổi so với trước đây. Một số NH cho biết chỉ có vay mới thì LS sẽ thấp hơn. Thế nhưng, các tài sản của công ty đã cầm cố cho những khoản vay cũ thì không thể nào đáp ứng đủ điều kiện để vay mới. Cái khó của công ty này cũng đang là chuyện thường ngày của nhiều DN khác.

Ông Huỳnh Văn Sơn, Tổng giám đốc CTCP Ngôi Sao Biển Sài Gòn, thông tin nhu cầu về vốn của DN hầu như lúc nào cũng có để phục vụ quá trình hoạt động. Đặc biệt khi hoạt động ảm đạm, dòng tiền đang cạn kiệt thì nhu cầu tài chính càng gia tăng để duy trì và phát triển. Thế nhưng, nếu DN không phải là khách hàng “ruột” của NH thì sẽ vô cùng khó tiếp cận nguồn vốn. Vì vậy, chuyện vay được tiền với LS thấp là hiếm khi xảy ra với nhiều DN.

Đại diện một công ty sản xuất thực phẩm tại TP.HCM cũng cho hay dù công ty có lịch sử tín dụng tốt, doanh số chưa giảm mạnh vì Covid-19 như nhiều công ty ở các lĩnh vực khác nhưng LS vay cũng không được giảm, vẫn loanh quanh từ 8 – 8,5%/năm.

TS Lê Đạt Chí, Phó trưởng khoa Tài chính (Trường ĐH Kinh tế TP.HCM), phân tích nhiều DN đang bị mắc kẹt khi hoạt động giảm sút. Bản chất là hầu hết các NH đều không giảm LS cho các khoản vay cũ mà chỉ thực hiện giãn nợ, khoanh nợ. NH chỉ có thể cho vay mới với LS thấp hơn trước. Nhưng nhiều DN muốn vay mới phải trả hết nợ cũ thì lại không có tiền, không còn tài sản thế chấp…

Chính vì vậy, một số DN lớn, có thương hiệu đã thực hiện quá trình tái cơ cấu lại tài sản. Chẳng hạn sẽ phát hành trái phiếu DN, huy động được vốn dài hạn dù phải trả LS cao hơn lãi vay NH. Sau đó DN sẽ thanh toán nợ ngắn hạn cho các nhà băng để tránh nợ xấu gia tăng. TS Lê Đạt Chí nhấn mạnh: Hiện nay vòng quay vốn của NH giảm mạnh sau khi thực hiện giãn nợ, khoanh nợ cho nhiều DN. Bên cạnh đó, do chi phí lớn trong khi hoạt động, mở rộng mạng lưới nên từ trước đến nay tỷ lệ thu nhập lãi thuần (NIM) của các NH luôn cao hơn 3%.

Ông Nguyễn Quốc Hùng, Vụ trưởng Vụ Tín dụng – Ngân hàng Nhà nước, cho biết tăng trưởng tín dụng của các NH tính hết tuần đầu tiên của tháng 6 giảm còn 1,93%, trong khi cuối tháng 5 tăng lên được 1,96%. Các khách hàng hiện nay không có nhu cầu vay do sợ dịch Covid-19 đang trở lại bùng phát ở các nước. Tâm lý khách hàng không đầu tư, sản xuất trong giai đoạn này nên NH dù có muốn đẩy tăng trưởng tín dụng lên cũng rất khó. Ngược lại, các tổ chức, cá nhân hiện nay dùng nguồn tiền nhàn rỗi gửi vào NH thay vì đầu tư, sản xuất kinh doanh nên tốc độ tăng trưởng huy động nhanh hơn tín dụng.

Trên thị trường liên NH gần đây, LS giao dịch giữa các NH thương mại đã sát 0%, mức thấp nhất trong vòng 3 năm trở lại đây. Chẳng hạn, LS giao dịch bình quân liên NH ngày 12.6 kỳ hạn qua đêm còn 0,16%/năm, 1 tuần còn 0,26%/năm, 2 tuần còn 0,39%/năm, 1 tháng còn 0,76%/năm, 3 tháng còn 2,47%/năm, 6 tháng còn 3,24%/năm. Các NH thương mại cũng đang dần giảm LS huy động tiết kiệm bình quân như dưới 6 tháng còn 3,4 – 4,25%/năm, trên 6 tháng từ 4,9 – 6,6%/năm, từ 12 tháng trở lên từ 6,5 – 7,4%/năm. Dù vậy hoạt động huy động vốn của các NH vẫn khá tốt.

Chẳng hạn, trong 5 tháng đầu năm, Sacombank huy động 20.524 tỉ đồng, tương ứng tăng 5% so với cuối năm 2019, lên 434.709 tỉ đồng; trong khi cho vay được 14.288 tỉ đồng, tương ứng 4,8%, dư nợ cho vay 310.745 tỉ đồng.

Thanh khoản NH dồi dào hay nói chính xác hơn là các NH đang dư thừa vốn. Ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB), cho biết tốc độ tăng trưởng tín dụng của NH đứng yên gần đây do OCB đã đụng hạn mức tín dụng mà NHNN cấp 10,5%, hiện nhà băng này đang xin thêm hạn mức cho vay. Từ đầu năm đến nay, OCB đã cho vay ra khoảng 6.000 – 7.000 tỉ đồng, tín dụng tăng là do một số khách hàng đang làm nhà máy điện đã ký hợp đồng trước đó nên đến thời điểm giải ngân. Tuy nhiên so với tăng trưởng tín dụng những năm trước thì năm nay có thấp hơn, trong khi đó tốc độ tăng trưởng huy động cao hơn tín dụng dẫn đến lượng vốn OCB dư nhất định.

Trả lời câu hỏi NH dư thừa vốn có giảm LS huy động giảm hay không?, ông Nguyễn Đình Tùng cho biết sẽ còn tiếp tục giảm do có một số yếu tố hỗ trợ. Cụ thể, lạm phát ở mức dưới 4%, nên LS huy động thực dương ở mức 4 – 4,5%/năm là hợp lý. Tuy nhiên theo ông Tùng, LS có xu hướng giảm nhưng sẽ không giảm sốc, giảm nhanh mà từ từ, đảm bảo quyền lợi người gửi tiền.

LS huy động giảm thì LS cho vay cũng sẽ giảm theo. Đó chính là kỳ vọng của các DN trong thời gian tới.