Mạn tàu cá bị hư hỏng sau cú tông của tàu Trung Quốc gây ra – Ảnh: T.M.

Hôm 12-6, ngư dân trình báo với cơ quan chức năng về việc tàu Trung Quốc đâm tàu QNg 96416 TS, khi tàu QNg 96416 TS đang đánh bắt cá tại khu vực đảo Lin Côn thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam.

Hành động phi pháp

Trả lời Tuổi Trẻ sáng 13-6, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng cho biết trong ngày 10-6, Cục Lãnh sự (Bộ Ngoại giao) và Đại sứ quán Việt Nam tại Bắc Kinh đã trao đổi với phía Trung Quốc khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa, yêu cầu phía Trung Quốc điều tra, xác minh thông tin vụ việc và thông báo kết quả cho các cơ quan chức năng của Việt Nam để tiếp tục phối hợp giải quyết.

Theo bà Hằng, sau khi khắc phục sự cố, chiều 12-6 tàu cá QNg 96416 TS và toàn bộ ngư dân trên tàu đã về tới cửa Sa Kỳ (Quảng Ngãi) an toàn.

“Bộ Ngoại giao đã đề nghị các cơ quan chức năng Việt Nam khẩn trương tiếp xúc với các ngư dân lấy thông tin, phối hợp điều tra xác minh làm rõ vụ việc và sớm có các biện pháp giao thiệp cần thiết với phía Trung Quốc nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của ngư dân” – bà Hằng nói thêm.

Có thông tin Trung Quốc gây hấn với tàu cá Việt Nam bởi vì nước này đơn phương áp đặt quy chế cấm đánh bắt cá trên Biển Đông từ ngày 1-5 tới 16-8. Quy chế này cấm đánh bắt từ vùng biển phía bắc Biển Đông tới 12 độ vĩ bắc, tức bao gồm một phần vịnh Bắc Bộ và quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền Việt Nam.

Trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 13-6, GS Carl Thayer (ĐH New South Wales, Học viện Quốc phòng Úc) nhận định lệnh cấm đánh bắt thường niên của Trung Quốc là phi pháp khi nó trùng lắp với khu vực vùng đặc quyền kinh tế của nước khác.

“Ngoài ra, lệnh cấm đánh bắt này cũng phi pháp vì Trung Quốc tuyên bố chủ quyền với một khu vực hàng hải vượt quá sự cho phép của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS) 1982. Tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc dựa trên quyền lịch sử, mà vốn dĩ đã bị Tòa trọng tài thường trực ở The Hague bác bỏ năm 2016” – GS Thayer nói.

GS Thayer cũng phân tích rằng qua việc đâm tàu cá Việt Nam nêu trên, Trung Quốc đã vi phạm Công ước về việc ngăn chặn hành động phi pháp chống lại an toàn hàng hải (SUA).

Trong đó, SUA cấm việc chiếm quyền kiểm soát một con tàu bằng vũ lực hoặc đe dọa vũ lực, thực hiện hành vi bạo lực đối với một người trên tàu nếu hành vi ấy có khả năng gây nguy hiểm cho sự an toàn của tàu và phá hủy, làm hỏng tàu hoặc hàng hóa trên tàu theo cách gây nguy hiểm cho việc di chuyển an toàn của tàu.

Nhận định với Tuổi Trẻ, TS Satoru Nagao (Viện Hudson, Mỹ) cho rằng Bắc Kinh đang thông qua cách hành xử này để áp đặt chủ quyền trên các thực thể ở Biển Đông, thể hiện sức mạnh của mình.

“Gần đây Trung Quốc cùng lúc đã có hành động khiêu khích đối với Nhật Bản, Đài Loan, Hong Kong, Việt Nam, Malaysia, Úc, Ấn Độ, New Zealand, Anh, Canada… Điều này cho thấy Trung Quốc muốn thể hiện sức mạnh” – TS Nagao nói.

Ngư dân Việt không sợ hãi

Đến ngày 13-6, thuyền trưởng Nguyễn Lộc (42 tuổi, huyện Lý Sơn, Quảng Ngãi) cùng 15 ngư dân trên tàu cá QNg 96416 TS đã thực hiện việc cách ly tập trung tại cơ sở 2 của Trung tâm y tế huyện Bình Sơn (Quảng Ngãi).

Làm việc với cơ quan chức năng, thuyền trưởng Lộc cho biết khoảng 10h sáng 10-6, khi đang đánh bắt thủy sản ở khu vực biển cách đảo Lin Côn (thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam) khoảng 8 hải lý về hướng tây nam thì bất ngờ tàu Trung Quốc số hiệu 4006 cùng một xuồng máy truy đuổi. “Tàu 4006 va chạm nhiều lần từ phía hai mạn tàu cá và cú tông mạnh nhất từ phía sau khiến tàu cá bị chìm” – ông Lộc kể.

Được biết, tàu cá QNg 96416 TS cùng 16 ngư dân xuất bến ngày 6-6, đến ngày 10-6 thì bị gây hấn và buộc phải trở về bờ để khắc phục.

Ông Lê Khuân – chủ tịch Nghiệp đoàn nghề cá An Vĩnh (huyện Lý Sơn) – cho biết hiện tại nhiều tàu cá và đoàn viên trong nghiệp đoàn vẫn đang ở Hoàng Sa đánh bắt, tinh thần giữ vững, không nao núng, sợ hãi sau cú tông va của tàu Trung Quốc đối với tàu cá QNg 96416 TS.

“Bao nhiêu năm qua tàu Trung Quốc vẫn quấy phá ở ngư trường Hoàng Sa của Việt Nam, đoàn viên trong nghiệp đoàn liên tục đối diện với khó khăn này, nhưng nao núng sợ hãi thì không. Anh em bám Hoàng Sa đánh bắt giữ chủ quyền và phát triển kinh tế trên ngư trường truyền thống bao đời của ngư dân Việt Nam.

Ông Phan Huy Hoàng – chủ tịch Hội Nghề cá Quảng Ngãi – cho biết sau khi làm việc với ngư dân, hội sẽ có công văn đề nghị Hội Nghề cá trung ương phản đối hành động của tàu Trung Quốc. “Trong bất kỳ trường hợp nào, tấn công ngư dân là hành vi vô nhân đạo, không đúng với luật pháp quốc tế” – ông Hoàng nêu.