Trao đổi với PV Thanh Niên trong cuộc gặp tại Tokyo mới đây, Chủ tịch Viện Chiến lược quốc tế tại Viện Nghiên cứu Nhật Bản Tanaka Hitoshi cho rằng quân sự hóa không phải giải pháp đúng đắn đối với an ninh khu vực.

Theo ông, khi một nước nào đó gia tăng quân sự hóa, các nước khác cũng sẽ làm theo và Nhật Bản không muốn chứng kiến một cuộc chạy đua vũ trang tại đây.

Liên quan đến vấn đề Biển Đông, ông Hitoshi nói rằng các nước ASEAN cần phải lên tiếng mạnh mẽ hơn, đừng quá im lặng trong bối cảnh hiện nay. “Hiện có một số phương cách ngoại giao cần thiết để xây dựng lòng tin cũng như đối thoại hàng loạt vấn đề an ninh chiến lược tại khu vực”, ông nói.

Theo đánh giá của vị chuyên gia từng là thứ trưởng Ngoại giao Nhật Bản, Tokyo luôn có mối quan tâm lớn đối với tình hình khu vực, bao gồm cả vấn đề Biển Đông. Nhật Bản cũng luôn tin rằng ASEAN sẽ ngồi ở “ghế lái” trong vấn đề an ninh khu vực, đóng vai trò quan trọng và là một cách hiệu quả để duy trì sự cân bằng chiến lược tại khu vực.

Bình luận về chính sách của Mỹ đối với Đông Nam Á và Đông Á nói chung, ông Hitoshi cho rằng đã có sự thay đổi nhiều so với thời kỳ ông Barack Obama cầm quyền. Chuyên gia này phân tích, mặc dù là người đảng Dân chủ nhưng ông Obama lại có chính sách xoay trục rất rõ ràng về châu Á, thông qua việc đích thân tham dự nhiều hội nghị cấp cao khu vực, tham gia hiệp định TPP và đẩy mạnh hợp tác với các đồng minh và đối tác châu Á.

Trong khi đó, Tổng thống đương nhiệm Donald Trump theo đuổi chính sách “nước Mỹ trước tiên”, có những dấu hiệu cho thấy sự xa rời đồng minh, rút khỏi hiệp định thương mại và cũng không tới dự các cuộc đối thoại cấp cao ở khu vực.

Theo ông Hitoshi, điều này dẫn đến nhiều lo ngại và các nước có thể sẽ “ngả” về Trung Quốc. Không thể phủ nhận sự cạnh tranh chiến lược Mỹ – Trung tác động đến tình hình khu vực, nhưng bản thân Mỹ và Trung Quốc cũng đang có vấn đề nội tại của họ, nên việc duy trì sự cân bằng tại khu vực là cần thiết.