20 năm trước, khi chuyển sang thế kỷ mới, nhiều nhà tương lai học đưa ra nhiều dự báo xấu, thậm chí một cuộc đại hồng thủy. May mắn thay, hầu hết các dự báo tiêu cực đều đã không thành sự thực, hàng triệu trẻ em vẫn ra đời mỗi ngày.

Có em đã nhanh chóng trở thành người ảnh hưởng thế giới như Greta Thunberg (sinh năm 2003), nhà vận động bảo vệ môi trường toàn cầu. Việt Nam chưa có ngôi sao trẻ tầm cỡ đó. Nhưng sẽ có.

Đêm giao thừa năm 2000, chúng tôi ngồi trên sân thượng khách sạn REX, trung tâm TP.HCM, chờ màn pháo hoa thế kỷ. Nhưng gây bất ngờ hơn lại là diễn văn của ông Chủ tịch UBND TP.HCM Võ Viết Thanh. Ông vinh danh một “thành tích”: lòng tốt của người Sài Gòn, còn về phần lãnh đạo, thông điệp chính của ông là xin lỗi.

“Chính quyền thành phố cảm thấy một cách sâu sắc rằng mình chưa làm tròn chữ hiếu đối với bậc sinh thành”. Nhân dân chính là bậc sinh thành mà ông muốn nhắc nhớ.

“Tôi rất ray rứt về những gì chẳng những chưa làm tốt, thậm chí nơi này nơi khác còn làm ngược lại… Tôi xin được xin lỗi đồng bào”. Khác với hầu hết diễn từ của thế kỷ trước, ông kết thúc thật sự nghẹn ngào: “Không một lời hứa trung thực nào hơn là: chúng tôi sẽ kiên quyết sửa”.

Bàn tiệc đón thế kỷ mới của chúng tôi, ai cũng mong thế kỷ mới sẽ nhiều cái mới. Một năm không mới thì hai năm sẽ mới; Hai năm không mới thì năm năm. Năm năm không mới thì 10 năm, 20 năm sẽ mới…

Hành động bao giờ cũng khó hơn lời nói. 20 năm vẫn nợ một lời xin lỗi. Nặng hơn nữa là một lời hứa. Nặng hơn nữa: sửa.

Đối với người trách nhiệm, một lời xin lỗi có thể là động lực cho cơ hội mới. Tròn, đẹp và thách thức hơn.

20 năm đã qua, nếu muốn kể về thành tích, không thiếu những câu chuyện lấp lánh.

Nhưng sự lấp lánh đôi khi không thực, còn cuộc chiến đấu kiến tạo tương lai là thực. “Kiên quyết sửa” cũng có nghĩa là trả những món nợ giấy trắng mực đen, những món nợ cũ của thế kỷ cũ. Nợ gì?

Nợ một “khu phố Đông” – đô thị mới Thủ Thiêm, năng động hơn, bùng nổ hơn, trẻ trung hơn, so với bên kia sông là phố Tây cổ kính, trầm lặng, với nhiều dấu ấn châu Âu, như mô hình của bất cứ thành phố trên 10 triệu dân nào của thế giới hiện đại.

Nợ đường tàu điện ngầm để xứng tầm một trung tâm kinh tế – tài chính lớn nhất nước.

Nợ cầu Thủ Thiêm 2, 3 – “những cây cầu nối những bờ vui”.

Nợ công trình chống ngập, nỗi nhức nhối khôn nguôi và cũng là một trong những “thiên nga đen” báo hiệu sự khủng khiếp của biến đổi khí hậu và thảm họa môi trường.

Những “món nợ” này chính là cơ hội của năm 2020.