Chuẩn tướng Amir Ali Hajizadeh, tư lệnh đơn vị không gian vũ trụ thuộc Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) – Ảnh: AFP

 

Phát biểu trên truyền hình Nhà nước Iran ngày 11-1, ông Amir Ali Hajizadeh, tư lệnh đơn vị không gian vũ trụ thuộc Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC), nói rằng một sĩ quan Iran đã đưa ra “quyết định tồi tệ” khi khai hỏa về phía máy bay Boeing 737-800 của Hãng hàng không quốc tế Ukraine (UIA) hôm 8-1 sau khi nhận diện nhầm đây là một tên lửa hành trình, theo Hãng tin AP.

“Mỹ đã dọa tấn công 52 mục tiêu ở Iran, do đó tất cả đơn vị tấn công và phòng thủ của Iran đều trong trạng thái cảnh giác.

Vào ngày hôm đó, quốc gia chúng tôi trong tình trạng chiến tranh, ở cấp độ báo động cao nhất. Và trong tình huống như vậy, hệ thống phòng thủ của chúng tôi đã nhận diện được một mục tiêu nằm cách 19km và đã nhận diện sai đó là một tên lửa hành trình” – chuẩn tướng Hajizadeh kể lại quá trình ra quyết định.

Vị tư lệnh Iran xác nhận máy bay chở khách Ukraine đã bị một tên lửa tầm ngắn bắn rơi. “Người điều khiển đã nhầm chiếc Boeing 737 là một tên lửa hành trình và chỉ có 10 giây để quyết định khai hỏa hay không khai hỏa” – ông Hajizadeh nói thêm.

Chuẩn tướng Hajizadeh cũng tiết lộ lực lượng IRGC đã thông báo cho nhà chức trách ngay sau vụ tai nạn này và nói thêm rằng ông không muốn giữ kín vụ việc.

Ông cho biết đơn vị của ông nhận “toàn bộ trách nhiệm” cho việc bắn nhầm máy bay dân dụng. “Sau khi nghe tin về vụ rơi máy bay Ukraine, tôi ước tôi đã chết bởi vì tôi thà chết còn hơn chứng kiến một vụ tai nạn như vậy” - ông Hajizadeh nói.

Tổ hợp phòng thủ tên lửa SA-15 Gauntlet của Iran – Ảnh: xalima.com

 

Nhầm lẫn do bất tài?

Các cơ quan tình báo phương Tây tin rằng máy bay dân dụng Boeing 737-800 mang số hiệu PS752 của Ukraine chở 176 người cất cánh từ sân bay Imam Khomeini ở Tehran đã trúng tên lửa bắn đi từ tổ hợp phòng thủ tên lửa SA-15 Gauntlet (còn được gọi là M1 Tor) của Iran.

Đây là tổ hợp tên lửa tầm ngắn do Nga sản xuất được gắn trên xe tải, có chức năng là tuyến phòng thủ cuối cùng bảo vệ các cơ sở hạ tầng hoặc cơ sở quân sự quan trọng của Iran. Chúng có thể hoạt động riêng lẻ hoặc phối hợp nhiều bệ phóng kết nối với chỉ huy sở.

Vậy tại sao họ lại nhầm lẫn trong quá trình ra quyết định? Một trong những nhiệm vụ cơ bản của đơn vị phòng không là phân biệt bạn với thù. Trong quá trình ra quyết định, các binh sĩ đơn vị tên lửa SA-15 Gauntlet của Iran sử dụng hai yếu tố gồm thời gian và sự tỉnh táo. Và sự nhầm lẫn có thể bắt nguồn từ đây.

Chuyên gia về phòng thủ tên lửa Michael Elleman ở Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế cho biết sự nhầm lẫn còn xuất phát từ vấn đề thiếu kinh nghiệm chiến đấu. Từ sau chiến tranh Iran – Iraq (1980-1988), các đơn vị phòng không Iran đã không kinh qua trận mạc. Ngoài ra, trình độ huấn luyện của lực lượng phòng không Iran cũng là một vấn đề.

Tiến sĩ Carlo Kopp, người đồng sáng lập Công ty tư vấn Air Power Australia (Úc), nhận xét với nhiều phương tiện nhận dạng và dữ liệu chuyến bay riêng biệt của máy bay chở khách, không thể nào tha thứ cho chuyện bắn nhầm máy bay Ukraine. Ông cho rằng chỉ có bất tài mới dẫn đến nhầm lẫn chết người như thế.