Mỹ tuyên bố ‘đường lưỡi bò’ là phi pháp

Đó là thông điệp cứng rắn được đưa ra trong báo cáo “Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở: Thúc đẩy tầm nhìn chung” do Bộ Ngoại giao Mỹ công bố ngày 4.11 (theo giờ Mỹ).

Hai tàu hải cảnh của Trung Quốc ngăn chặn các tàu chấp pháp VN vào đẩy đuổi, ngăn chặn Hải Dương Địa chất 8 khảo sát trái phép trên vùng biển VN, tháng 10.2019 Ngư dân cung cấp

Mở đầu báo cáo, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho biết vào tháng 11.2017 khi tham dự APEC tại VN, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có bài phát biểu về chiến lược “Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở” vạch ra tầm nhìn mới cho Washington. Mỹ cam kết tiếp tục tham gia sâu vào khu vực này, cùng với các đồng minh tiên phong trong việc đảm bảo an ninh trong khu vực, giải quyết các thách thức.

Cũng trong báo cáo “Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở: Thúc đẩy tầm nhìn chung”, Mỹ khẳng định sẽ tăng cường quan hệ hợp tác cùng VN – quốc gia giữ vị trí Chủ tịch ASEAN năm 2020.

Trung Quốc gây ra bất ổn và nguy cơ xung đột

Trong báo cáo vừa công bố trên, Washington khẳng định Mỹ hợp tác cùng các nước trong khu vực để duy trì tự do hàng hải và tận dụng nhiều biện pháp khác nhau để tất cả các quốc gia có thể cùng chia sẻ lợi ích từ biển. Washington kêu gọi các nước liên quan cần giải quyết tranh chấp trên Biển Đông bằng những biện pháp hoà bình, không cưỡng ép và phải dựa trên luật pháp quốc tế.

Báo cáo trên cũng khẳng định chủ quyền dựa theo bản đồ đường chín đoạn (đường lưỡi bò – NV) mà Trung Quốc tuyên bố trên Biển Đông đã được chứng minh là vô căn cứ, phi pháp và bất hợp lý. Washington lên án Bắc Kinh có nhiều hành động khiêu khích nhằm củng cố chủ quyền “đường lưỡi bò” phi lý, “dọa nạt” các nước trong khu vực bằng sự bất ổn và nguy cơ xung đột.

Bộ Ngoại giao là cơ quan có thẩm quyền đã chính thức đưa ra một tuyên bố như thế để khẳng định chính sách đối ngoại của Mỹ

TS Patrick Cronin

Washington chính thức nhấn mạnh chính sách

Trả lời phỏng vấn Thanh Niên tối qua (5.11), TS Patrick Cronin (Chủ tịch chương trình An ninh châu Á – Thái Bình Dương, Viện Nghiên cứu Hudson, Mỹ) nhận định báo cáo trên mang ý nghĩa quan trọng trong chính sách của Mỹ đối với Biển Đông.

“Một loạt các bộ trưởng quốc phòng Mỹ qua nhiều thời kỳ từng nhấn mạnh rằng Washington sẽ không ngồi yên khi một cường quốc nào đó đang tìm cách viết lại luật lệ trên Biển Đông. Bây giờ Bộ Ngoại giao là cơ quan có thẩm quyền đã chính thức đưa ra một tuyên bố như thế để khẳng định chính sách đối ngoại của Mỹ là sẽ tìm cách giữ gìn cả hòa bình lẫn các tuyên bố chủ quyền hợp pháp tại khu vực này”, ông Cronin nhận xét.

Đông Nam Á cần phối hợp ứng phó

Chia sẻ nhận xét với Thanh Niên về việc Mỹ đưa ra báo cáo trên, TS James Holmes (Đại học Hải chiến Mỹ) cho rằng đó là cách Washington đưa ra một hồ sơ pháp lý. “Về mặt pháp lý, tuyên bố của Mỹ nhằm khẳng định việc Trung Quốc đưa ra chủ quyền “đường lưỡi bò” là không có cơ sở”, TS James Holmes nói và nhận định báo cáo trên còn hàm chứa một nỗ lực để củng cố một “liên minh ở Đông Nam Á” nhằm ứng phó tình hình hiện tại.

Ông chỉ rõ: “Mỹ đã nhấn mạnh rằng Trung Quốc tấn công trực tiếp vào lợi ích của các nước trong khu vực về những khía cạnh như an ninh năng lượng, kinh tế. Đây đều là các lợi ích sát sườn của chính phủ lẫn người dân của các nước liên quan. Khi trân trọng những lợi ích này, lãnh đạo của các quốc gia trong khu vực sẽ nhìn thấy được lợi ích chung với cả những nước ngoài khu vực như Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Úc. Khi đứng cùng nhau, các nước sẽ cùng có lợi”.

TS James Holmes cho rằng lâu nay, các nước Đông Nam Á dường như chưa thực sự chia sẻ những lợi ích chung đó, nhưng với những gì đang diễn ra thì đừng chậm trễ phối hợp với nhau nữa. Đó là cách để vượt qua các thách thức hiện tại.

Cũng vào ngày 4.11 (theo giờ Mỹ), Bộ Ngoại giao Mỹ đưa ra thông cáo cho biết bên lề Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á (EAS) vừa diễn ra tại Bangkok (Thái Lan), quan chức cấp cao 4 nước Mỹ, Úc, Ấn Độ và Nhật Bản đã cùng thảo luận để thúc đẩy một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Đây chính là bộ tứ của “tứ giác an ninh” mà Mỹ đang nỗ lực xây dựng. Qua đó, 4 nước này nhấn mạnh sự ủng hộ đảm bảo một trật tự trong khu vực dựa trên luật pháp quốc tế, nhằm thúc đẩy sự ổn định, tăng trưởng và thịnh vượng kinh tế.

NGÔ MINH TRÍ