Theo Bộ Tư pháp, cơ quan chức năng sẽ xem xét sửa đổi, bổ sung luật Hôn nhân – gia đình một cách toàn diện và một trong những đề xuất sẽ được đưa vào dự thảo luật là quy định về ly hôn không cần phải ra toà.

Ông Dương Đăng Huệ, Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự – kinh tế Bộ Tư pháp, cho biết quy định của luật Hôn nhân – gia đình và các văn bản hướng dẫn thi hành, kể cả khi hai bên thuận tình ly hôn thì họ vẫn phải đến UBND xã, phường để xin xác nhận rồi đưa đơn đến tòa án. Nếu đủ điều kiện thì tòa án mới ra quyết định cho ly hôn. Tuy nhiên, với đề xuất mở rộng thẩm quyền giải quyết việc thuận tình ly hôn thì người vợ hoặc người chồng có thể lựa chọn việc ly hôn của mình tại cơ quan đăng ký hộ tịch hoặc tại tòa án nếu đảm bảo đủ 3 điều kiện: vợ chồng thuận tình ly hôn; không có tranh chấp việc nuôi con chưa thành niên hoặc cấp dưỡng con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự, con không có khả năng lao động, không có tài sản để nuôi mình; không có tranh chấp về tài sản. Nếu ly hôn mà không đủ 3 điều kiện nói trên thì phải theo thủ tục tố tụng tòa án.

Trao đổi với PV Thanh Niên, luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó chủ tịch Hội Luật gia TP.HCM, cho rằng quy định ly hôn không ra tòa đã được Đài Loan và một số nước áp dụng, giúp đơn giản hóa thủ tục. Bên cạnh đó, tòa án cũng bớt một phần việc, tránh tình trạng quá tải như hiện nay.

Nhiều vấn đề phát sinh

Thuận tình ly hôn là dựa trên nguyện vọng của họ, nhưng nếu chỉ là sự bày tỏ bên ngoài còn bên trong ẩn chứa nhiều dụng ý khác thì cơ quan hộ tịch có kiểm soát được không, trong khi tòa án có khi còn bị… qua mặt   Ông Nguyễn Tiến Bình, nguyên Chánh tòa dân sự TAND TP.Hà Nội

Tuy nhiên, ông Hậu đặt vấn đề: nếu cơ quan đăng ký hộ tịch có quyền xác nhận cho ly hôn thì cơ quan nào sẽ thi hành các quyết định ly hôn đó. Ví dụ: sau khi ly hôn mới diễn ra tranh chấp về nuôi con chẳng hạn thì cơ quan nào sẽ dàn xếp, xử lý? Bên cạnh đó, trình độ cán bộ hộ tịch cũng có thể ảnh hưởng đến quy định này, nhất là ở các vùng xa, vùng sâu.

Luật sư Hậu cũng cho rằng cần xem xét đến yếu tố truyền thống, nếu việc ly hôn quá đơn giản thì tổ ấm gia đình người Việt rất dễ bị đổ vỡ, làm phát sinh các vấn đề xã hội, đặc biệt là việc nuôi dạy trẻ em. “Đổi mới là tốt nhưng chủ trương đó phải phù hợp với thực tế xã hội, nếu không sẽ cản trở sự phát triển của xã hội, lợi bất cập hại”, luật sư Hậu nói.

Trong khi đó, bà Hà Thị Thanh Vân, Phó ban Luật pháp chính sách của Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, cho rằng việc ly hôn “lý tưởng nhất vẫn là thông qua tòa án”. Việc trao quyền cho cơ quan hộ tịch giải quyết ly hôn có thể đáp ứng được tâm lý ngại đến tòa của nhiều người, song đặt ra nhiều vấn đề phức tạp. Ngoài ra, theo quy định hiện hành, tòa án quyết định cho ly hôn, dù thuận tình hay không thì cũng phải trải qua rất nhiều công đoạn. Nếu chấp nhận cho ly hôn quá dễ dàng thì có thể tạo nên trào lưu trong lớp trẻ: dễ dàng lấy nhau rồi ly hôn, giá trị của gia đình sẽ mất đi tính ổn định.

Ông Nguyễn Tiến Bình, nguyên Chánh tòa dân sự TAND TP.Hà Nội, cho rằng ly hôn bắt buộc phải có sự can thiệp của cơ quan tòa án bởi đằng sau mỗi một vụ ly hôn có rất nhiều hậu quả phức tạp như tài sản. Thực tế cho thấy nhiều vụ ly hôn đã tuyên ở tòa thì các bên sau đó vẫn phải đưa nhau ra tòa để giải quyết trong một vụ án khác. “Giao thẩm quyền cho cơ quan hộ tịch là không ổn bởi đây dù là cơ quan nhà nước nhưng do việc ly hôn phức tạp cần tới sự can thiệp của một cơ quan chuyên ngành. Có rất nhiều vấn đề đặt ra mà tôi cho rằng cơ quan hộ tịch sẽ không quán xuyến được. Trong đó, có không ít trường hợp ly hôn là nhằm trốn tránh một nghĩa vụ nào đấy, ví dụ chồng làm giám đốc dính dáng vào những vụ việc tiêu cực rồi thỏa thuận để lại toàn bộ tài sản cho vợ hoặc có bồ bịch nhưng đưa ra những lý do khác để lừa nhau. Thuận tình ly hôn là dựa trên nguyện vọng của họ, nhưng nếu chỉ là sự bày tỏ bên ngoài còn bên trong ẩn chứa nhiều dụng ý khác thì cơ quan hộ tịch có kiểm soát được không, trong khi tòa án có khi còn bị… qua mặt”, ông Bình nói.

Thái Sơn – Hoàng Trang