Tương lai Ukraine bất định

Bà Tymoshenko đã trở lại trong khi một cựu trợ lý của bà giờ trở thành quyền tổng thống – Ảnh: Reuters 

Cuộc tiếm quyền đã gần như hoàn tất với việc Quốc hội hôm qua bỏ phiếu trao quyền hành của tổng thống cho Chủ tịch Quốc hội Oleksander V. Turchynov. Cùng lúc, Quốc hội phế truất Ngoại trưởng Leonid Kozhara, một cựu đồng minh của ông Yanukovych.

Khoảng trống quyền lực

Các hãng thông tấn Ukraine nói chiếc máy bay chở ông Yanukovych đã bị lực lượng biên phòng từ chối cho cất cánh bay khỏi Donetsk để tới Nga (nước vẫn hậu thuẫn ông Yanukovych). Ông Yanukovych sau đó đã được xe hơi riêng chở đi.

Diễn biến ở Ukraine diễn ra nhanh như chớp, thoả thuận của ngày 21-2 giờ không còn ý nghĩa khi ông Yanukovych gần như đã bị loại bởi quyết định phế truất và phải bỏ chạy. Cựu thủ tướng Yulia Tymoshenko, đối thủ truyền kiếp của ông, giờ lại được phóng thích khỏi Kharkov để trở về Kiev. Chỉ trong một tuần, tình hình chính trường Ukraine biến động nhanh không tưởng: từ bạo động đẫm máu cho đến nhượng bộ, xuống thang ký thoả thuận hoà bình rồi cuộc bỏ chạy của ông Yanukovych.

Đến sáng qua, trung tâm Kiev đã bình yên trở lại. Người biểu tình trước đó một ngày đã kiểm soát hoàn toàn tư dinh tổng thống, trong khi hàng ngàn người khác dồn vào khu tư dinh xa hoa rộng hơn 140ha của ông Yanukovych thăm thú, coi đó như một chiến tích.

Ảnh hưởng của ông Yanukovych mất đi theo từng giờ. Hôm 22-2, ông còn phát biểu tại Kharkov, trung tâm kinh tế ở phía đông và là căn cứ ủng hộ ông, nhưng đến giờ không ai biết ông ở đâu. Theo Reuters, an ninh đã được củng cố dọc con đường về nhà riêng của ông Yanukovych ở Donetsk – dấu hiệu cho thấy ông có thể đang ẩn nấp ở đây để tính bước đi tiếp theo.

Nguy cơ chia rẽ

Ở Quốc hội, một loạt nghị sĩ của Đảng Các khu vực (đảng của ông Yanukovych) đã bỏ đảng để theo phe đối lập. Ngay tại Kharkov, theo AP, thống đốc vùng và thị trưởng thành phố đã chạy trốn khỏi địa phương và băng qua biên giới để chạy sang Nga. Bộ Quốc phòng và tướng lĩnh quân đội Ukraine cũng đã ra tuyên bố kêu gọi người dân hòa bình. Cả Bộ Quốc phòng và tham mưu trưởng quân đội đều nói họ sẽ tránh để bị lôi vào xung đột hay đi theo bên nào.

Những dấu hiệu về nguy cơ chia rẽ đã xuất hiện. Ở Kharkov, một số quan chức địa phương đã kêu gọi thành lập các tay súng tự nguyện để bảo vệ vùng, tránh lực lượng biểu tình từ miền tây xâm nhập. Các nhóm này cũng kêu gọi quân đội giữ trung lập vào bảo vệ các kho đạn.

Dù Kiev đã rơi vào tay lực lượng đối lập, nhưng với việc cả ông Yanukovych và Matxcơva đều lên tiếng chỉ trích “cuộc đảo chính” bởi “kẻ cướp” và “những kẻ bạo lực”, không ai đoán định được tương lai của Ukraine sẽ đi về đâu sau những diễn biến chớp nhoáng mấy ngày qua. Cuộc đối đầu Đông – Tây ở nước này có màu sắc không khác những đối đầu hai khối thời chiến tranh lạnh trước năm 1991. Khi phát biểu tại Kharkov, ông Yanukovych đã nói bằng tiếng Nga thay vì tiếng Ukraine – ngôn ngữ chính thức ở nước này.

Bà Tymoshenko trở lại

Lường trước được nguy cơ tan rã, tỉ phú Rinat Akhmetov – người giàu nhất Ukraine và là đồng minh lâu năm, quan trọng nhất của ông Yanukovych – đã ra tuyên bố nhấn mạnh phải duy trì một nước Ukraine “thống nhất”, rõ ràng muốn bác bỏ những nỗ lực lập trung tâm quyền lực mới ở miền đông Ukraine. “Quan điểm của tôi vẫn không đổi: tôi ủng hộ nước Ukraine vững mạnh, độc lập và thống nhất. Hôm nay tôi đặt trọng tâm đặc biệt hơn nữa vào từ ”thống nhất” này”.

Đối thủ chính trị lớn nhất của ông Yanukovych, cựu thủ tướng Yulia Tymoshenko, được trả tự do từ một bệnh viện trong tù ở Kharkov. Bà Tymoshenko, dù rất yếu và phải đi xe lăn khi về tới Kiev tối 22-2, được cho là sẽ ra tranh cử vào cuộc bầu cử tổng thống sắp tới. Bản thân bà vẫn là nhân vật gây tranh cãi. Tại quảng trường Độc Lập, giữa những tiếng vỗ tay khi bà phát biểu vẫn có nhiều tiếng huýt sáo la ó. Với nhiều người dân Ukraine, bà vẫn bị coi là thành phần tham nhũng trong chính quyền. Với việc không có ai nắm quyền thật sự, những người phó trước kia của bà Tymoshenko đang dần nắm quyền.

Oleksander V. Turchynov, cựu thủ tướng tạm quyền và là đồng minh thân cận của bà Tymoshenko, giờ đang điều hành Quốc hội. Đảng Tổ quốc của bà Tymoshenko giờ cũng đang có vẻ như kiểm soát tình hình ở cơ quan lập pháp này dù có thể chỉ là tạm thời. Với việc ông Yanukovych vẫn đang ở miền đông Ukraine cố vận động lực lượng ủng hộ trong khi nền kinh tế đang suy sụp, Ukraine còn đối mặt với nhiều khó khăn phía trước.

THANH TUẤN