Vũ lực là phương án cuối cùng

Tổng thống Nga Vladimir Putin gọi sự thay đổi quyền lực tại Ukraine là cuộc đảo chính nhưng Moscow chưa có ý định dùng vũ lực để thôn tính Crimea.

Trong cuộc họp báo đầu tiên kể từ cuộc khủng hoảng tại Crimea bùng nổ, Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 4.3 đã lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ sự can thiệp của phương Tây đối với tình hình Ukraine, so sánh hành vi của Mỹ tại nước này giống như một cuộc thí nghiệm trên chuột. “Họ cảm giác như đang trong phòng thí nghiệm và thực hiện đủ loại thí nghiệm trên chuột mà không màng đến hậu quả của những việc mình đã làm”, theo Đài Tiếng nói nước Nga dẫn lời ông Putin. Tổng thống Nga khẳng định ông Viktor Yanukovych vẫn còn là Tổng thống Ukraine nếu xét theo khía cạnh pháp lý, và sự thay đổi quyền lực tại Kiev là một cuộc đảo chính đi ngược lại quy định của hiến pháp. Ông tuyên bố Điện Kremlin sẽ không công nhận kết quả các cuộc bầu cử tổng thống tại Ukraine nếu được tổ chức trong tình hình hiện nay và nước này nên thực hiện trưng cầu dân ý nếu muốn thông qua hiến pháp mới.

Cũng trong cuộc họp báo, Tổng thống Putin khẳng định không hề gửi thêm quân đến Crimea, cũng như chẳng có kế hoạch sáp nhập bán đảo trên vào lãnh thổ của Nga. Hôm qua, ông Putin đã ra lệnh các lực lượng gồm 150.000 binh lính quay về căn cứ sau khi hoàn tất cuộc diễn tập quân sự kéo dài từ tuần trước ở gần biên giới với Ukraine. Ông cho hay việc can thiệp bằng quân sự là phương án cuối cùng để giải quyết tình trạng khủng hoảng, theo Reuters. Bên cạnh đó, ông Putin nhấn mạnh trong điều kiện đang xảy ra binh biến, Nga không có nhiệm vụ phải thực thi các điều khoản theo như cam kết vào năm 1994, với nội dung Moscow tôn trọng chủ quyền Ukraine và không sử dụng vũ lực chống quốc gia láng giềng này. Tổng thống Nga cũng cho biết Moscow vẫn để ngỏ cánh cửa hợp tác với chính quyền tại Kiev, dù không cho rằng đây là chính quyền hợp pháp. Trước áp lực chỉ trích từ phương Tây, ông Putin cảnh cáo rằng các thế lực nên suy nghĩ kỹ càng trước khi công bố bất cứ lệnh cấm vận đối với Nga, vì “tổn thất sẽ là của chung”.

Súng nổ ở Crimea

Trong hôm qua, súng đã nổ ở Crimea khi các tay súng thân Nga đang kiểm soát sân bay Belbek bắn cảnh cáo để ngăn chặn khoảng 300 binh sĩ Ukraine kéo đến. Các binh sĩ Ukraine sau đó đã lùi lại. Tính đến 0 giờ ngày 5.3, các căn cứ quân sự chính ở Crimea vẫn nằm trong vòng vây kiểm soát của lực lượng thân Nga. Điện Kremlin khẳng định chính ông Yanukovych đã yêu cầu Nga đưa quân sang Ukraine, theo tường trình của Đại sứ Nga Vitaly Churkin tại LHQ. Theo chính phủ Ukraine, Nga đã triển khai 16.000 quân ở Crimea trong những ngày qua. Hôm qua, Thổ Nhĩ Kỳ đã phải điều động 8 chiến đấu cơ cất cánh sau khi một máy bay trinh sát Nga bay dọc theo bờ biển của họ ở biển Đen.

Sáng ngày 4.3 (giờ VN), Mỹ đã tuyên bố tạm hoãn mọi hợp tác quốc phòng với Nga vì những diễn biến ở Ukraine. Phát ngôn viên Lầu Năm Góc John Kirby cho biết quyết định bao trùm mọi hoạt động từ tập trận, hội đàm song phương, các chuyến thăm cảng và những hội nghị đã được lên kế hoạch. Vài giờ trước đó, Washington cũng đình chỉ các cuộc đàm phán thương mại và đầu tư với Nga, theo phát ngôn viên của Văn phòng đại diện Thương mại Mỹ. Trong cuộc họp kéo dài 2 giờ vào trưa hôm qua (giờ VN) của Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ, Tổng thống Barack Obama cùng các cố vấn tiến hành thảo luận những biện pháp mà Mỹ và đồng minh có thể triển khai để “cô lập” Nga. Hôm qua, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã đến Kiev để bày tỏ sự ủng hộ với chính quyền tại đây.

Tại Brussels, Cao ủy Chính sách đối ngoại EU Catherine Ashton kêu gọi 28 nước thành viên cân nhắc những biện pháp trừng trị Moscow và một cuộc hội nghị thượng đỉnh châu Âu cũng sẽ được tổ chức vào ngày 6.3. Tuy nhiên, châu Âu và Washington dường như không có nhiều lựa chọn khi đối đầu với Nga, do biện pháp cấm vận kinh tế đối với Nga có thể gây phản tác dụng vì ảnh hưởng sâu rộng của kinh tế nước này trên phạm vi toàn cầu, the báo The Telegraph. Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier thừa nhận “châu Âu đang đối mặt với cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất kể từ khi Bức tường Berlin sụp đổ vào năm 1989”. Theo AFP, thượng nghị sĩ John McCain đã phản đối khả năng điều động quân đội Mỹ đến Ukraine, trong khi trang tin The Huffington Post dẫn kết quả khảo sát mới nhất cho thấy hầu hết người Mỹ muốn chính quyền Washington đứng ngoài cuộc khủng hoảng tại Ukraine. 

Thụy Miên