Chúa Nhật VI TN A 2023: Chọn tự do để yêu thương
Chúa Nhật VI TN A 2023
Chọn tự do để yêu thương
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Sơn, HKK
Lời mở
Trong đời sống tín hữu, chúng ta thường bị giằng co giữa hai cách sống: cách sống tuân giữ thật kỹ những luật lệ để an tâm và cách sống tự do, vượt qua những luật lệ, để yêu thương, nhưng cách sống sau này lại thường làm ta căng thẳng và mệt mỏi. Vì thế, chúng ta không biết nên chọn cách sống nào cho thích hợp, theo đúng ý Chúa.
1. Cách sống giữ luật cho an toàn
Chúng ta là những con người yếu đuối thường bị những tham vọng dục vọng chi phối, bị ma quỷ cám dỗ, nên rất cần những luật lệ để giới hạn tự do của ta, không để cho mình chiều theo tham vọng, dục vọng, cũng như giúp mình đủ khôn ngoan để khám phá ra mưu chước quỷ ma. Ví dụ ta cố gắng đi dự lễ ngày Chủ Nhật để giữ trọn vẹn luật, thay vì đi chơi, ăn nhậu trong ngày nghỉ. Vì thế, cộng đồng, tổ chức, xã hội nào cũng đặt ra những luật lệ để bảo đảm cho sinh hoạt chung được ổn định, hài hoà.
Ngày nay hầu như tất cả các quốc gia văn minh đều có hiến pháp như là bộ luật căn bản. Rồi căn cứ vào đó, để xây dựng những bộ luật thấp hơn, chi tiết hơn về các lĩnh vực khác nhau như dân sự, hình sự, thương mại, giao thông… Giáo hội Công giáo là một cộng đồng lớn nên cũng phải có những bộ luật quy định như thế.
Cách đây khoảng gần 3.500 năm, các dân tộc kém văn minh tôn thờ các sức mạnh tự nhiên như thú vật, núi sông, gió bão… và các dân tộc văn minh như Hy Lạp, La Mã tạo nên những tượng thần bằng gỗ đá, vàng bạc để tôn thờ như thần tình yêu, thần thi ca, thần văn chương, thần chiến tranh và cả thần chết. Còn dân Do Thái lại được Thiên Chúa mạc khải để biết tôn thờ Chúa là Đấng Tạo Hoá và là nguồn mọi hiện hữu. Rồi qua “ông Môsê và các tiên tri”, Chúa đã mạc khải cho họ “Mười điều răn” và cách quản trị đất nước bằng các luật lệ khác. Mười Điều răn là bộ luật căn bản dựa trên luật tự nhiên để giúp con người sống ngay chính và đạo đức.
Chúa Giêsu nói với người Do Thái cũng như với chúng ta ngày nay rằng: “Người đến không phải để bãi bỏ luật Môsê hoặc lời các tiên tri, nhưng là để kiện toàn” (Mt 5,17). Người đã kiện toàn bằng Tám Mối Phúc Thật và những luật lệ của Tin Mừng. Dựa theo đó, Giáo hội Công giáo làm ra các luật lệ theo từng thời kỳ của lịch sử. Bộ luật mới nhất của Giáo Hội là Bộ Giáo luật được công bố năm 1983, có 1.752 điều khoản. Các người lãnh đạo cộng đồng căn cứ vào đó để giúp cho cộng đồng sống ổn định và phát triển. Vì thế, chúng ta đừng ngạc nhiên khi thấy người tín hữu tuân giữ luật lệ và dựa vào tiêu chuẩn đó để đánh giá chất lượng của đời sống đạo đức.
Tuy nhiên, cách sống này lại có thể dẫn người ta đến óc câu nệ vào lề luật mà không chú ý đến con người, đến tình yêu và lòng thương xót. Ví dụ: Có tín hữu không dám bỏ lễ ngày Chủ Nhật để ở nhà chăm sóc người đau yếu vì sợ lỗi luật Ngày Chúa Nhật. Hoặc có những linh mục nhất định buộc người sắp lập gia đình phải học giáo lý hôn nhân đủ từ 3 đến 6 tháng mà không châm chước cho những trường hợp quá bận công việc, thiếu khả năng học hỏi vì mắc bệnh hay bào thai trong bụng cô dâu mỗi ngày một lớn…
Đức Giêsu nhắc nhở chúng ta hôm nay “phải giữ từng chấm, từng phết” trong bộ luật, nghĩa là giữ luật cặn kẽ và chi tiết, nhưng Người lại nói thêm rằng: “Nếu anh em không ăn ở công chính hơn các kinh sư và Pharisêu thì sẽ chẳng được vào Nước Trời” (Mt 5,20).
2. Tinh thần tự do để yêu thương
Chúa Giêsu mời gọi chúng ta không phải chỉ giữ kỹ luật lệ như các luật sĩ và người biệt phái, mà còn sống công chính hơn họ, bởi vì chúng ta là công dân của Nước Trời, “nước của sự thật và sự sống, của thánh thiện và ân sủng, của công lý, tình yêu và hoà bình”. Vậy chúng ta giữ luật theo tinh thần nào?
Chúa Giêsu tóm tắt tất cả luật lệ của Cựu Ước vào trong một giới răn duy nhất: “Mến Chúa hết lòng, hết sức, hết linh hồn và yêu tha nhân như chính mình” (x. Mt 22,34-40; Mc 12,28-34; Lc 10,25-28). Như thế chỉ còn một bộ luật của tình yêu. Còn bộ luật mới của Tân Ước được Người kiện toàn cũng chỉ có một điều răn duy nhất là: “Anh em hãy yêu thương nhau như Thầy đã yêu thương anh em” (x. Ga 13,34;15,12). Hơn nữa, ta cần nhìn vào chính Chúa Giêsu và yêu thương như Người thì mới có thể giữ trọn các bộ luật này. Vì vậy, tình yêu như Chúa Giêsu là tinh thần của toàn thể lề luật. Thánh Gioan cũng nhắc nhở chúng ta: “Thiên Chúa là tình yêu và ai ở trong tình yêu là ở trong Thiên Chúa” (x. 1Ga 4,7-8. 16) và thánh Phaolô cũng xác nhận: “Ai yêu thương là giữ trọn lề luật” (x. 1Cr 13,8.10).
Khi yêu thương, chúng ta trở thành những con người tự do: tự do để chọn hành động là tuân giữ hay không luật lệ của Thiên Chúa cũng như của con người và lựa chọn cả cách thế hành động để biểu lộ tình yêu.
Bài đọc I (x. Hc 15,15-20) diễn tả tự do đó: “Nếu con muốn thì hãy giữ các điều răn… Trước mặt con người là cửa sinh, cửa tử, ai thích gì, sẽ được cái đó… Thiên Chúa để mắt nhìn xem những ai kính sợ Người, và biết rõ tất cả những gì người ta thực hiện”. Khi hiểu được tinh thần của luật mới là tình yêu, chúng ta không còn được câu nệ vào những con chữ của lề luật, để ép mình hay người khác phải giữ kỹ từng chi tiết, nhưng phải mở rộng tâm trí để suy đoán, phân định các đòi hỏi của tình yêu trong từng trường hợp của đời sống.
Đây là công việc phức tạp vì đòi hỏi tốn thêm công sức để suy đoán, đòi hỏi can đảm để thực hiện, đòi hỏi cả liều lĩnh để chấp nhận hậu quả bất lợi cho mình, khi bị cộng đồng lên án theo nguyên tắc “xấu đều hơn tốt lỏi” của người Việt từ ngàn xưa. Chính vì thế, đa số tín hữu tìm sự an toàn bằng việc giữ luật theo thói quen hơn là chọn hành động theo tự do. Ví dụ dự lễ Chúa Nhật theo thói quen hơn là đi du lịch xa cùng với gia đình để hoà giải các thành viên và dâng việc này như một thánh lễ cho Chúa. Tuy nhiên, chỉ khi hành động theo tình yêu như Chúa Giêsu, chúng ta mới xứng đáng là những người con tự do của Thiên Chúa: “Chính để chúng ta được tự do mà Đức Kitô đã giải thoát chúng ta” (Gl 5,1).
Muốn thể hiện được sự tự do để yêu thương này, chúng ta rất cần ơn khôn ngoan mà Chúa Thánh Thần ban cho các “tín hữu trưởng thành” (1Cr 2,6), được thánh Phaolô nhắc nhở trong Bài đọc II (x. 1Cr 2,6-10) “vì Thần Khí thấu suốt mọi sự, ngay cả những gì sâu thẳm nơi Thiên Chúa”. Nhiều tín hữu, dù đã lớn tuổi và học hỏi rất nhiều, nhưng vẫn chưa trưởng thành trong tình yêu để hành động theo tự do. Họ sợ tự do sẽ dẫn tới những lạm dụng để sống theo tính xác thịt (x. Gl 5,13-25), nên họ thích sống công chính theo kiểu giữ luật an toàn của người biệt phái Do Thái, hơn là yêu đến cùng của người môn đệ Đức Giêsu.
Một khi hiểu mình là con cái của Cha Trên Trời và mọi người là anh chị em của nhau trong đại gia đình Thiên Chúa, ta mới hiểu rằng tình yêu như Đức Giêsu không cho phép ta giết người, ngoại tình, ly dị, thề thốt mà còn cấm ta không được giận dữ, chửi bới, gây bất hoà, thèm muốn theo dục vọng, nói thêm nói bớt như Chúa Giêsu dạy ta trong bài Tin Mừng (x. Mt 5, 17-37).
Lời kết
Vì thế, chúng ta đang được mời gọi nhìn lại xem mình có thật sự tự do để hành động theo tình yêu như Đức Giêsu không? Người đã yêu cho đến chết trên thập giá và sống lại để đem về cho ta tự do của con cái Thiên Chúa (x. Rm 8,21). Amen.
HKK
