Ông Tống Văn Lai – phó cục trưởng Cục Quan hệ lao động và tiền lương (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội) – Ảnh: HÀ QUÂN

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, ông Tống Văn Lai – phó cục trưởng Cục Quan hệ lao động và tiền lương (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội) – cho biết qua thống kê sơ bộ hơn 53.000 doanh nghiệp với khoảng 4,2 triệu người lao động, tiền lương bình quân năm 2022 khoảng 8,3 triệu đồng/người (tăng 7% so với năm trước). 

Lương thưởng tăng so với cùng kỳ 2021

Về thưởng Tết dương lịch, các doanh nghiệp dự kiến thưởng 1,2 triệu đồng/người (giảm 14% so với cùng kỳ 2021).

Cơ quan chuyên môn nhận định các doanh nghiệp phía Bắc có mức tăng ấn tượng 27%, trong khi miền Trung ghi nhận mức giảm 20%, còn phía Nam giảm khoảng 25%.

Trái ngược “bức tranh” thưởng Tết dương lịch, các doanh nghiệp FDI thưởng Tết âm lịch 2023 bình quân 7,2 triệu đồng/người (tăng 9% so với cùng kỳ).

Các doanh nghiệp nhà nước có mức tăng 15%, tương ứng 6,5 triệu đồng/người. Doanh nghiệp tư nhân thưởng 6,6 triệu đồng/người (tăng 10% so với năm 2021). Tựu trung, thưởng Tết Nguyên đán 2023 tăng khoảng 10% so với cùng kỳ 2021. 

Theo lãnh đạo Cục Quan hệ lao động và tiền lương, Tết Quý Mão này, nhiều địa phương ghi nhận có doanh nghiệp thưởng rất cao như Đà Nẵng (1 tỉ đồng/người), Bình Dương (896 triệu/người), TP.HCM (756 triệu đồng/người), Hà Nội (400 triệu đồng/người), Bắc Ninh (379 triệu đồng/người)… 

Song cũng có nơi chỉ thưởng “tượng trưng” 50.000 đồng/người, 100.000 đồng/người. Tuy nhiên, số thưởng Tết cao vậy chỉ cá biệt một vài cá nhân, không phổ biến, chủ yếu ở doanh nghiệp FDI.

“Theo quy định, tiền lương là khoản bắt buộc phải trả cho người lao động, còn tiền thưởng là khoản do hai bên thỏa thuận và quyết định.

Tại Việt Nam, tiền thưởng gần với dịp Tết Nguyên đán nên được người lao động gọi là thưởng Tết. Đây là khoản quan trọng, dù nhiều hay ít. Nhìn chung, tiền lương, tiền thưởng của người lao động có sự ổn định và tăng trưởng so với năm 2021″, ông Tống Văn Lai cho hay.

Công nhân sản xuất tại một công ty chuyên gia công linh kiện điện tử tại Bắc Ninh – Ảnh: GIA ĐOÀN

Tăng giám sát chi trả lương thưởng Tết

Một điểm đáng chú ý là thưởng Tết dương lịch giảm sâu ở khối tư nhân, từ 15-20%, đặc biệt tại các tỉnh thành lớn, đông công nhân như TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương, Quảng Nam, Hà Tĩnh, Bắc Ninh, Bắc Giang. 

Lý giải câu chuyện này, bà Trần Thị Thanh Hà – trưởng ban quan hệ lao động (Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam) – cho rằng đây là khu vực yếu, quy mô và nguồn lực hạn chế so với doanh nghiệp FDI hay Nhà nước. 

Hiệu quả sản xuất kinh doanh giảm sút ảnh hưởng trực tiếp tới thưởng Tết cho người lao động. 

Vừa qua, Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam đánh giá các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực dệt may, da giày, chế biến gỗ gặp nhiều khó khăn do thiếu đơn hàng từ nước ngoài, chi phí đầu vào tăng cao, sụt giảm nhu cầu tiêu dùng tại nhiều thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản. 

Thậm chí nhiều đơn vị có nguy cơ đóng cửa, phá sản, chủ bỏ trốn. 

“Theo ghi nhận của công đoàn, có những công nhân chỉ nhận thưởng Tết 50.000 đồng và phải nghỉ việc trong những tháng Tết, trong khi mức thưởng cao nhất hàng trăm triệu đồng. Thậm chí, người lao động không có tiền lương trong những tháng nghỉ Tết, không được đóng bảo hiểm xã hội và nghỉ 2-3 tháng liền kề đến quý 2-2023 mới tiếp tục đi làm trở lại”, bà Trần Thị Thanh Hà bày tỏ. 

Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam chỉ đạo các cấp công đoàn chăm lo, giám sát doanh nghiệp đảm bảo quyền lợi của người lao động về lương thưởng, trợ cấp thất nghiệp, bảo hiểm xã hội. Công đoàn Việt Nam cũng đang xem xét gói hỗ trợ đoàn viên lao động bị giảm thu nhập, tạm dừng hoạt động và mất việc làm.

Trước mắt, người lao động có hoàn cảnh khó khăn được nhận hỗ trợ 500.000 đồng/người ngay trong Tết Nguyên đán (khoảng 10% đoàn viên lao động), triển khai chợ Tết Công đoàn bán hàng giảm giá…