Xuất khẩu không còn đơn hàng

Cách đây vài ngày, Công ty TNHH Tỷ Hùng – doanh nghiệp (DN) sản xuất giày da xuất khẩu – tại Q.Bình Tân (TP.HCM) đã thông báo chấm dứt hợp đồng với 1.185 lao động trong tổng số 1.822 lao động hiện có.

Gần 1.200 công nhân Công ty TNHH Tỷ Hùng vừa nhận được thông báo ngừng việc   VŨ PHƯỢNG

Thông báo nêu rõ do ảnh hưởng kinh tế thế giới, các đối tác gặp khó khăn, công ty không có đơn hàng sản xuất. Mặc dù đã tìm nhiều biện pháp nhưng công ty vẫn gặp nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh, không thể khôi phục hoạt động như kế hoạch đề ra. Do đó, công ty buộc phải thu hẹp sản xuất và chấm dứt hợp đồng lao động với người lao động. Tương tự, Công ty TNHH Việt Nam Samho (H.Củ Chi, TP.HCM) cũng là đơn vị trong ngành giày gửi đơn thông báo đến Sở LĐ-TB-XH TP.HCM về phương án cắt giảm 1.400 lao động cũng với lý do đơn hàng bị sụt giảm.

Trong khi đó, dù chưa đến mức phải đóng cửa, cho công nhân nghỉ việc hàng loạt nhưng Công ty TNHH gỗ Lee Fu (KCN Tam Phước, TP.Biên Hòa, Đồng Nai) thông tin do không có đơn hàng nên hiện nay DN đang sản xuất cầm chừng, công nhân phải nghỉ vào ngày thứ bảy. Vì vậy, phía chủ DN thông báo dự kiến nghỉ tết kéo dài khoảng 1 tháng hoặc đến hơn 1 tháng tùy theo tình hình…

Hiện chỉ có cách là doanh nghiệp cũng cố gắng đa dạng hóa, mở rộng thêm thị trường xuất khẩu. Ví dụ như một số thị trường Nam Mỹ vẫn xuất khẩu tốt và dù số lượng ít nhưng bù đắp được phần nào hay phần đó khi các thị trường lớn đã giảm mạnh.

Bà PHAN THỊ THANH XUÂN, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da giày – Túi xách VN

Bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da giày – Túi xách VN, cho biết tình trạng sụt giảm đơn hàng xuất khẩu diễn ra ở tất cả DN của ngành này, không loại trừ đơn vị nào. Bình quân lượng hàng đã giảm khoảng 30% so với đầu năm. Cụ thể như kim ngạch xuất khẩu da giày tháng 9 chỉ còn 2 tỉ USD trong khi tháng 8 đạt 2,6 tỉ USD. Tình hình sụt giảm đơn hàng sang quý 4/2022 càng nặng hơn và có thể tiếp tục kéo dài đến giữa năm 2023. Nguyên nhân là lạm phát cao khiến sức mua ở những thị trường lớn như Mỹ, EU lao dốc khiến các đối tác tồn kho lớn và không thể đặt hàng mới. Đây là hai thị trường xuất khẩu chính, chiếm hơn 70% kim ngạch xuất khẩu của ngành da giày VN nên dù một số thị trường nhỏ vẫn duy trì được thì vẫn không sao bù đắp nổi mức thiếu hụt.

Thông thường như mọi năm, thời điểm hiện tại DN xuất khẩu sang những thị trường truyền thống đã ký đơn hàng đến hết quý 2 năm sau nhưng với tình hình hiện nay, ngay cả khách hàng cũng chậm lại để đánh giá tình hình. Dù vậy, do kim ngạch xuất khẩu của ngành trong 9 tháng năm 2022 đã đạt khoảng 21 tỉ USD nên khả năng vẫn đạt mục tiêu xuất khẩu cả năm từ 23 – 25 tỉ USD. Khó khăn nhất là lo cho hoạt động của DN đầu năm tới. “Nhiều DN trong nước đã cắt giảm công nhân, không tăng ca, nghỉ ngày thứ bảy… trong bối cảnh đơn hàng sụt giảm mạnh.

Hiện chỉ có cách là DN cũng cố gắng đa dạng hóa, mở rộng thêm thị trường xuất khẩu. Ví dụ như một số thị trường Nam Mỹ vẫn xuất khẩu tốt và dù số lượng ít nhưng bù đắp được phần nào hay phần đó khi các thị trường lớn đã giảm mạnh”, bà Phan Thị Thanh Xuân chia sẻ thêm.

Ngành dệt may cũng rơi vào tình trạng tương tự khi từ tháng 9 đến nay, đơn hàng sụt giảm mạnh. Ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch Hội Dệt may Thêu đan TP.HCM, cho hay việc sụt giảm đơn hàng dù đã được dự báo trước nhưng tốc độ quá mạnh vượt ngoài dự kiến của các DN. Bức tranh hoạt động hiện trái ngược hoàn toàn với các tháng đầu năm. Khi đó các DN tuyển dụng lao động, tăng ca thì nay phải cho nghỉ bớt, bỏ tăng ca, chỉ làm 5 ngày trong tuần…

Nhìn chung, tình hình khó khăn không loại trừ đơn vị nào, nhất là các công ty xuất khẩu chính vào thị trường EU thì mức giảm mạnh hơn. Nhưng đa số các DN cố cầm cự bằng các giải pháp trên. Khi đó, dù công nhân bị giảm thu nhập so với đầu năm nhưng vẫn duy trì được việc làm, không bị thất nghiệp.

Trong nước chật vật với lãi suất nhảy vọt

Khó khăn không chỉ bao trùm các công ty xuất khẩu mà các DN trong nước cũng lao đao. Ông Nguyễn Ngọc Thanh, Giám đốc Công ty vận tải Kim Phát, cho biết lãi suất vay của công ty vừa được ngân hàng thông báo điều chỉnh lên 12 – 13%/năm so với mức 8 – 9%/năm trước đó. Song song, hạn mức tín dụng vay của công ty cũng bị ngân hàng cắt giảm. Nhưng quan trọng hơn là khi chi phí tài chính gia tăng thì lượng đơn hàng đã giảm hơn 50% so với quý 2/2022 khiến DN không biết xoay xở thế nào.

Chưa hết, nhiều DN cạnh tranh bằng cách hạ giá cước vận tải khiến công ty khó càng thêm khó. Vì vậy, Kim Phát cũng buộc phải cắt giảm khoảng 20% lao động và sẽ còn tiếp tục thực hiện nếu tình hình chưa thay đổi. Ông Nguyễn Ngọc Thanh chia sẻ thêm hiện nay đã nhìn thấy trước là người lao động sẽ khó có thưởng tết và DN chỉ đặt mục tiêu duy trì đến hết năm. Còn bước sang năm 2023 sẽ như thế nào là điều ông chưa thể nghĩ đến.

Trong khi đó, là đơn vị thường xuyên nhập khẩu, chuỗi siêu thị hải sản Hoàng Gia ước tính mỗi tháng phải chi thêm vài tỉ đồng khi tỷ giá USD/VND liên tục gia tăng. Ông Trần Văn Trường, Giám đốc chuỗi siêu thị Hải sản Hoàng Gia, than thở chi phí đầu vào tăng cao nhưng không dám tăng giá bán ra vì sức mua đang ở mức thấp. Trong bối cảnh này, công ty buộc phải gồng mình để duy trì hoạt động, nhất là với chi phí tăng thêm vì tỷ giá.

PGS-TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính), nhận định đơn hàng xuất khẩu sụt giảm là câu chuyện chung của cả thế giới. Tương tự, trong bối cảnh lạm phát ở các nước tăng cao và Mỹ liên tục tăng lãi suất cũng như nhiều ngân hàng trung ương khác đã có động thái tương tự thì lãi suất và tỷ giá hối đoái ở VN cũng lên cao là dễ hiểu. Lãi suất hay tỷ giá tăng sẽ khiến chi phí đầu vào DN lên cao. Hiện người tiêu dùng trong nước cũng có tâm lý tiết kiệm, sức mua sụt giảm nên DN gặp khó về đầu ra. Nhiều cái khó khăn cộng dồn lại và hầu như không DN nào thoát khỏi.

Chuyên gia kinh tế Trần Du Lịch nói thẳng hầu như không có giải pháp chung trong bối cảnh quá khó khăn như hiện nay. Bản thân các DN nếu đã mất cân đối về tài chính thì càng khó hơn các đơn vị khác. Khi lạm phát trên thế giới vẫn đang ở mức cao, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) vẫn sẽ tiếp tục nâng lãi suất thì mỗi DN sẽ phải tự ứng biến và cố gắng xây dựng kịch bản cho riêng mình để duy trì hoạt động.

MAI PHƯƠNG

TNO