Nguồn: Guardian, Viện nghiên cứu chiến tranh ISW – Dữ liệu: MINH KHÔI – Đồ họa: N.KH.

Giao tranh tại Severodonetsk đã giằng co suốt một tuần qua, khi cả Nga và Ukraine đều tuyên bố đã kiểm soát hoặc tái chiếm phần lớn thành phố. Đây không phải là lần đầu tiên thành phố nằm ở ngã ba của vùng Donbass trở thành mục tiêu chính trong một chiến dịch quân sự.

Vị trí chiến lược

Thành phố hơn 100.000 dân Severodonetsk nằm ở hữu ngạn sông Seversky Donets – con sông chia đôi vùng Donbass gồm hai tỉnh Lugansk và Donetsk. Đối diện Severodonetsk bên kia sông là thành phố Lysychansk cũng của tỉnh Lugansk. Đó cũng là nơi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vừa có chuyến thăm úy lạo binh sĩ hôm 5-6, đánh dấu là tiền đồn xa nhất mà ông Zelensky đến thăm, đặc biệt đây là khu vực đang xảy ra giao tranh và nằm trong tầm pháo kích của quân Nga.

“Điều chúng ta muốn là một chiến thắng và chúng ta xứng đáng nhận được điều đó. Chiến thắng là điều tối quan trọng nhưng không phải là một chiến thắng đạt được bằng mọi giá”, ông Zelensky nhắn gửi các binh sĩ tại Severodonetsk và Lysychansk sau chuyến thăm.

Sau khi thành phố Lugansk – thủ phủ của tỉnh cùng tên – rơi vào tay lực lượng nổi dậy thân Nga năm 2014, Severodonetsk trở thành thủ phủ hành chính trên thực tế của chính quyền Ukraine tại Lugansk. Các lực lượng thân Nga cũng chiếm được Severodonetsk trong cùng năm 2014 nhưng bị quân đội Ukraine phản công và đánh bật chỉ trong một thời gian ngắn. Điều tương tự cũng diễn ra với Mariupol ở tỉnh Donetsk trong cùng năm và cả hai trận chiến được Kiev xem như một biểu tượng chiến thắng quan trọng vào thời điểm ấy.

Phải nói rằng Severodonetsk và Mariupol có nhiều điểm tương đồng kỳ lạ. Cả hai thành phố đều là trung tâm công nghiệp của tỉnh và có các sản phẩm xuất đi khắp thế giới. Với thế trận hiện tại đã khác 8 năm trước, nhiều người lo lắng Severodonetsk của năm 2022 sẽ có kết cục tương tự Mariupol – thành phố công nghiệp nằm ven biển Azov đã rơi vào tay Nga sau hàng tháng trời bị vây hãm.

Nếu kiểm soát được Severodonetsk, Matxcơva sẽ thoải mái tung lực lượng qua bên kia sông để kiểm soát Lysychansk. Đây sẽ là cột mốc đánh dấu Nga và lực lượng thân Matxcơva kiểm soát được toàn bộ tỉnh Lugansk, nhưng mục tiêu của họ sẽ không dừng ở đây mà còn tiến xa xuống hướng tây nam.

Hai thành phố quan trọng nhất của tỉnh Donetsk là Slovyansk và Kramatorsk nằm cách Lysychansk chưa đầy 50km. Việc bình định được Lugansk sẽ giúp Nga có thêm nguồn lực để tập trung cho chiến dịch tại tỉnh Donetsk lân cận, tiến nhanh đến mục tiêu mà nước này đã đặt ra là thiết lập kiểm soát trên toàn vùng Donbass.

Chiến thuật của hai bên

Giới chức Ukraine tuyên bố các lực lượng của họ vẫn còn tại Severodonetsk và đang chiến đấu giành lại những khu vực đang trong tay Nga. Theo Viện Nghiên cứu chiến tranh, một tổ chức có trụ sở tại Mỹ, có vẻ như lực lượng Ukraine tại Severodonetsk đã rút được kinh nghiệm từ Mariupol và áp dụng một chiến thuật khác. Họ chủ động vừa đánh vừa rút lui, thay vì để đối phương dồn ép đến mức co cụm và bị bao vây tứ phía.

Vào cuối tuần trước, tình báo phương Tây ước tính Nga đã kiểm soát trên 70% diện tích Severodonetsk. Các quan chức địa phương sau đó tuyên bố các lực lượng của họ chỉ rút lui chiến thuật và đang tổ chức lại lực lượng để phản công.

Trong cuộc phỏng vấn với Đài 1+1 của Ukraine ngày 6-6, Thống đốc tỉnh Lugansk Serhiy Gaidai cho biết các binh sĩ đã giành lại được gần 50% diện tích bị mất tại Severodonetsk, tăng so với con số 20% vài ngày trước đó. “Tuy nhiên, tình hình hiện tại lại đang bất lợi đôi chút cho chúng tôi”, Hãng tin Reuters dẫn lời ông Gaidai thừa nhận.

Quân đội Nga được cho là đã phá hủy hàng loạt cây cầu vượt sông Seversky Donets để ngăn các lực lượng tiếp viện đến Severodonetsk. Các cuộc không kích và pháo kích vào thành phố cũng diễn ra với tần suất nhiều hơn – điều mà giới chức Ukraine mô tả là nỗ lực nhằm san bằng Severodonetsk. Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Ukraine thì mô tả Nga đang quyết kiểm soát thành phố và đang tung mọi hỏa lực sẵn có vào trận.

Thành phố Lysychansk và những thành phố xa hơn về phía tây nam thuộc tỉnh Donetsk cũng trở thành mục tiêu của tên lửa Nga từ cuối tuần qua đến nay. Trong thông báo ngày 6-6, Bộ Quốc phòng Nga xác nhận các lực lượng của nước này đã bắn hạ một tiêm kích MiG-29 của Ukraine tại Slovyansk và phá hủy nhiều cơ sở sửa chữa – chế tạo vũ khí của Ukraine tại khu vực.