Từ đó đến nay, ASEAN trải qua nhiều biến cố của thời cuộc và nếm trải không ít thăng trầm trên con đường phát triển. ASEAN từ một tổ chức hợp tác và liên kết bên trong khu vực Đông Nam Á đã trở thành tổ chức chủ đạo của khu vực này. Những thành tựu phát triển đã đạt được cho đến nay giúp ASEAN có được vị thế và uy tín, vai trò và ảnh hưởng trên mọi phương diện vượt ra ngoài phạm vi Đông Nam Á.

Đoàn kết và đồng thuận trong nội bộ được coi là bản sắc đặc thù, nguyên tắc tổ chức và hoạt động, đồng thời cũng là một nhân tố quyết định thành công của ASEAN trong 54 năm qua. Tổ chức hợp tác và liên kết khu vực nào cũng đều đa dạng về thành viên nhưng nếu không đề cao và duy trì được sự đồng thuận quan điểm và đoàn kết nội bộ như ASEAN thì sẽ luôn gặp khó khăn và khó xử, đều bị cản trở và hạn chế trong việc hài hòa lợi ích và mục tiêu riêng của thành viên với tôn chỉ mục tiêu và lợi ích chung của tổ chức.

ASEAN lúc này đang phải đối diện không ít thách thức mới. Dịch bệnh Covid-19, tình hình chính trị xã hội ở một số thành viên, mưu tính chiến lược của nhiều đối tác bên ngoài, cũng như những vấn đề mới nảy sinh trên thế giới buộc ASEAN phải có cách tiếp cận mới về định hướng phát triển cho tương lai, về cải tổ thể chế và củng cố nguyên tắc hoạt động, để tổ chức luôn có được sự thống nhất quan điểm và phối hợp hành động. ASEAN chỉ có thể mạnh và phát triển khi tất cả thành viên đều thật sự cùng hội cùng thuyền trong khối. P.L