Sài Gòn được nhiều người thường ví von là nơi chốn phồn hoa. Làm việc và sinh sống nơi này 10 năm, không ít lần tôi nghe chuyện nhiều người vẫn hay thắc mắc, rằng giàu có như Sài Còn sao vẫn còn những phận đời mưu sinh gian khó quá đỗi.

Các thành viên Đội kết nối tình nguyện tặng suất ăn nghĩa tình cho người vô gia cư trên đường phố

Đóng góp đến khoảng 1/3 ngân sách quốc gia hằng năm, mà như “ năm cô vít 2020”, nguồn thu ngân sách của thành phố vẫn lên đến khoảng 380.000 tỉ đồng. Có thể nói khoản thu được ấy, với nhiều tỉnh, thành khác, quả là con số khổng lồ.

Người ở Sài Gòn đã góp một phần đặc biệt quan trọng vào thành quả ấy. Đất lành chim đậu, người người khắp nơi tìm đến đây mưu sinh, lập nghiệp. Có người đến làm ra của cải vật chất, tạo sinh kế, việc làm cho người khác, và điều kiện mỗi ngày thêm khấm khá hơn. Cũng có một bộ phận đến Sài Gòn nương náu, chật vật mưu sinh, sống đời tạm bợ chỉ mong qua ngày.

Thật không dễ gì lý giải tường tận sự đa chiều của làn sóng chuyển dịch ấy. Tôi thường hình dung Sài Gòn như một bức tranh đa sắc màu. Sài Gòn có những nét chấm phá rực rỡ. Sài Gòn có cả những khoảng lặng mưu sinh đầy thao thức, như những phận người mà chúng tôi bắt gặp trong những đêm Sài Gòn thời dịch bệnh Covid-19.

Thật ra, so chuẩn nghèo quốc gia (thu nhập dưới 10,8 triệu đồng/người/năm; cận nghèo là 12 triệu đồng/người/năm), thì Sài Gòn không còn người nghèo, không còn hộ nghèo. Quyết tâm và nhiều chính sách được thực thi đầy nỗ lực, xuyên suốt và cụ thể của thành phố hướng đến không còn người nghèo, không còn người sống lang thang. Và thực tế, từ nhiều năm qua, chuẩn nghèo của thành phố đều nâng lên gấp đôi, gấp ba. Kỳ họp thứ 23 HĐND TP.HCM vào tháng 12.2020, đã tiếp tục nâng chuẩn nghèo, chỉ tính riêng về thu nhập thì thu nhập bình quân từ 36 triệu đồng/người/năm (3 triệu đồng/người/tháng) trở xuống mới xem là nghèo; chuẩn cận nghèo từ trên 36 – 46 triệu đồng/người/năm.

Tôi còn nhớ vào thời điểm ấy, với chuẩn nghèo mới, tổng số hộ nghèo, cận nghèo còn lại là 18.325 hộ (chiếm 0,75% trên tổng hộ dân thành phố); trong đó tổng số hộ nghèo còn lại là 3.128 hộ (chiếm 0,13%); tổng số hộ cận nghèo còn lại là 15.197 hộ (chiếm 0,62%). Thành phố không còn hộ nghèo, hộ cận nghèo thuộc diện chính sách ưu đãi người có công.

Nêu ra một vài con số đó để thấy “cái nghèo” ở Sài Gòn cũng có tính… đặc thù!

Đội kết nối tình nguyện tổ chức nấu “Suất ăn nghĩa tình”, lựa chọn quần áo tặng thêm cho người vô gia cư  ẢNH: LÊ QUANG PHÚ

Rất nhiều lần đi làm về khuya trong nhiều năm qua, tôi vẫn hay chứng kiến cảnh những đôi bạn trẻ đèo nhau trên xe máy, mang theo túi quà, rong ruổi trên một số ngả đường rồi ghé tặng những người nương náu cạnh hè phố, công viên. Có người ngủ qua đêm trên yên xe máy. Có người thiếp đi trên manh bạt cũ. Cũng có người chìm vào giấc ngủ cạnh chiếc ba gác cà tàng… Đối mặt mưa gió, sương đêm, muỗi đốt riết cũng thành quen. Đa phần họ đều lớn tuổi, khắc khổ, có lẽ phần vì mưu sinh quá cơ cực, phần vì điều kiện quá cơ hàn.

Và ở Sài Gòn, tôi cảm nhận được ý nghĩa hơn tình cảm “Lá lành đùm lá rách, lá rách ít đùm lá rách nhiều” mà cộng đồng chắt chiu để dành tặng cho nhau.

Trong nhiều nhóm thiện nguyện san sẻ yêu thương cho những phận đời vất vả mưu sinh trong đêm ở Sài Gòn, tôi nhớ đến nhóm Lửa Mến. Nhóm này có khoảng 20 thành viên khá đặc biệt, đa phần là các bạn sinh viên, có người là công nhân, tuổi chỉ ngoài đôi mươi, đến từ nhiều vùng quê miền Tây, miền Trung và đều ở trọ. Cách làm của nhóm cũng rất… thiện nguyện. Mỗi tháng, mỗi thành viên góp một đến hai trăm ngàn, bạn nào có điều kiện ủng hộ thêm chút đỉnh. Chắt chiu 2 – 3 tháng, nhóm tổ chức nấu bữa cơm cho 1 mái ấm trẻ mồ côi nào đó. Có khi, nhóm đi mua bánh bao, sữa hộp, kem, bàn chải đánh răng, dầu gió…, phân thành từng suất quà nhỏ, và tối đến thì chia nhau đi tặng cho những người nghèo khó nương náu nơi hè phố. Hơn 1 năm nay, nhóm tạm dừng các hoạt động ấy. Lý do thật đơn giản: chỉ vì hết tiền. Thời buổi Covid-19 kéo dài ảnh hưởng, có bạn làm công nhân thì giảm sút lương, có bạn mất việc, có bạn trở về quê lập gia đình… Tôi luôn nhớ, nghĩ và mong muốn duy trì nhóm này, nhưng thú thật tôi cũng chưa đủ điều kiện để “tiếp lửa” cho các bạn trẻ ấy.

Tháng 3, được xem là tháng cao điểm màu áo xanh tình nguyện của những bạn trẻ. Tháng 3 năm nay đặc biệt hơn vì tròn 90 năm ngày thành lập Đoàn (26.3.1931 – 26.3.2021). Nhiều hội, nhóm thiện nguyện của các bạn trẻ hoạt động hết công suất, đầy lòng nhiệt thành, tương ái.

Hôm 23.3, đã tầm 20 giờ, Huỳnh Thị Hương, sinh viên năm 3 Trường ĐH Mở TP.HCM, vẫn còn bám trụ tại Trung tâm công tác xã hội – thanh niên (thuộc Thành đoàn TP.HCM) ở số 5 Đinh Tiên Hoàng, Q.1 họp bàn cùng các thành viên trong Đội kết nối tình nguyện, để sáng 24.3 cùng lên đường đi tặng quà cho các cán bộ, chiến sĩ biên phòng cắm chốt canh 24/24 phòng chống dịch tuyến biên giới ở địa bàn Lộc Thịnh, Lộc Ninh (Bình Phước). Nhà Hương ở cạnh Nhà máy lọc dầu Dung Quất ở H.Bình Sơn (Quảng Ngãi). Vào Sài Gòn học 3 năm, thì 2 năm qua, Hương là biên chế “cứng” của Đội kết nối tình nguyện. Hương được các bạn trẻ nhắc đến nhiều vì còn là bếp trưởng của chương trình “Suất ăn nghĩa tình”. “Tự nấu cho mình ăn thì dễ. Nấu cho ra được mấy trăm suất cũng khá vất vả. Mà em thích nấu ăn. Ở quê vất vả cũng quen nên giờ vất vả thêm chút cũng không sao”, Hương thật lòng.

Họp bàn và cùng chuyến đi lên biên giới ở Bình Phước còn có anh Đỗ Quốc Bình, Trưởng phòng Kết nối tình nguyện (Trung tâm công tác xã hội – thanh niên). Khi nhắc đến “Suất ăn nghĩa tình”, anh Bình chia sẻ rằng từ đầu đợt dịch Covid-19 dịp tết năm 2020 đến nay, Đội kết nối tình nguyện đã tổ chức nấu, trực tiếp đi phát tặng khoảng 12.000 suất cơm. Bình thường thì nấu 120 – 200 suất. Các đợt cao điểm dịch bệnh tăng lên 400 – 500 suất mỗi lần nấu. Thành viên của đội có khi tăng lên hàng trăm bạn trẻ, còn biên chế “cứng” khoảng 20 bạn, đều tình nguyện đến từ các trường học trên địa bàn thành phố.

Đội kết nối tình nguyện đi vận động những tấm lòng hảo tâm quyên góp tiền, gạo, nhu yếu phẩm… rồi tự tổ chức đi chợ, nấu nướng, phân chia thành từng suất ăn để đi phát tặng các hoàn cảnh khó nghèo nương náu nơi hè phố, bệnh nhân và thân nhân người bệnh ở nhiều bệnh viện, công nhân các khu trọ, lao động tự do… “Mỗi khi nấu, anh em thu gọn sân bãi để xe máy, phân nhau người đi chợ, người hái rau, người nấu cơm… Có bạn ban đầu không rành bếp núc, giờ rành hết rồi. Có bạn đi chợ mua thịt, cá, rau nhiều lần, bà con ở chợ quen mặt luôn, lấy giá rẻ như để góp thêm một chút tươm tất, đầy đặn hơn cho các suất ăn”, anh Bình chia sẻ.

Sài Gòn nghĩa tình! Tôi thấy nhiều người khác cũng cảm nhận như tôi về điều đó. Sài Gòn cũng còn không ít người phải nhọc nhằn mưu sinh đêm ngày, nhưng tôi nghĩ đa phần cảm thấy mãn nguyện. Sự mãn nguyện ấy có được nhờ giàu có lòng bác ái và sự hết mình sẻ chia cùng người khác.

Sự giàu có lòng bác ái của người Sài Gòn dường như tạo nên một điềm lành cho vùng đất này. Nếu bây giờ được mong ước một điều, tôi mong cho người Sài Gòn càng ngày càng “giàu có”. Và nếu như tất cả mọi người dù ở bất kỳ nơi đâu đều giàu có lòng bác ái và sự sẻ chia, tôi nghĩ cũng sẽ tạo nên được một điềm lành cho đất nước.